برای پاسخ گویی و دیدن موارد سلب حضانت ابتدا باید با معنی و مفهوم حضانت آشنا شویم ،

پس در ابتدا به بررسی این سوال میپردازیم ؛ حضانت چیست ؟

حضانت به معنای نگه داری و مراقبت کردن از کودکان و صغار است تا زمانی که بالغ می شوند ،سن بلوغ در دختران و پسران متفاوت است ،سن بلوغ در پسران ۱۵ سال و در دختران ۹ سال تمام قمری است .

پس همانطور که مشاهده میشود حضانت برای افراد زیر سن بلوغ است ، به عبارت دیگر زمانی که کودک از سن صغار خارج شد و بالغ شد دعوای سلب حضانت و یا تخت حضانت دادن طفلی که اکنون بالغ شده است منتفی است .

حضانت دختر و پسر تا سن هفت سالگی با مادر و پس از آن تا سن بلوغ با پدر و پس از سن بلوغ خودش (همان فرزند ) انتخاب خواهد کرد که با چه کسی زندگی کند.

کسی که حضانت را برعهده دارد باید از انجام وظایفی که بر عهده دارد برآید و دارای فساد اخلاقی و سو رفتار و سو معاشرت نباشد در غیر این صورت با دعوایی تحت عنوان سلب حضانت روبه رو خواهیم بود .

 

بحث حضانت بیشتر در هنگام طلاق و جدایی والدین و زن و شوهر و یا در زمان فوت یکی از زوجین داغ می شود و باعث مراجعه افراد به مشاوران و وکلا و محاکم میشود .

توصیه میشود که شما کاربران محترم سایت وکیلوند نیز خود را بی نیاز از مراجعه به مشاور حقوقی ندانید و حتما در این زمینه و سایر موارد حقوقی میتوانید به وکلا و مشاوران و کارشناسان حقوقی سایت وکیلوند اولین استارتاپ حقوقی ایران مراجعه نمایید .

 

سلب حضانت به چه معنا است؟

پس از آنکه حضانت فرزند بر عهده پدر یا مادر قرار گرفت، آن فرد باید تمام وظایف خود به درستی انجام دهد. پدر یا مادر می بایست به صورت جدی در نگهداری و سرپرستی فرزند، حفظ و مراقبت از سلامت و امنیت جسمی، روانی و مالی او تلاش کنند و در نگهداری او کوشا باشند.

در صورتی که این فرد دارای حضانت صلاحیت های لازم را نداشته باشد، موجب آسیب رساندن به فرزند می شود؛ حتی در صورتی که خود متوجه این موضوع نباشد.

از آن جایی که قانون وظیفه نگهداری از سلامت جان و مال مردم را بر عهده دارد، در مقابل شخصی که حضانت را برعهده دارد اما از صلاحیت لازم برخوردار نیست، به صورت جدی می ایستد. 

بدین ترتیب در صورت اثبات سوء رفتار فرد با فرزند، قانون حق حضانت را از او می گیرد که به آن سلب حضانت می گویند. سپس مطابق با قانون حضانت طفل به فرد با صلاحیت دیگری سپرده می شود.

 

دیده میشود که افرادی که حضانت طفل را بر عهده دارند به علت انحطاط اخلاقی و یا سو رفتار اقداماتی را انجام میدهند که ادامه زندگی و حضانت برای طفل تحت سرپرستی و حضانت با عسر و حرج همراه بوده و باعث سلب امنیت و آسایش و آرامش آن خواهد شد .

بر همین اساس قانون گذار مواردی را در ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی به عنوان مصادیق سلب حضانت ذکر نموده است ، بر اساس این ماده ؛

‌ماده 1173 - هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در‌معرض خطر باشد، محکمه می‌تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضائی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل‌مقتضی بداند، اتخاذ کند.

‌موارد ذیل از مصادیق عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی هر یک از والدین است:

1 - اعتیاد زیان‌آور به الکل، مواد مخدر و قمار.

2 - اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء.

3 - ابتلا به بیماریهای روانی با تشخیص پزشکی قانونی.

4 - سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و

فحشاء، تکدی‌گری و قاچاق.

5 - تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.

نکته قابل توجه در مورد مصادیق سلب حضانت در ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی اینکه مصادیق ذکر شده حصری نیست بلکه تمثیلی و از باب مثال است یعنی قانون گذار در ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی مواردی را به عنوان نمونه آورده است و اگر موارد دیگر نیز وجود داشته باشد و قاضی دادگاه آن را احراز کند ، میتواند حکم به سلب حضانت صادر نماید .

 

نمونه ای از دادخواست سلب حضانت

اگر قصد دارید دادخواستی مبنی بر سلب حضانت تنظیم کنید، بهتر است قبل از آن با مشاوران حقوقی گفتگویی داشته باشید و از راهنمایی آنان استفاده کنید. این توصیه به آن دلیل است دادخواست باید طبق اصولی مشخص تهیه شود؛ از همین رو بهتر است نمونه ای را در دست داشته باشید و بر اساس آن اقدام به تهیه دادخواست نمایید.

