جرم سرقت گوشی و جرم خرید و فروش گوشی سرقتی چیست؟

سومین جرم از جرایم علیه اموال و مالکیت سرقت است که خود بر دو قسم است حدي و تعزیري.

 

 

ماده 267 قانون مجازات اسلامی سرقت را این گونه تعریف می کند:  سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به غیر است.

در جرم سرقت عنصر مادي تشکیل می شود از: رفتار مرتکب (ربایش ) موضوع جرم (مال) و تعلق به دیگري و خارج شدن مال از حیطه تصرفات مالک (نتیجه).

رفتار مرتکب در جرم سرقت ربايش است، مفهوم ربايش در عرف روشن است و معمولاً از آن به برداشتن و دزديدن ، کش رفتن و امثال آن تعبير مي شود. از لحاظ حقوقي ربايش يعني تصرف ،اثبات و وضع يد بر مال ديگري بدون اطلاع و رضايت مالک آن مال و خارج کردن آن مال از حيطه تصرفات مالک.

وقتی که گوشی تلفن همراه یا موبایل شخصی بدون رضایت او دزدیده یا ربوده شود، جرم سرقت رخ داده است. 

سرقت گوشی دیگران و دزدی از آن ها جرم به حساب می آید و در صورت ثابت شدن جرم سرقت گوشی، طبق قانون مجازات اسلامی مرتکب به جرم خواهد شد. اما باید به این نکته توجه داشت که مجازات جرم سرقت گوشی بسته به اینکه سرقت موبایل، سرقت حدی باشد و یا سرقت تعزیری باشد متفاوت است.

 

اگر سرقت گوشی موبایل همه شرایط گفته شده در ماده 268 قاون مجازات اسلامی را داشته باشد، سارق به مجازات سرقت حدی محکوم می شود و حد سرقت در این شرایط به صورت زیر است:

1. در مرتبه اول، قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای آن است، به طوری که انگشت شست و کف دست باقی بماند.

2. در مرتبه دوم، قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی است، به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند.

3. در مرتبه سوم، حبس ابد است.

4. در مرتبه چهارم، اعدام است هر چند سرقت در زندان باشد..

نکته: باید توجه داشت که در سرقت گوشی موبایل احتمال اینکه همه شرایط ماده 268 قانون مجازات اسلامی رخ بدهد صفر است و نمیتوان همه این شرایط سرقت حدی را اثبات کرد.

 

در سرقت تعزیری عنصر مادی ربایش است و سرقت جرم مقید می باشد و ربایش باید بدون رضایت مالک باشد، اگرچه مخفیانه بودن لازم نیست.

همچنین سرقت چون مقید است از نظر عنصر روانی سوء نیت خاص نیز لازم دارد.

سرقت موضوع ماده 651 قانون مجازات اسلامی

ماده 651 قانون مجازات اسلامی شدیدترین نوع سرقت تعزیري است که مجازات آن حبس از 5 تا 20 سال است و براي شمول آن اجتماع شرایط پنجگانه ماده با هم لازم است مطابق این ماده:

اگر سرقت گوشی موبایل جامع شرایط حد نباشد ولی مقرون به تمام پنج شرط ذیل باشد مرتکب از 5 تا 20 سال حبس و 74 ضربه شلاق محکوم می گردد:

1. سرقت در شب واقع شده باشد.

2. سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.

3. یک یا چند نفر از آنها حامل سلاح ظاهر یا مخفی بوده باشند.

4. از دیوار بالا رفته یا حرز را شکسته یا کلید ساختگی به کار برده یا اینکه عنوان یا لباس مستخدم دولت را اختیار کرده یا بر خلاف حقیقت خود را مامور دولتی قلمداد کرده یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا توابع آن است سرقت کرده باشند.

5. در زمان سرقت کسی را آزار یا تهدید کرده باشند.

 

اگر سرقت گوشی طبق ماده 652 قانون مجازات اسلامی مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد به حبس از سه ماه تا ده سال و شلاق تا 74) ضربه محکوم می شود و اگر جرحی نیز واقع شده باشد علاوه بر مجازات جرح به حداکثر مجازات مذکور در این ماده محکوم می گردد.

