ازدواج موقت - شرط ازدواج موقت - فسخ ازدواج موقت - مهریه در عقد موقت - ثبت ازدواج موقت
به احتمال زیاد می دانید که در قوانین شرعی اسلام و قوانین حقوقی به دو نوع ازدواج اشاره شده است؛ ازدواج موقت و ازدواج دائم. این دو روش ازدواج، هر یک دارای قوانینی هستند که برخی از این قوانین مشابه یکدیگر اند اما برخی قوانین نیز با یکدیگر تفاوت دارند. به طور کلی هر دو راه برای ازدواج در قانون شرعی و حقوقی مورد پذیرش و رسمیت واقع شده‌اند.
ازدواج موقت بر دو رکن اصلی استوار است، مدت زمان ازدواج و مهریه. یکی از تفاوت ازدواج موقت و دائم نیز همین است که مهریه جزء ارکان اصلی ازدواج موقت به حساب میاد اما در ازدواج دائم اینگونه نیست. در ادامه قصد داریم به شرط ازدواج موقت، نحوه فسخ آن، مهریه و نحوه ثبت آن بپردازیم.
ازدواج موقت چگونه صورت می گیرد؟
ازدواج موقت با ایجاد صیغه محرمیت صورت می گیرد و این نوع ازدواج در مقابل ازدواج دائم قرار دارد، عقد موقت عقدی است که در آن برای مدت معلوم و محدود با تعیین مهریه عقد و نکاح بین زن و مرد بسته می شود و تا پایان این مدت زن و مرد با هم محرم هستند، طرفین در عقد موقت برای ثبت عقد نیازی نیست که به دفتر ثبت اسناد بروند و خودشان می توانند صیغه عقد را جاری کنند.
در صورت سوال در زمینه ازدواج موقت و مشاوره آنلاین و تلفنی در تمام زمینه های حقوقی به سایت مشاوره حقوقی آنلاین وکیل وند مراجعه نمایید و از خدمات سایت وکیل وند بهره مند گردید.
8 شرط ازدواج موقت چیست؟
- در ازدواج موقت رضایت طرفین و خواندن صیغه کافی است و به نوشتن و ثبت آن و شاهد نیازی نیست.
- در عقد موقت زن و مرد خود می توانند صیغه عقد را بخوانند اما ابتدا باید مدت عقد و میزان مهریه را تعیین کنند.
- در عقد موقت طلاق وجود ندارد بلکه با تمام شدن مدت عقد، زن و مرد از هم جدا می شوند و یا اینکه مرد می تواند مدت زمان باقی مانده عقد را به زن ببخشد.
- کسی که صیغه را می خواند باید بالغ و عاقل باشد .
- زن در زمان عقد موقت نباید در نکاح کس دیگری باشد .
- طرفین عقد بالغ باشند.
- زن نباید در زمان عده باشد.
- برای دختر اجازه پدر و جد پدری لازم است.
بیشتر خوانید: متن تعهد نامه دستی همسر
صیغه محرمیت در ازدواج موقت
صیغه محرمیت در ازدواج موقت می تواند هم توسط زن، هم توسط مرد و هم توسط شخصی که از زوجین وکالت دریافت کرده است خوانده شود. جملات این نوع صیغه با توجه به آنکه توسط چه کسی خوانده می شود متفاوت خواهد بود و حتی برخی از مراجع تقلید و علما معتقدند افراد می توانند به صورت فارسی صیغه را جاری کنند.
برای آنکه صیغه محرمیت موقت میان زوجین جاری شود و این صیغه را وکیل زوجین بخواند این عبارت باید مطرح شود که:«زوجت موکلتی (نام خانم) موکلی (نام آقا) فی المده المعلومه علی المهر المعلوم» به معنای «موکلم (نام خانم) را به ازدواج با (نام آقا) در آوردم، در مدت مشخص و با مهریه ی مشخص.» پس از آن وکیل از طرف مرد میگوید:«قبلت التزویج لموکلی (نام آقا)» که معنای آن می شود «این ازدواج را قبول کردم. »
اگر صیغه را زن بخواند این عبارت باید خوانده شود که:«زوجتک نفسی فی المده المعلومه، علی المهرالمعلوم» معنای آن این می شود که «من خودم را به همسری تو در آوردم با مدت معین و با مهر معین.» بعد از این جمله مرد کلمه «قبلت» به معنای «قبول کردم» را به کار می برد.