در ادامه نمونه دادخواست سلب حضانت در اختیار شما مخاطبان و کاربران محترم قرار میگیرد ؛

 

ریاست محترم دادگاه خانواده ؛

با سلام ،

احترما به استحضار می رسانم که اینجانب ………… فرزند …………… به شماره شناسنامه در تاریخ ............. در دفتر رسمی ازدواج و طلاق به شماره ثبت …… با آقای ………….. فرزند …………. عقد نکاح دایم نمودیم که ثمره عقد نکاح دایم و زندگی مشترک با مشارالیه ، فرزند دختر/ پسر به نام ……….. بود .

با توجه به اینکه بعد از صدور حکم طلاق / یا تعیین مسکن جداگانه به حکم دادگاه ، حضانت فرزند مشترک ما با آقای ……………. تعیین گردیده است، ایشان با اعتیاد / کتک زدن خارج از حد متعارف / فساد اخلاقی / بیماری روانی / سوء استفاده از طفل صلاحیت لازم برای نگهداری فرزند را ندارد .

لذا از دادگاه محترم تقاضا دارم با توجه به موارد مصرح که دلایل اثبات آن پیوست دادخواست گردیده است ، پس از احراز موارد مزبور ، مراتب قانونی را به جهت صدور حکم مبنی بر سلب حضانت فرزند از آقای  …………. و  صدور حکم حضانت به نام اینجانب نسبت به فرزند / فرزندان ، به نام ……………… را لحاظ بفرمایید .

 

ریاست محترم دادگاه خانواده ؛

با سلام ،

احترما به استحضار می رسانم که اینجانب ………… فرزند …………… به شماره شناسنامه در تاریخ ............. در دفتر رسمی ازدواج و طلاق به شماره ثبت …… با خانم ………….. فرزند …………. عقد نکاح دایم نمودیم که ثمره عقد نکاح دایم و زندگی مشترک با مشارالیه ، فرزند دختر/ پسر به نام ……….. بود . با توجه به اینکه بعد از صدور حکم طلاق / یا تعیین مسکن جداگانه به حکم دادگاه ، حضانت فرزند مشترک ما با خانم ……………. تعیین گردیده است، ایشان با اعتیاد / کتک زدن خارج از حد متعارف / فساد اخلاقی / بیماری روانی / سوء استفاده از طفل صلاحیت لازم برای نگهداری فرزند را ندارد . لذا از دادگاه محترم تقاضا دارم با توجه به موارد مصرح که دلایل اثبات آن پیوست دادخواست گردیده است ، پس از احراز موارد مزبور ، مراتب قانونی را به جهت صدور حکم مبنی بر سلب حضانت فرزند از خانم  …………. و  صدور حکم حضانت به نام اینجانب نسبت به فرزند / فرزندان ، به نام ……………… را لحاظ بفرمایید .

 

واخواه:  خانم ............

واخوانده : آقای ...........

وکیل : مسعود محمدی وکیل پایه یک دادگستری

خواسته یا موضوع و بهای آن :

1- نقض دادنامه شماره .............. مورخ 92/01/25 صادره از شعبه 236 دادگاه عمومی خانوده یک

 

1- کپی دادنامه شماره ..................

2- وکالتنامه

3- کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی واخواه

4- کپی مصدق شناسنامه دختر مشترک

 

ریاست محترم دادگاه

با سلام

احتراماً در مقام واخواهی از دادنامه صادره فوق الذکر به وکالت از واخواه به استحضار می رساند:

خواهان بدوی با 8.5 قلمداد نمودن سن دختر تلاش نموده تا بتواند فرزند مشترک را کمتر از نه سال قلمداد نموده تا در دایره حضانت قرار گیرد و بتواند دعوای سلب حضانت مطرح نماید. در حالی که مستندا به شناسنامه دختر، وی متولد 82/12/18 می باشد، فلذا زمان صدور حکم بیش از 9 سال تمام شمسی سن داشته است و تحت شمول احکام حضانت قرار نمی گرفته است. نظر به مراتب فوق و مدارک پیوست مستدعی است ضمن رسیدگی حکم مقتضی صادر فرمایید.

توجه1) در صورتی که خواهان تمایل داشته باشد اوراق قضایی به صورت حضوری (در دفتر دادگاه) یا از طریق تلفن یا نمابر یا پست الکترونیکی به وی ابلاغ شود، در پایان شرح دادخواست، با ذکر دقیق شماره های مربوط اعلام نماید، تا امر ابلاغ سریع تر صورت گیرد.

توجه2) چنانچه شرح دادخواست بیش از صفحه حاضر باشد از صفحات مخصوص ادامه شرح دادخواست استفاده شود.

 

به تاریخ : 92/05/22                   پرونده کلاسه: ..................         شماره دادنامه: 770

مرجع رسیدگی : شعبه 236 دادگاه خانواده یک

واخواه :    خانم ................ با وکالت آقای ............... به نشانی .................................

واخوانده :  آقای ................. به نشانی .................................

