ارث سرقفلی وجود دارد؟ نحوه تقسیم، انتقال و فروش آن

ارث سرقفلی

امروزه املاک زیادی هستند که مالکانشان خود بر روی آن ها کار نمی کنند و این املاک را به سایر افراد اجاره می دهند. حال این املاک اجاره ای می تواند برای مدت کوتاهی اجاره داده شوند و یا مدت زمان زیادی مستاجر در آن ها به کسب و کار بپردازد.

در قانون روابط موجر و مستاجر از حق مالی یاد شده که با استفاده از آن، املاک در مدت زمان زیادی به اشخاص اجاره داده می شوند و در قبال آن مالک مبلغ ناچیزی را به عنوان اجاره بها دریافت می کند. مالکان این نوع املاک نمی توانند به راحتی مستاجران را بیرون کنند؛ چرا که مستاجر سال ها در آن ملک به کسب و کار پرداخته است. به این نوع حق مال سرقفلی می گویند که دارای ارث است.

در ادامه قصد داریم بیشتر به ضوابط این مسئله بپردازیم.

تکلیف ارث سرقفلی

همانطور که گفته شد سرقفلی یک حق مال است که با استفاده از آن یک ملک در مدت زمان زیادی و با پرداخت هزینه کمی اجاره داده می شود.

شاید ندانید سرقفلی امری قراردادی است و مدت زمان اجاره در آن درج می شود اما مستاجر نگران پایان مدت زمان اجاره نیست؛ چرا که پس از پایان این مدت نیز موجر نمی تواند مستاجر را به راحتی بیرون کند.

بسیاری از افراد کنجکاو اند بدانند، آیا سرقفلی را می توان به ارث گذاشت یا خیر؟ در جواب این سوال باید گفت از آنجایی که سرقفلی نوعی حق مال است قانون آن را قابل انتقال دانسته و یکی از راه های انتقال آن را به ارث بردن سرقفلی می داند.

طبق این قانون در صورتی که مستاجر از دنیا برود، وراث او می توانند با پیروی از ضوابط ارث، منافع سرقفلی را به نفع خود به کار گیرند.

پس در این صورت ورثه این توانایی را دارند که به عنوان جانشین مستاجر فوت شده سرقفلی را به ارث ببرند و از حقوق آن استفاده کنند.

لازم به ذکر است هنگامی که سرقفلی به ارث برده می شود ممکن است به صورت مشترک و یا به صورت مشاع مورد استفاده قرار گیرد. در صورتی که وراث بر سر اداره کردن این ملک به نتیجه ای نرسند می توانند تقاضای رسیدگی به اختلافات مرتبط با سرقفلی را به دادگاه ارائه دهند.

چه کسانی از ارث سرقفلی برخوردار می شوند؟

قانون به وضوح اشاره می کند اشخاصی که به ترتیب به شخص فوت شده نزدیک تر هستند از ارث سرقفلی برخوردار خواهند شد.  در مرحله اول زوج و زوجه در اولویت برای دریافت ارث هستند و اگر زوج یا زوجه نتوانند ارث را دریافت کنند سایر افراد از ارث بهره خواهند برد. 

در قانون افرادی که به آن ها ارث تعلق می گیرد به سه دسته یا طبقه تقسیم شده اند که به ترتیب از ارث برخوردار می شوند. این سه طبقه به عبارت زیر هستند.

• طبقه نخست: پدر، مادر، فرزند یا فرزندان، نوه ها
• طبقه دوم: پدر بزرگ، مادر بزرگ، خواهر، برادر، خواهرزاده، برادرزاده
• طبقه سوم: عمو، دایی، خاله، عمه، فرزندانشان

نحوه انحصار وراثت سرقفلی

مراحل انحصار وراثت سرقفلی نیز مانند دیگر اموال و دارایی ها است و برای انحصار آن ضرورت دارد درخواستی مبنی بر صدور گواهی انحصار وراثت به دفاتر مربوطه یعنی دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارائه شود. پس از ارائه، این درخواست به شورای حل اختلاف رفته و رسیدگی خواهد شد.

لازم به ذکر است برای ارائه این درخواست وراث باید اسناد و مدارک لازم مانند مدارک شناسایی، گواهی فوت شخص فوت شده، استشهادیه که انحصار وراثت را اثبات کند به اضافه هزینه دادرسی را آماده و به همراه درخواست انحصار وراثت به دفاتر مذکور تحویل دهند. 

نحوه تقسیم ارث سرقفلی

در مطالب قبل به این مسئله اشاره شد که چه کسانی از ارث سرقفلی برخوردار می شوند. حال قصد داریم این مطلب را بررسی کنیم که ارث سرقفلی چگونه تقسیم می شود؟

در سایر موارد برای آنکه ارث وراث بینشان تقسیم شود بر اساس قانون هر دارایی به افرادی که تعلق دارند و دارای سهم هستند تقدیم خواهد شد و آن دارایی هایی که امکان تقسیم آن وجود ندارد در محل فروش میان وراث تقسیم می شوند.

درباره سرقفلی نمی توان اینگونه تقسیم ارث انجام داد. از آنجایی که سرقفلی مالی ملموس نیست و نمی توان آن را تقسیم کرد، باید اساس را بر روی توافق طرفین گذاشت.

توافق می تواند این گونه باشد که وراث تصمیم بگیرند همه سهم الارث خود را به یک شخص تقدیم کنند و در قبال آن مال دریافت کنند و یا هر یک از وراث تا مدت زمان معینی که با توجه به سهم آن ها مشخص می شود، از حق سرقفلی استفاده کرده و سود ببرند.