در مقابل اگه صیغه توسط مرد خوانده شود مرد می گوید:«زوجت موکلتی (نام خانم) نفسی، فی المده المعلومه، علی المهر المعلوم» که معنای آن می شود «من موکلم را به ازدواج خود در آوردم با مدت مشخص و مهر مشخص. » در مقابل نیز زن میگوید:«قبلت التزویج» که ترجمه آن می شود «این ازدواج را قبول کردم. »
4 مورد فسخ ازدواج موقت چیست؟
در مطالب قبل به توضیحاتی درباره شروط ازدواج موقت و نحوه خواندن صیغه محرمیت اشاره کردیم. در ادامه می خواهیم با یکدیگر شرایطی را بررسی کنیم که در آن محرمیت میان زوجین خاتمه پیدا می کند و صیغه بین آن دو باطل می شود. این شرایط و موارد به عبارت زیر هستند.
1- فوت یکی از طرفین
مرگ یکی از زوجین نیز از دیگر شرایط فسخ ازدواج موقت است و در صورتی که یکی از زوجین فوت کند ازدواج باطل می شود. البته باید گفته شود این مسئله هم برای ازدواج موقت صدق می کند و هم برای ازدواج دائم.
2- بخشش مدت باقی مانده صیغه از جانب شوهر
از جمله مواردی که موجب باطل شدن محرمیت می شود فسخ یک طرفه صیغه از طرف زوجه است. این روش فسخ عقد فقط مختص ازدواج موقت است و در آن زوج مدت زمانی را که از عقد باقی مانده می بخشد و به اصطلاح عقد را فسخ می کند.
ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی در این باره این گونه گفته است که:« طلاق مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه به انقضای مدت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می‌شود.»
البته لازم به ذکر است زوج می تواند اختیار فسخ عقد را به زوجه بدهد و به او وکالت دهد تا زن نیز حق بذل عقد را داشته باشد. در صورتی که زن دارای این اختیار نیز نباشد اگر بحث عسر و حرج به میان آید و یا امنیت جسمی زن به خطر بیافتد زوجه می تواند به دادگاه مراجعه کرده و درخواست بذل مدت زمان باقی مانده نکاح موقت را مطرح کند.
3- انقضاء مدت تعیین شده
یکی از تفاوت های میان ازدواج موقت و دائم، محدود شدن ازدواج موقت به زمان است. در ازدواج موقت حتما مدت زمان ازدواج ذکر می شود و این مسئله جزو ارکان اصلی ازدواج موقت به حساب می آید. در صورتی که مدت زمان تعیین شده در این نوع ازدواج به پایان برسد زوجین دیگر با یک دیگر محرم نبوده و صیغه آن ها فسخ می شود.
4- جنون هریک از زو جین
در قانون به وضوح اشاره شده در صورت وجود عیوبی چون مجنون بودن، تدلیس، تخلف در زمینه شرط صفت و... در زوج یا زوجه امکان فسخ ازدواج موقت و باطل شدن محرمیت میان آن دو وجود دارد.
مهریه در عقد موقت چگونه است؟
بر خلاف عقد دائم عدم تعیین مهریه در عقد موقت موجب باطل شدن عقد می شود.
در عقد موقت پرداخت مهریه به زن الزامی است و این حق از زن ساقط نمی شود حتی اگر زن فوت کند که در این صورت ورثه او می توانند مهریه او را بگیرند.
چنانچه شوهر هرگز به زن نزدیکی نکرده باشد در این مورد نصف مهریه به زن تعلق می گیرد حتی اگر مرد باقی مانده مدت عقد را ببخشد در هر صورت مهریه به زن تعلق می گیرد مگر آنکه زن خود مهریه اش را ببخشد.
شرایط مهریه در عقد موقت
برای آنکه در عقد موقت مهریه به زن تعلق گیرد باید مهریه تعیین شده دارای ارزش مالی بوده و مشروعیت داشته باشد. به عنوان مثال زوجه نمی تواند مواد مخدر و یا مشروبات برای مهریه خود بخواهد. همچنین مهریه باید قابل تملک باشد و در مالکیت قرار گیرد. لازم به ذکر است این شروط مهریه هم برای ازدواج موقت صدق می کند و هم ازدواج دائم.
همچنین درباره میزان مهریه و حداکثر و حداقل مهریه در ازدواج موقت باید گفت برای مهریه در قانون میزان معینی تعیین نشده و فقط اشاره شده میزان مهریه باید طبق نظر زوجین و با موافقت هر دو آن ها تعیین شود. ماده ۱۰۸۰ درباره میزان مهریه چنین می گوید که: «تعیین مقدار مهر، منوط به تراضی طرفین است»
ثبت ازدواج موقت الزامی است؟
ثبت ازدواج موقت با صیغه از نظر قانون الزامی نمی باشد و ضمانت اجرا نیز برای عدم ثبت ازدواج موقت در قانون نیز در نظر گرفته نشده است ولی در برخی موارد ثبت ازدواج موقت الزامی می شود.
