پس از جاری شدن صیغه طلاق بین زوجین، به طور کلی بسیاری از حقوق مالی و غیر مالی زوجین نیز از بین خواهد رفت اما در این میان برخی از حقوق های مالی و غیر مالی هستند که پابرجاخواهند ماند و یا ایجاد خواهند شد که در ادامه به بررسی آن می پردازیم.

حقوق مالی زوجین پس از طلاق به ۵ دسته تقسیم می شود: ۱-نفقه ۲-ارث ۳-مهریه ۴-شروط ضمن عقد ۵-اجرت المثل و نحله

نفقه زوجه در دوران ازدواج دائم بر عهده زوج بوده است و بر اساس ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی وظیفه وی است که نفقه زوجه را پرداخت نماید،اما سوالی که مطرح است درصورت جاری شدن صیغه طلاق آیا مرد موظف به پرداخت نفقه است؟

باید توجه داشت که طلاق به دو صورت رجعی و بائن می تواند جاری شود که هرکدام پس از جاری شدن صیغه طلاق، شرایطی را برای دریافت نفقه در دوران عده لازم دارد که بررسی خواهد شد.

- نفقه در دوران عده طلاق رجعی: بر زوج واجب است که نفقه زوجه را در دوران عده طلاق رجعی به صورت کامل پرداخت نماید و چنانچه زوجه در دوران عده طلاق رجعی باردار باشد زوج موظف است تا زمان وضع حمل زوجه نفقه زن را پرداخت نماید. تنها در یک حالت زن مستحق دریافت نفقه نخواهد بود ، آن هم زمانی که حکم طلاق در زمان نشوز زوجه صادر شده باشد در این حالت به زوجه نفقه تعلق نخواهد گرفت.

- نفقه در دوران عده طلاق بائن: ب اساس ماده ۱۱۰۹ قانون مدنی در صورتی که طلاق بصورت بائن جاری شده باشد زن مستحق دریافت نفقه نخواهد بود مگر آنکه زوجه حامله باشد که در این حالت زوج موظف است تا پایان مدت بارداری نفقه زوجه را پرداخت نماید و به محض وضع حمل نفقه وی قطع خواهد شد در واقع نفقه زوجه در طلاق بائن تنها مشروط به باردار بودن زوجه است و مدت آن از زمان جاری شدن صیغه طلاق الی وضع حمل زوجه است خواه این مدت زمان یک روز باشد یا ۹ ماه.

شرط اصلی ارث بری زوجین از یکدیگر وجود رابطه زوجیت است البته به شرطی که یکی از موانع ارث مانند قتل ،کفر،مفقود الاثر و... در زوجین وجود نداشته باشد.

در خصوص ارث بری زوجین از یکدیگر قانون گذار ۲ حالت را متصور شده است:

۱- ارث بری زوجین در دوران عده طلاق رجعی:

هرگاه صیغه طلاق بصورت رجعی جاری شود زوجه مطلقه در حکم زوجه دائمی تا پایان دوره عده محسوب خواهد شد و رابطه زوجیت در این دوران ادامه خواهد داشت بر خلاف طلاق باشن که به محض جاری شدن صیغه عقد رابطه زوجیت نیز از بین خواهد رفت.

بر اساس ماده ۹۴۳ قانون مدنی هرگاه زوجین در دوران عده طلاق رجعی باشند و یکی از آنان در این دوران فوت نماید دیگری از وی ارث خواهد برد مگر آنکه دوران عده به پایان رسیده باشد و یا طلاق بصورت باشن جاری شده باشد.

بر اساس ماده ۹۴۴ قانون مدنی هرگاه زوج همسر خود را در دوران بیماری طلاق دهد و ظرف مدت یکسال پس از طلاق فوت نماید حال طلاق بصورت رجعی بوده و یا بائن، زوجه از او ارث خواهد برد به شرط آنکه زن در این دوران ازدواج مجدد نکرده باشد.

باید توجه داشت که فوت شوهر می بایست به علت همان بیماری باشد،چنانچه زوج در این مدت یکسال شفا پیدا کند و سپس به بیماری دیگری مبتلا شود و فوت کند در این حالت زوجه از وی ارث نخواهد برد.همچنین در صورتی که زوجه در این مدت فوت نماید زوج از وی ارث نمی برد.

نکته دیگری که در این خصوص باید به آن توجه داشت شخص درخواست کننده طلاق است، ماده فوق تنها دلالت به طلاقی دارد که از سوی زوج صورت گرفته باشد، چنانچه زوجه درخواست طلاق داده باشد دیگر ماده فوق بر این موضوع دلالت نخواهد کرد.

یکی از مهمترین موضوعات مالی علقه زوجیت است که به محض جاری شدن صیغه عقد پرداخت آن بر عهده زوج خواهد بود حال اگر بعد از جاری شدن صیغه عقد زوجین با یکدیگر رابطه جنسی برقرار نکرده باشند و سپس از یکدیگر جدا شوند، در این حالت زن مستحق دریافت نصف مهریه خواهد بود و درصورتی که رابطه نزدیکی صورت گرفته باشد زوجه مستحق دریافت کل مهریه آیت.