ماده 652 قانون مجازات اسلامی یکی دیگر از انواع سرقت هاي تعزیري مشدد را به این شرح برشمرده است:

اگر سرقت گوشی موبایل مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد به حبس از سه ماه تا 10 سال و شلاق تا 74 ضربه محکوم می شود و اگر جرحی نیز واقع شده باشد علاوه بر مجازات جرح به حداکثر مجازات مذکور در این ماده محکوم می گردد. در این ماده بر خلاف ماده قبل مسلح بودن سارق و مقرون به آزار بودن لازم نیست که با هم باشد و وجود هر یک از آنها براي شمول ماده کفایت می کند.

• مقصود از مقرون بودن به آزار آن است که آزار تا زمانی که سرقت تمام نشده باشد، وجود داشته یا قبل از این واقع شود.

راهزنی (سرقت موضوع ماده 653)

طبق ماده 653 قانون مجازات اسلامی تعزیرات: اگر سرقت گوشی موبایل در راه ها و شوارع به نحوي از انحا مرتکب راهزنی شود در صورتی که عنوان محارب بر وي صادق نباشد به سه تا 15 سال حبس و شلاق تا 74 ضربه محکوم میشود.

راهزنی به معناي سرقت در راه است که نوعا با غافلگیري همراه است. منظور از راه در این ماده راه هاي عادي و منظور از شوارع راه هاي بزرگتري است که راه هاي کوچک از آن منشعب می شود پس منظور از راهزنی سرقت در جاده هاي خارج از محدوده شهر و روستا است که مورد استفاده عموم باشد.

 

این ماده بیشتر در سرقت گوشی یا موبایل بیشتر مشاده می شود. از دیگر مواردي که نحوه رفتار مرتکب باعث تشدید مجازات است کیف زنی یا جیب بري موضوع ماده 657 قانون مجازات اسلامی مطابق این ماده:

هرکس مرتکب به ربودن مال دیگري از طریق کیف زنی، جیب بري و امثال آن شود هرگاه ارزش موضوع جرم بیش از 20 میلیون تومان نبوده و مرتکب فاقد سابقه محکومیت کیفري موثر باشد به حبس از 6 تا 30 ماه و در غیر این صورت به حبس از یک تا پنج سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

علت تشديد آن است که در اين قبيل موارد نوعي تجري و جسارت در ارتکاب جرم وجود دارد به همین جهت است که قانونگذار پس از به کار بردن جیب بري و کیف قاپی به امثال آنها اشاره کرده است. بنابراين مواردي نظير موبايل قاپي ،کشيدن گردنبند و دستبند و ساعت و به طور کلي هر نوع سرقتی که با سرعت و مهارت خاصی ارتکاب یابد مشمول این ماده قرار می گیرد.

 

اکثر قریب به اتقاق سارقین به این امید مرتکب سرقت می شوندکه بتوانند مال مسروقه را تبدیل به پول کنند. بنابراین موثرترین راه برای مبارزه با سرقت جلوگیری از خرید و فروش اموال مسروقه می باشد.

در واقع خریداران اموال مسروقه از نظر قانونگذار مسئولیت بزرگی دارند، از آن رو که انگیزه سرقت را در سارقین زنده نگاه می دارند.

در قانون ایران، جرم خرید و فروش در اموال مسروق در ماده 662 قانون مجازات اسلامی آمده است: 

هرکس با علم و اطلاع يا با وجود قرائن اطمينان آور به اين که مال در نتيجه ارتکاب سرقت به دست آمده است آن را به نحوي از انحا تحصيل يا مخفي يا قبول نمايد يا مورد معامله قرار دهد به حبس از شش ماه تا سه سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

 

 

اثبات سرقت گوشی و مجازات مجرم مانند سایر جرائم نیازمند اثبات وقوع جرم است؛ به همین دلیل در این قسمت به بررسی راه های اثبات جرم سرقت گوشی خواهیم پرداخت.

برای اثبات این جرم توسط شاکی یا نفی آن توسط متهم، طرفین دعوی باید دلایل خود را به مرجع قضایی تقدیم نمایند؛ به طور کلی ادله اثبات دعوی در جرم سرقت گوشی شامل موارد زیر می باشد:

الف) اقرار متهم: یکی از مهم ترین راه های اثبات جرم مذکور، اقرار فرد متهم بوده که دارای شرایطی است؛ از جمله اینکه اقرار به سرقت حدی باید در دو مرتبه و در دادگاه کیفری (در محضر قاضی) و اقرار به سرقت تعزیری نیز باید یک مرتبه صورت بگیرد تا مجرمیت متهم اثبات شود.

