دموراژ یا خسارت تاخیر در بارگیری کشتی چیست

معنای واژه ی دموراژ Demurage   حق توقف می باشد و بدین معنی می باشد که کانتینر های حمل بار در بندر اگر بیشتر از مدت زمان تعیین شده در قرارداد در اختیار تاجر باشد ،صاحب بار موظف است برای این مدت زمان اضافی به شرکت حمل و نقل جریمه پرداخت نماید .

دموراژ برای اولین بار در خصوص کرایه معطلی کشتی به کار برده شد اما بعد ها در خصوص کانتینر ها هم به کار برده شد . 

حمل و نقل کالا از طریق دریا معمولا به دو روش انجام می شود : 

از طریق انعقاد قرارداد (اجاره کشتی ) ( charter party ) که در این صورت طرفین قرارداد عبارتند از موجر یا مالک کشتی از یکسو و مستاجر کشتی از سوی دیگر و سندی که در این ارتباط صادر می شود قرارداد اجاره ی کشتی نامیده می شود .

از طریق انعقاد قرارداد باربری و حمل و نقل که در اینجا طرفین قرارداد عبارتند از متصدی باربری و حمل و نقل از یکسو و فرستنده ی کالا از سوی دیگر و سند صادره در این ارتباط (بارنامه ی دریایی ) نامیده می شود .

شیوه های قرارداد اجاره ی کشتی : 

قرارداد اجاره ی کشتی خود دارای انواعی می باشد که عبارتند از : 

قرارداد اجاره ی کشتی به صورت لخت 

قرارداد اجاره ی کشتی برای مدت زمان معین 

حال دموراژ یا خسارت تاخیر در بارگیری و تخلیه و خسارت معطلی کشتی فقط در قرارداد اجاره ی کشتی ممکن است بوجود آید ،چراکه تنها در این نوع قرارداد اجاره ی کشتی است که مستاجر موظف است که در طی روزهای تخلیه و یا بارگیری ،اعم از اینکه در قرارداد مقرر شده یا عرفا مشخص می شود اقدامات لازم را انجام دهد ، اما اگر نتواند در مدت زمان مقرر بارگیری و تخلیه را انجام دهد مشمول جریمه ی دموراژ خواهد شد . 

مبلغ جریمه ی دوموراژ مبلغی است معین که در قرارداد اجاره ی کشتی ذکر می گردد .

از تفاوت عمده ای که بین دموراژ و خسارت معطلی کشتی وجود دارد این است که  : خسارت پرداختی دموراژ به موجر محدود به همان مبلغی است که در قرارداد از پیش معین شده و موجر مستحق بیشتر از این مبلغ نمی باشد ،اما خسارت معطلی کشتی مبلغ معین و محدود نمی باشد بلکه مبلغی است معادل خسارت واقعی که مالک کشتی در این معطلی متحمل شده است . 

کنترل کردن هزینه های دموراژ در واردات کالا و صادرات کالا به سه روش می باشد :

در قدم اول اگر حدس می زنید ممکن است زمان ترخیص کالای شما با تاخیر مواجه شود ،سعی کنید از سرویس کانتینری استفاده کنید که (فری تایم ) بالاتری نسبت به بقیه ی کانتینر ها داشته باشد . 

در واردات کالا هم سعی کنید موارد قید شده در بارنامه را قبل از حرکت کشتی از مبداء بررسی نمایید تا تعرفه ی آن قید نشده باشد .

و قبل از رسیدن بار به مقصد ،فرایند ترخیص کالا را شروع کنید تا در زمان جلو بیوفتید تا در اسرع وقت کانتینر را به شرکت حمل و نقل تحویل دهید و از ثبت تاریخ تحویل آن مطمئن شوید . 

موارد ذیل جزء مهلت های مجاز تخلیه محسوب نخواهد شد : 

چنانچه کشتی جهت تخلیه تمام یابخشی از محموله به بندری غیر از بندر ورودی اولیه اعزام شود زمان دریانوردی بین بنادر به حساب زمان مجاز تخلیه محسوب نخواهد شد . 

زمان صرف شده جهت باز کردن اولیه درب انبار ها (یک نوبت در هر انبار ) جزء زمان مجاز تخلیه محسوب نخواهد شد .

هرگاه در نتیجه ی بارندگی و حوادث قهری . خارج از کنترل انسان ( جنگ ، اعتصابات ، آتش سوزی و...) عملیات تخلیه متوقف گردد ،چنانچه به کشتی دموراز تعلق نگرفته باشد جزء زمان مجاز محاسبه نخواهد شد ،لکن مدت زمان مذکور در دموراژ جزء زمان استفاده شده محسوب می گردد . 

در ترخیص محموله ها اعم از بارگیری یا تخلیه زمانی مشخص در قرارداد ذکر می شود که کلیه ی فعالیت ها باید طبق زمان بندی لحاظ شده در قرارداد پیش رود . 

 دیسپچ نقطه ی مقابل دموراژ می باشد و دیسپچ زمانی رخ می دهد که اگر زودتر از زمان قید شده در قرارداد فعالیت های بارگیری یا تخلیه ی کالا صورت گیرد در چنین شرایطی طبق قرارداد فی مابین مالک کشتی و تاجر اجاره کننده مبلغی بعنوان دیسپچ یا پاداش پرداخت می گردد .

این میزان پاداش که در صورت دیسپچ دریافت می شود در قرارداد بین شرکت کشتیرانی و مستاجر تعیین می گردد.