اما در حالتی که نکاح فسخ شود و رابطه نزدیکی نیز برقرار نشده باشد ، هیچگونه مهریه ای به زوجه تعلق نخواهد گرفت مگر آنکه علت فسخ نکاح عنن ( بیماری جنسی که بر اثر آن آلت تناسلی مرد نعوظ نمی کند به نحوی که مرد ناتوان از آمیزش جنسی است) باشد در این صورت زن مستحق دریافت نصف مهریه خواهد بود. اما در صورتی که رابطه نزدیکی برقرار شود و سپس نکاح فسخ گردد زوجه مستحق دریافت کل مهریه خود است.

در مواردی که مهریه زوجه در عقدنامه تعیین نشده باشد و زوجین رابطه نزدیکی برقرار کرده باشند در حالت زن پس از طلاق و یا فوت شوهر مستحق دریافت مهرالمثل می باشد و در صورت عدم برقراری رابطه زوجه مستحق دریافت مهریه نخواهد بود.

یکی از شروط ضمن عقد نکاح،تعلق نصف دارایی موجود شوهر به زوجه پس از طلاق است اما این شرط نیاز به یکسری شروط داشته که در صورت وجود شروط زیر، زوجه پس از طلاق مستحق دریافت نصف دارایی زوج خواهد بود

- بر اساس این شرط هرگاه درخواست طلاق از سوی زوج صورت گرفته باشد و همچنین حکم طلاق به دلیل عدم انجام وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار زوجه صادر نشده باشد، مرد موظف است پس از طلاق نصف دارایی هایی که در حال حاضر موجود می باشد را به زوجه انتقال دهد.

به طور کلی شروط ضمن عقد توافقاتی است میان زوجین که می‌توانند آن ها را قبول و یا رد نمایند و یا شروطی را خود به عقدنامه اضافه کنند اما باید توجه داشته باشند که این شروط صحیح باشند و نه باطل چراکه در صورت عدم رعايت این موضوع طرفین می توانند به راحتی از انجام وظایف درج شده در این قسمت شانه خالی کنند.

زوجه میدتواند پس از جاری شدن صیغه طلاق حق الزحمه تمامی کارهایی را که شرعا و قانونا بر عهده وی نبوده است و همچنین این امورات را به قصد تبریک(مجانی) انجام نداده باشد را از شوهر خود مطالبه کند و دادگاه پس از اثبات این امر، اجرت المثل زوجه را محاسبه و زوج را محکوم به پرداخت آن می نماید در غیر اینصورت دادگاه باتوجه به نوع کارهای انجام شده توسط زوجه و مدت زندگی مشترک، مبلغی را تحت عنوان نحله (بخشش) تعیین و زوج را محکوم به پرداخت آن خواهد نمود. 

حقوق غیر مالی زوجین پس از طلاق 

۱- رجوع :

هرگاه زوج در دوران عده زوجه، بتواند با بیان جملات یا عملی که نشان از قصد و تمایل وی به بازگشت به زندگی مشترک باشد، زوجه را به نکاح سابقش بازگرداند در این حالت رجوع محقق شده است و دیگر نیازی به جاری شدن صیغه عقد نخواهد بود البته باید به این نکته توجه داشت که درخواست رجوع تنها از سوی زوج امکان پذیر است اما این بدین معنا نیست که زوجه باید در انتظار بازگشت زوج بنشیند، وی می تواند انگیزه ای در زوج ایجاد نماید تا وی تصمیم به رجوع گیرد.

رجوع از طلاق می تواند به هر صورتی انجام شود اما معمولا این اتفاق بصورت نقل و قول رخ می دهد، درواقع شوهر باید در الفاظ خود تمایل به رجوع را به زوج برساند و زوجه نیز آن را بپذیر در این حالت رجوع محقق خواهد شد و دیگر نیاز به جاری شدن صیغه عقد نخواهد بود اما زوج باید توجه داشته باشد که این رجوع می بایست به ثبت برسید و برای انجام این کار یک ماه از زمان رجوع فرصت ثبت دارد در صورتی که در این اقدام کوتاهی نماید قانونگذار در ماده ۴۹ قانون حمایت از خانواده بیان داشته که اگر زوج تا یکماه از رجوع اقدام به ثبت ننماید، ضمن الزام وی به ثبت رجوع به جزای نقدی درجه پنج و یا حبس تعزیری درجه هفتم محکوم خواهد شد.

۲- حضانت :

به معنای ولایت داشتن به طفل یا مجنون می باشد با هدف تربیت و تامین مصالح مربوط به او مانند تهیه لوازم مورد نیاز ، پوشاک ، تغذیه،تحصیل و... 

حق حضانت فرزندان دختر و پسر برای پدر و مادر متفاوت است مادر حق حضانت را تا ۷ سالگی و پسر را تا پایان زمان شیرخوارگی خواهد داشت و پس از این مدت حق حضانت فرزندان تا سن بلوغ با پدر می باشد که پس از آن خود فرزند می بایست که تصمیم بگیرد با پدر یا مادر زندگی کند.

البته باید توجه داشت که مواردی هم می تواند حق حضانت والدین را سلب کنید مانند اعتیاد یکی از زوجین و یا عدم شرایط نگهداری و مراقبت از فرزند.