ب) شهادت به سرقت: جرم سرقت گوشی با شهادت دو مرد عادل، عاقل و بالغ نیز اثبات می شود؛ اما شرطی که برای شهادت آنان وجود دارد، این است که باید شاهد و ناظر جرم در لحظه وقوع آن باشند و اطلاعات دقیق و کاملی را از آن لحظه به محضر قاضی ارائه کنند.

همچنین شاهدان باید شرایط لازم جهت شهادت در دادگاه (عدل، عقل و بلوغ) را داشته باشند، وگرنه شهادت آنان بلا اثر خواهد بود.

ج) علم و یقین قاضی: سومین راه اثبات جرم سرقت گوشی علم قاضی یا همان یقین حاصل از مستندات موجود در نزد او می باشد؛ مستنداتی که منجر به حصول علم قاضی می شوند، شامل نظر کارشناس، تحقیقات محلی، گزارش ضابطان و... است.

نکته: مطابق ماده 208 قانون مجازات اسلامی، جرم سرقت گوشی با سوگند (قسامه) متهم قابل اثبات نخواهد بود.

 

اثبات سرقت گوشی با دوربین مدار بسته

در رابطه با اثبات سرقت گوشی با دوربین مدار بسته باید گفت، در قانون ایران این روش به عنوان ادله اثبات دعوی قابل قبول نیست، بلکه در دسته امارات قرار می گیرد؛ اما به هر حال با تأثیری که در حکم و نظر قاضی دارد، می تواند در اثبات این جرم موثر واقع شود.

چنانچه فیلم یک یا چند دوربین مدار بسته موجب اقناع قاضی و علم و یقین او شود و احتمال وقوع جرم را اثبات نماید، متهم به عنوان مجرم شناخته شده و مستحق مجازات خواهد بود.

نکته مهمی که درباره اثبات سرقت گوشی با دوربین مدار بسته وجود دارد، این است که فیلم دوربین های مدار بسته به تنهایی وقوع جرم مذکور را اثبات نمی کند؛ زیرا طبق ماده 1324 قانون مدنی: " اماراتی که به نظر قاضی واگذار شده عبارت است از اوضاع و احوالی در خصوص مورد و در صورتی قابل استناد است که دعوی به شهادت شهود قابل اثبات باشد یا ادله دیگری را تکمیل کند."

از مطلب فوق این نتیجه نیز به دست می آید که در صورت وجود دلیل دیگری که نشان دهنده عدم صحت وقوع جرم و اماره (فیلم دوربین مدار بسته) باشد، اماره مذکور قابل استناد و معتبر نخواهد بود.

 

مراحل قانونی پیگیری سرقت گوشی

مراحل قانونی که بعد از وقوع جرم سرقت گوشی جهت پیگیری آن باید انجام شود، شامل موارد مختلفی است که در ادامه آن ها را ذکر می کنیم:

 

·         مراجعه به یکی از شعب دفاتر خدمات الکترونیک قضایی جهت ثبت شکایت کیفری 

·         صدور ابلاغیه دادسرا مبنی بر احضار شاکی و ارائه توضیحات لازم از زمان، مکان، نحوه و... وقوع جرم

·         ارائه مدارک و شواهد موجود توسط شاکی جهت بررسی و تحقیق

·         تقدیم درخواست تحقیق به دادسرا جهت شناسایی مجرم توسط پلیس (در مواردی که مجرم ناشناس است)

·         معرفی افراد مظنون به دادسرا توسط شاکی جهت تحقیق و بازجویی 

 

پیگیری سرقت گوشی از طریق مخابرات

پیگیری از مخابرات یکی دیگر از روش های پیگیری جرم سرقت گوشی می باشد که بهتر است در اولین لحظات بعد از سرقت گوشی انجام شود تا زمینه سوءاستفاده از بین برود. برای این کار لازم است صاحب گوشی مسروقه به مخابرات مراجعه نموده و درخواست مسدود کردن خط خود را داشته باشد.

این اقدام یک روش بسیار مؤثر جهت پیشگیری از سوءاستفاده سارق یا سایر افراد است؛ زیرا اگر سارق به وسیله خط گوشی مسروقه مرتکب جرمی شود، مسئولیت آن دامن گیر دارنده خط خواهد شد. 