برخی مواقع نیز ممکن است وراث به توافق نرسند و لازم باشد حق سرقفلی را به عنوان حقی مالی به فروش رسانند و در محل فروش، مال بدست آمده را میان وراث تقسیم کرد. در این حالت هر یک از وراث با توجه به میزان ارث خود از سرقفلی فروخته شده برخوردار خواهند شد.

میزان ارث زن از سرقفلی

در ماده ۹۴۶ قانون مدنی به وضوح اشاره شده زن می تواند از اشجار اموال و قیمت ابنیه به عنوان ارث برخوردار شود. از این رو اگر زوجه همسر دائمی شخص فوت شده باشد می تواند حق سرقفلی را مانند سایر وراث دریافت کنند. البته این در صورتی است که زن همسر دائمی باشد؛ نه موقت.

سوالی که در این زمینه برای افراد پیش می آید آن است که چه میزان سهم الارث از سرقفلی به زن تعلق می گیرد؟ در جواب این سوال باید بگوییم اگر شخص فوت شده یعنی شوهر دارای فرزند باشد به زن یک هشتم حق سرقفلی تعلق می گیرد اما اگر شوهر دارای فرزند نباشد، زوجه از یک چهارم حقوق سرقفلی برخوردار خواهد شد.

مالیات ارث سرقفلی

طبق قوانین کشوری هر مالی که قابل نقل و انتقال باشد دارای مالیات است و باید مالیات آن پرداخت شود.‌ ارث سرقفلی نیز مانند هر مال دیگری در صورتی که از مالک گرفته شده و یا انتقال داده شود، باید مالیات آن را پرداخت؛ در نتیجه اگر بخواهید این حق مال را انتقال دهید مشمول پرداخت مالیات خواهید بود.

اگر بخواهیم میزان مالیات ارث سرقفلی را مشخص کنیم باید بگوییم هزینه مالیات ارث بستگی دارد فوت شخص به چه سالی برگردد. در صورتی که فرد قبل از سال ۹۵ از دنیا رفته باشد باید مالیاتی را که در قانون قدیم مشخص شده بپردازد؛ اما اگر شخص بعد از سال ۹۵ فوت کرده باشد مشمول پرداخت مالیات طبق قوانین جدید خواهد بود.

مالیات ارث سرقفلی طبق قوانین قدیم

قوانین قدیم به این عبارت بود، در صورتی که ارزش حق سرقفلی بیش از ۵ میلیون باشد طبقه اول ۵ درصد، طبقه دوم ۱۵ درصد و طبقه سوم ۳۵ درصد باید مالیات پرداخت می کردند. اما اگر ارزش سرقفلی بین ۵ تا ۲۰ میلیون تعیین می شد مالیات برای طبقه اول۱۵ درصد، برای طبقه دوم ۲۵ درصد و برای طبقه سوم ۴۵ درصد بود.

همچنین لازم به ذکر است اگر ارزش سرقفلی بین ۲۰ تا ۵۰ میلیون تومان بود مالیات برای طبقه اول ۲۵ درصد، برای طبقه دوم ۳۵ درصد و برای طبقه سوم ۵۵ درصد تعیین می شد.

اگر ارزش سرقفلی بیش از ۵۰ میلیون تومان نیز بشود وراث طبقه اول باید ۳۵ درصد، طبقه دوم باید ۴۵ درصد و طبقه سوم باید ۶۵ درصد مالیات بپردازند.

مالیات ارث سرقفلی طبق قوانین جدید

در صورتی که شخص بعد از سال ۹۵ فوت کرده باشد برای انتقال حق سرقفلی باید حدود ۲ درصد ارزش سر قفلی، مالیات نقل و انتقال بپردازد. همچنین مالیات ارث نیز حدود یک و نیم برابر مالیات انتقال است که باید پرداخت شود. 

طبق این گفته میزان مالیات ارث سرقفلی بطور کل حدود ۳ درصد ارزش حق سرقفلی می شود که ارزش حق سرقفلی نیز زیر نظر کارشناسان سازمان امور مالیاتی تعیین خواهد شد.

لازم به ذکر است میزان مالیات گفته شده تنها برای وراث طبقه اول صدق می کند و وراث طبقه دوم باید حدود ۲ برابر میزان مالیات نقل و انتقال و وراث طبقه سوم باید حدود ۴ برابر میزان مالیات نقل و انتقال، مالیات ارث بپردازند. 

در آخر

در این مقاله تلاش کردیم شما را با قوانین ارث سرقفلی آشنا کرده و نکاتی را بیان کنیم.

در مطالب مذکور به تکلیف ارث سر قفلی، کسانی که از این ارث برخوردار می شوند، نحوه انحصار وراثت سرقفلی، نحوه تقسیم این نوع ارث، میزان ارث زن از سرقفلی و مالیات ارث سرقفلی اشاره شد.

پیشنهاد می شود در صورتی که به اختلاف با وراث دیگر و مشکلی در حوزه ارث سرقفلی بر خوردید حتماً با یک مشاور و یا وکیل با تجربه و با مهارت مشورت کنید. امیدواریم مطالب گفته شده برایتان مفید و کاربردی واقع شده باشد.

 چنانچه نیاز به مشاوره متنی در این زمینه دارید میتوانید به سایت مشاوره حقوقی آنلاین وکیل وند مراجعه نمایید.