موارد الزام به ثبت ازدواج موقت
ماده 21 قانون حمایت خانواده مواردی الزام به ثبت ازدواج موقت را به شرح ذیل بیان نموده است:
- در مواردی که در مدت ازدواج موقت زوج باردار شود.
- در مواردی که ضمن عقد موقت، شرط شده باشد که مرد عقد موقت را ثبت نماید.
- در صورتی که طرفین پس از ازدواج موقت در مورد ثبت عقد موقت توافق کنند
مطالبه مهریه در عقد موقت ثبت نشده چگونه است؟
در مواردی که عقد موقت ثبت نشده باشد و طرفین صرفأ به خواندن صیغه محرمیت اکتفا کرده باشند مطالبه مهریه از طریق دادگاه باید صورت بگیرد و در این مورد زن چون سند رسمی برای اثبات صیغه ندارد باید با استفاده از سایر ادله اثبات دعوا مانند شهادت شهود یا اقرار خود مرد ادعای خود را به اثبات برساند.
در مورد مطالبه مهریه نیز اگر مبلغ مهریه تا 20 میلیون تومان باشد زن باید دادخواست مطالبه مهریه را به شورای حل اختلاف تقدیم کند و در صورتی که مبلغ بیشتر از 20 میلیون تومان باشد برای مطالبه مهریه باید به دادگاه خانواده مراجعه کند.
مهریه در عقد موقت ثبت شده چگونه است؟
گاهی زوجین با توافق یک دیگر اقدام به ثبت صیغه خود در دفتر خانه می نمایند که در این صورت مطالبه مهریه باید از دفتر خانه ای که عقد و نکاح در آن ثبت شده است صورت پذیرد در این روش زن می تواند با پرکردن فرم مطالبه مهریه از طریق اجراییات ثبت اقدام نماید و چنانچه مرد از پرداخت مهریه خودداری نماید می توان اقدام به توقیف اموال شوهر نیز نمود و مهریه را از محل فروش اموال شوهر در مزایده وصول کرد و چنانچه در استعلام اموالی از شوهر به دست نیاید و یا اموال به دست آمده کافی برای مهریه زن نباشد زن می تواند با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی اقدام به ثبت دادخواست صداق ازدواج صیغه نماید.
چند نکته درباره ازدواج موقت
ممکن است این سوال برای شما نیز پیش آمده باشد که با وجود آنکه در ازدواج موقت مهریه به زوجه تعلق می گیرد، زوجه دارای نفقه نیز هست یا خیر؟
خوب است بدانید در ازدواج موقت پرداخت نفقه جز وظایف مرد محسوب نمی شود و تنها در صورتی نفقه به زوجه در ازدواج موقت تعلق می گیرد که زوجین با یکدیگر توافق کرده و هنگام خوانده شدن عقد این مسئله مورد توجه زوجین قرار گرفته باشد.
همچنین لازم به ذکر است در ازدواج موقت پس از فوت یکی از زوجین به همسر ارث تعلق نمی گیرد و تنها در صورتی که شخص فوت شده قبل از فوت وصیت کرده باشد که به همسرش مال تعلق بگیرد زوج یا زوجه ارث خواهند برد. البته باید گفته شود فرزندانی که حاصل ازدواج موقت زوجین هستند از ارث برخوردار خواهند بود.
یکی دیگر از سوالاتی که در زمینه ازدواج موقت پیش می آید آن است که آیا زن پس از فسخ ازدواج موقت باید عده نگه دارد؟ در جواب این سوال باید بگوییم بله؛ در ازدواج موقت مدت عده زن به طور معمول به اندازه دوبار عادت ماهیانه زوجه است. در صورتی که زن عادت ماهیانه نداشته باشد و یائسه هم نشده باشد باید ۴۵ روز مدت عده را بگذراند.
همچنین در صورتی که در ازدواج موقت مرد فوت کند عده زن ۴ ماه و ۱۰ روز است. عده زن باردار نیز تا زمانی است که زوجه بار خود را زمین بگذارد. البته استثناهایی نیز وجود دارد که زن نیاز نیست عده نگه دارد مانند زمانی که زن رحم نداشته باشد و یا یائسه یا باکره باشد.
نتیجه گیری:
با توجه به مطالب مطرح شده ازدواج چه به صورت دائم و یا موقت مجموعه ای از تکالیف و حقوق شرعی و قانونی را در پی دارد در ازدواج موقت که به تعبیری بر پایه رابطه زنا شویی با مدت معلوم و مهریه مشخص و با رضایت طرفین پدید می آید ونیاز به رعایت موارد قانونی دارد.