 

طریقه رسیدگی به جرم سرقت گوشی

مراحل قانونی پیگیری سرقت گوشی را ذکر نمودیم، در این قسمت به بررسی طریقه رسیدگی به این جرم توسط مراجع قضایی خواهیم پرداخت؛ به طور کلی طریقه رسیدگی به جرم سرقت گوشی بر اساس مراحل زیر است:

الف) ارجاع شکایت شاکی به دادسرای محل وقوع جرم توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برای رسیدگی مقدماتی

ب) رسیدگی به جرم توسط دادیار یا بازپرس و درخواست تحقیقات تکمیلی از پلیس و ارائه گزارش (در صورت نیاز، مثلاً در مواقعی که تشخیص چهره سارق لازم است)

پ) تکمیل پرونده و شناسایی متهم و صدور قرار جلب به دادرسی یا منع تعقیب متهم توسط دادسرا

ت) ارجاع پرونده به دادگاه کیفری جهت رسیدگی و پیگیری نهایی (در صورتی که مجرم بودن متهم توسط دادسرا اثبات شده باشد)

ث) نتیجه گیری قاضی دادگاه کیفری با توجه به تحقیقات دادسرا، مدارک و مستندات موجود و اظهارات شاکی و متهم

ج) صدور حکم نهایی توسط قاضی مربوطه مبنی بر برائت متهم یا مجرمیت او و تعیین مجازات های قانونی برای مجرم

 

اقدامات قانونی بعد از خرید گوشی سرقتی

شاید این سؤال برای شما نیز به وجود آمده باشد که در صورت خرید گوشی سرقتی، چه اقداماتی لازم است و چگونه می توان پولی که بابت خرید آن پرداخت شده را پس گرفت؟

در ادامه اقدامات قانونی که بعد از خرید گوشی سرقتی لازم است توسط خریدار انجام شود را بیان کرده ایم:

در ابتدا برای خرید گوشی باید به این نکته مهم توجه شود که گوشی مورد نظر حتماً همراه با جعبه باشد و گوشی هایی که فاقد جعبه هستند، به هیچ وجه خریداری نشود.

بعد از خرید گوشی باید کد 15 رقمی IMEI مندرج در روی جعبه را در سامانه همیاب 24 جستجو کرده و از سرقتی نبودن گوشی اطمینان کسب نمود، در صورتی که گوشی خریداری شده مسروقه یا گمشده بود، خریدار باید هر چه سریع تر نسبت به شکایت از فروشنده اقدام کند.

برای شکایت از فروشنده کافی است به یکی از شعب دفاتر الکترونیک قضایی مراجعه کرده و شکایتی با عنوان فروش مال مسروقه تنظیم گردد تا سایر مراحل پیگیری آن از طریق دادسرا انجام شود. 

استناد خریدار به ماده 662 قانون مجازات اسلامی منجر به محکومیت فروشنده گوشی مسروقه و الزام او به استرداد پولی که بابت فروش گوشی از خریدار دریافت نموده، خواهد شد؛ در نتیجه امکان پس گرفتن پولی که بابت خرید گوشی سرقتی پرداخت شده نیز وجود دارد.

نکته: مطابق ماده 667 قانون مجازات اسلامی، فروشنده گوشی مسروقه علاوه بر مجازات های تعیین شده، ملزم به مسترد کردن گوشی مسروقه به صاحب اصلی آن می باشد و در صورت تلف یا نابودی گوشی باید مثل یا قیمت آن را به شاکی تقدیم نماید.

 

روش های جلوگیری از خرید گوشی سرقتی

در این قسمت تعدادی از روش های جلوگیری از خرید گوشی سرقتی را جهت آگاهی بیشتر شما عزیزان ذکر می کنیم؛ در نظر داشتن این روش ها به کاهش ضرر و زیان های ناشی از خرید گوشی مسروقه و اتلاف وقت و انرژی خریداران کمک بسیار زیادی خواهد کرد.

 

·         برای خرید مطمئن تر، همواره سعی کنید گوشی مورد نظر خود را از فروشگاه یا مراکز معتبر خریداری کنید.

·         بعد از خرید گوشی، با استفاده از سامانه همتا به آدرس hamta.ntsw.ir آن را فعال نموده یا مالکیت آن را به خود منتقل کنید.

·         قبل از خرید گوشی، جهت اطمینان از رجیستر بودن یا مسروقه نبودن آن، با استفاده از کد  15 رقمی IMEI از سامانه همیاب 24 استعلام بگیرید.