جرم جعل و شرایط اثبات آن چیست؟
مقدمه:
جرم جعل و تزویر و استفاده از سند مجعول در فصل پنجم قانون مجازات اسلامی طی مواد 523 تا 542 قانون پیش بینی شده و به موجب ماده 523 مصادیق جعل و تزویر شامل ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی، خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته ای به نوشته دیگر یا به کار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر این‌ها به قصد تقلب می باشد. در مقاله حاضر به بررسی جعل در قانون مجازات، مجازات جعل، چگونگی اثبات جرم جعل ،ارکان جرم جعل، و ... می پردازیم. تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
شما می توانید در خصوص جرم جعل از وکلاء متخصص سایت وکیلوند مشاوره تلفنی یا متنی بگیرید
عنصر مادی جعل:
1- رفتار: یعنی صرف ساختن یا تغییردادن
2- اوضاع و احوال: یعنی آنچه را ساخته یا تغییر داده متقلبانه باشد یعنی قابلیت مشتبه کردن ، افراد عادی را در بادی امر( نگاه اول) داشته باشد لذا اولاًخود مشتبه کردن یعنی به اشتباه انداختن لازم نیست بلکه صرف قابلیت مشتبه کردن کافی است ثانیاً شبیه سازی و اساساً شباهت داشتن لازمه تشکیل جرم جعل نمی باشد مگر استثناعاً در موارد معروف یا مشهورکه شبیه بودن برای قابلیت به اشتباه انداختن لازم است.
3- نتیجه جرم جعل: ورود ضرر به افراد یا اساساً به اشتباه افتادن افراد برای تشکیل جرم جعل لازم نیست بنابراین جرم جعل یک جرم مطلق می باشد که حتی اگر برای مثال حتی یک اسکناس جعل شده هم وارد بازار نشده باشد بازهم جرم جعل تشکیل شده است.
عنصر روانی جعل: جعل علاوه بر سؤنیت عام سؤنیت خاص را نیز لازم دارد یعنی قصد تقلب که به معنی قصد جازدن به عنون اصل است.
موضوع جرم جعل:
1- باید نوشته عرفاً قابل خوانده شدن و بر روی کاغذ باشد بنابراین نوشته های بر روی لوح های سنگی یا چوبی چون کاغذ محسوب نمی شود جعل محسوب نخواهد شد همچنین اگر بر روی کاغذ است اما نوشته ها را فقط یک کارشناس می تواند بخواند یعنی برای عرف قابل خواندن نیست بازهم جعل محسوب نمی شود.
2- هرگونه عکس تصویر، طراحی، نقاشی حتی اگر متقلبانه ساخته شده یا تغییر داده شود جرم جعل محسوب نمی گردد. مگر آنکه به نحوی بر روی آن عکس یا تصویر نوشته یا امضاء وجود داشته باشد مانند یک عکس ممهور
3- در رونوشت یا کپی جرم جعل قابل تحقق نیست مگرآنکه کپی برابر با اصل شده باشد.
نکته: موضوع جرم جعل باید اصیل باشد بنابراین اگر نوشته یا سندی قبلاً جعل شده است هرگونه تغییر دادن در آن جرم جعل محسوب نخواهد شد یعنی جرم جعل در نوشته مجعول قابل تحقق نیست
نکته: اگر در یک سند یا نوشته الف اعداد آنرا تغییر دهد و ب حروف را تغییر دهد تا آن سند قابلیت مشتبه کردن پیدا کند الف و ب شریک در جرم جعل محسوب خواهند شد.
دروغ نویسی جعل نیست:
ملاک جرم جعل آن است که نوشته یا سند باید راجع به خود یا تنظیم کننده خود دروغ بگوید بنابراین برای تحقق جعل صرف دروغ نویسی کافی نیست بنابراین اگر در یک پرسشنامه استخدامی خود را کارشناس ارشد معرفی کند درحالی که مدرک کارشناسی دارد آن پرسشنامه راجع به خود یا تنظیم کننده اش دروغ نمیگوید لذاصرفاً دروغ نویسی بوده که جرم جعل محسوب نمی شود اما اگر به مدرک کارشناسی قید ارشد را اضافه کند آن مدرک راجع به خود و تنظیم کننده اش دروغ میگوید و بنابراین جرم جعل محسوب می شود
شرایط ماهیت سند مورد جعل:
برای تحقق جرم جعل باید سند یا نوشته از نظر ماهیت متقلبانه شده باشد لذا اگر اصل مدرک یا گواهی متقلبانه نبوده ولی در آن مطلب دروغی را گواهی کنند می تواند جرم مستقل صدور گواهی خلاف واقع باشد که یک جرم مطلق با سوءنیت خاص است مانند جرم صدور گواهی خلاف واقع پزشکی که اگر به قصد معافیت از خدمت دولتی یا معافیت از خدمت نظام وظیفه یا ارائه به مراجع دولتی یا قضایی باشد هر یک از این 3 قصد باعث می شود که جرم صدور گواهی خلاف واقع تحقق یابد.
نکته: برای تحقق جرم جعل ضرر بالقوه کافی است یعنی قابلیت سند برای اضرار به غیر ( که همان قابلیت مشتبه کردن است) و این ضرر ممکن است به شخص ثالث یا به دولت یا به نظامات دولتی وارد شود.
وظیفه افرادی که دستگاهای کپی دقیق یا گرفتن عکس از مدارک دارند آن است که آنرا ممهور یا دارای علامتی کنند که نشان دهد کپی یا عکس است اما صرف انجام ندادن این کار جرم جعل محسوب نمی شود اما اگر تهیه کنندگان این کپی ها به این قصد که به جای اصل مورد استفاده قرارگیرد آنهارا تهیه کنند مرتکب جرم جعل محسوب می شوند لذا تهیه کننده یا استفاده کننده از این مدارک بجای مدرک اصلی عنوان جرم جعل را خواهند داشت لذا ملاک داشتن سؤنیت خاص است یعنی این قصد خاص که به جای اصل از کپی استفاده شود.
جعل مفادی یا معنوی:
1-رفتار این جرم تحریف تقریرات (نوشته های) یا گفته های دیگران است
2-رفتار تحریف اعم از فعل یا ترک فعل است بنابراین اگر بازجو بخشی از اظهارات متهم را ننویسد بازهم جرم جعل مفادی واقع شده است
3-مرتکب در جعل مفادی موضوعیت دارد یعنی باید لزوماً از کارکنان دولت یا مراجع قضایی باشد و بنابراین این جرم توسط افراد عادی قابل ارتکاب نمی باشد.
مثال: چنانچه پزشک از طریق گرفتن مال یا وجهی گواهی خلاف واقع صادر کند فقط به مجازات رشوه گیرنده محکوم می شود و نه به مجازات صدور گواهی خلاف واقع
مثال : اگر افرادی غیر از پزشک مبادرت به صدور گواهی خلاف واقع نمایند جرم به صورت مقید شکل میگیرد و باید لزوماً ضرری به شخص یا به دولت وارد شود تا بتوان گفت جرم صدور گواهی خلاف واقع تحقق یافته است.
