قانون گذار در قانون مدنی با استناد به ماده 1173 در مورد سلب حضانت از کسی که حضانت فرزند را بر عهده دارد چنین پیش بینی کرده است : هر گاه در اثر عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادر که طفل تحت حضانت اوست صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او و یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند اتخاذ کند.بر همین اساس حتی می توان حضانت طفل را از پدر یا مادر نیز سلب کرد. مطابق ماده 1168 قانون مدنی : نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است.
حضانت در لغت به معنای نگهداری و تربیت طفل است. تربیت هم شامل امور مادی و هم امور معنوی می شود، در واقع یکی از ثمرات ازدواج فرزند است و داشتن فرزند برای والدین مسئولیت به وجود می آورد این مسئولیت هم جنبه اخلاقی و ذاتی دارد و هم جنبه قانونی و شرعی.
5 شرایط سلب حضانت از والدین :
اعتیاد زیان آور به الکل ، مواد مخدر و قمار
شهرت داشتن یه فساد اخلاقی و فحشا
ابتلا به بیماری های روانی با تشخیص پزشک قانونی
سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد ، فحشا ، تکدی گری و قاچاق
تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف
نکته: ماده 1170 قانون مدنی : اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با او است مبتلا به جنون شود و یا با شخص دیگری ازدواج کند حق حضانت با پدر خواهد بود .
حضانت فرزند دختر :
حضانت فرزند دختر بستگی به این دارد که دختر در چه سنی قرار دارد.
در کل حضانت دختر در بازده سنیتا 7 سالگی ،از 8 سالگیتا 9 سالگی و از 9 سالگی به بعد متفاوت است .
حضانت فرزند تا هفت سالگی چگونه است؟
مطابق ماده 1169 قانون مدنی نگهداری فرزندان والدینی که از هم جدا شده اند تا سن 7سالگی( قمری ) بر عهده مادر است و مادر نسبت به حضانت فرزند تا این سن الویت دارد و پدر هیچ حقی به جهت نگهداری فرزند در این سن نخواهد داشت چرا که عواطف مادری اقتضاء می کند که فرزند در کنار مادر باشد، زیرا مادر در این سن بهتر می تواند نیازهای فرزندان را تأمین نماید.
حضانت فرزند دختر از 7 سالگی تا 9 سالگی چگونه است؟
در این مورد مادر تا سن 7 سالگی الویت حضانت فرزند دختر را دارد، اما بعد از آن تا سن 9 سالگی حضانت فرزند با پدر است و باید توجه داشت که فرزندان به محض اینکه به سن بلوغ می رسند از حضانت خارج می شوند.
حضانت فرزند دختر بعد از 9 سالگی چگونه است؟
فرزندان دختر بعد از سن 9 سالگی از حضانت والدین خود خارج می شوند چرا که به سن بلوغ رسیده اند و می توانند انتخاب کنند که با کدام از والدین خود زندگی کنند.
حضانت فرزند پسر :
حضانت پسر تا سن 7 سالگی چگونه است؟
همان گونه که اشاره شد در ماده 1169 قانون مدنی برای حضانت و نگهداری طفلی که والدین او جدا از یک دیگر زندگی می کنند مادر تا سن 7 سالگی الویت دارد و پس از آن با پدر است و بر همین اساس حضانت پسر تا سن 7 سالگی با مادر می باشد مگر در مواردی که مادر حضانتش سلب شود.
نکته : پرداخت نفقه فرزند پسر که تا سن هفت سالگی با مادر زندگی می کند به عهده پدر می باشد.
حضانت فرزند پسر تا سن 15 سالگی چگونه است؟
پس از اینکه فرزند پسر به سن 7 سالگی می رسد حضانت او از مادر سلب و به پدر سپرده می شود و پدر مسئولیت حضانت پسر را تا سن 15 سالگی ( قمری ) دارد، ولی مادر می تواند حق ملاقات با فرزند خود را داشته باشد و مطابق قانون نیز کسی نمی تواند از ملاقات او با فرزندش جلوگیری نماید.
حضانت فرزند پسر پس از 15 سالگی چگونه است؟
پس از اینکه پسر به سن 15 سال تمام رسید از سن حضانت خارج می شود و خود می تواند تصمیم بگیرد که با پدر زندگی کند یا مادر .
دادگاه صالح برای حضانت فرزند چه دادگاهی می باشد؟
دادگاه خانواده دادگاه صالح برای حضانت فرزند است.
درخواست حضانت در دادگاه چقدر طول می کشد؟
معمولا در این نوع دادگاه درخواست حضانت در یک جلسه رسیدگی و رای صادر می گردد. البته باید به این نکته توجه کرد که این زمان بستگی به اوقات رسیدگی کننده شعبه نیز دارد و می تواند از 1 ماه تا 4 ماه متغییر باشد.
نتیجه گیری :
با عنایت به مباحث ذکر شده می توان نتیجه گرفت:
طلاق یکی از پدیده هایی است که کانون خانواده را تهدید می کند و اثرات منفی آن می تواند بر روی فرزندان و حتی جامعه تأثیر به سزایی داشته باشد. بنابراین اگر حضانت فرزندان طلاق مورد توجه قرار نگیرد می تواند تأثیرات اجتماعی زیان باری به جامعه وارد نماید.
تجربه ثابت کرده است که کودکان تا سن 7 سالگی به مادر بیشتر از پدر نیازمند هستند بر همین اساس با توجه به موارد فوق حضانت فرزند بهتر است تا این سن برعهده مادر قرار گیرد. دین اسلام نیز پایان حضانت را برای مادر به گونه ای در نظر گرفته است تا او بتواند بدون محدودیت خاصی به زندگی جدیدی بپردازد.