واخواسته : سلب حضانت

گردشکار: خواهان دادخواستی به خواسته فوق به طرفیت بالا تقدیم داشته که پس از ارجاع به این شعبه و ثبت به کلاسه فوق و جری تشریفات قانونی در وقت مقرر دادگاه به تصدی امضاکننده زیر تشکیل است و با توجه به محتویات پرونده ختم رسیدگی را اعلام و به شرح زیر مبادرت به صدور رای می نماید.

رای دادگاه: در خصوص دادخواست واخواهی خانم .......... فرزند .............. با وکالت .................... به طرفیت آقای .............. نسبت به دادنامه شماره 30 مورخ 92/01/17 صادره از شعبه 2366 دادگاه خانواده در پرونده کلاسه ............ حکم سلب حضانت فرزند صادرشده واخواه اظهار نموده چون در جلسه دادگاه حضور نیافته لذا دادخواست واخواهی داده گزارش اصلاحی طبق تئافق طرفین در خصوص واخواهی واخوانده از حضانت طفل نظر به اینکه راجع به ملاقات فرزند طرفین توافق نمودند گزارش اصلاحی طبق توافق طرفین به شرح صورتجلسه مورخ 92/05/22 مستندا به مواد 184 و 178 ق.آ.د.م. صادر و اعلم می نماید بدین شرح واخوانده فرزند مشترک را از ساعت 10 صبح جمعه تا ساعت 10 شب همانروز ملاقات نماید. گزارش اصلاحی صادره نسبت به طرفین و وراث و قائم مقام قانونی آنهاز نافذ و معتبر است مانند احکام دادگاه ها به موقع اجرا گذاشته می شود.

 

رئیس شعبه 236 دادگاه عمومی حقوقی تهران

 

حضانت؛ یک تکلیف

حضانت از طرفی یک حق است و از جهت دیگر یک نوع تکلیف. بدین معنا که اگر فردی حق حضانت را دارد، مکلف به اجرای آن است و اگر از وظایف خود شانه خالی کند، دادگاه قادر است او را به انجام آن ملزم کند.

این موضوع در قانون مدنی نیز ذکر شده و ماده ۱۱۷۲ به آن اشاره دارد: «هیچ یک از ابوین حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده آنها است از نگاه داری او امتناع کند. در صورت امتناع یکی از ابوین حاکم باید به تقاضای دیگری یا تقاضای قیم یا یکی از اقربا و یا به تقاضای مدعی العموم نگاهداری طفل را به هریک از ابوین که حضانت به عهده اوست الزام کند و در صورتی که الزام ممکن یا موثر نباشد نگهداری را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد به خرج مادر تامین کند».

علاوه بر این، در قانون حمایت خانواده نیز ماده ‌ای نیز وجود دارد که به موضوع مسئولیت کیفری افرادی که از انجام وظایف حضانت امتناع می کنند، اشاره کرده است.

این موضوع در ماده 40 قانون آمده که بدین شرح است: «هرکس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذی ‌ نفع و به ‌دستور دادگاه صادرکننده رای نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می ‌ شود».

ماده ۵۴ قانون حمایت از خانواده نیز به همین موضوع و مسئله سلب حق ملاقات پدر یا مادر با طفل خود، اشاره دارد و بیان کرده است: « هرگاه مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی ‌حق شود، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و درصورت تکرار به حداکثر مجازات مذکور محکوم می ‌ شود».

 

نکاتی درباره حضانت که لازم است بدانید

حضانت به معنای نگهداری از فردی است که زیر سن بلوغ است یا به اصطلاح صغیر به حساب می آید.

در رابطه با بحث حضانت چند نکته وجود دارد. اگر می خواهید در این زمینه اطلاعات حقوقی خود را بالا ببرید و با مشکلاتی در این حوزه مواجه شده اید، ادامه مطلب را مطالعه کنید.

•    بر اساس حقوق مدنی، اگر پدر و مادر رسما طلاق گرفته باشند، فرزندان تا سن 7 سالگی تحت حضانت مادر خویش خواهند بود. پس از هفت سالگی تا رسیدن به سن بلوغ نیز، پدر باید حضانت فرزندان را بر عهده گیرد. البته در هر زمان اگر عدم صلاحیت مادر و پدری ک حضانت را بر عهده دارند ثابت شود، حق حضانت از او سلب شده و دادگاه با توجه به صلاح طفل درباره حضانت او تصمیم خواهد گرفت. 
•    نخستین افرادی که حضانت فرزندان را بر عهده دارند، پدر و مادر او هستند. اگر هر دو نفر فوت کنند، قانون حضانت او را به فردی که در اولویت حقوقی قرار دارد و از صلاحیت کافی برخوردار است، می سپارد. اگر عدم صلاحیت نگهداری از فرزند هم در پدر و هم در مادر اثبات شود، جد پدری طفل باید حضانت او را برعهده گیرد. اگر جد پدری در قید حیات نباشد، قانون تصمیم می گیرد که از میان خویشاوندان طفل، حضانت او را به چه کسی بسپارد.
•    در صورتی که مادر حق حضانت را داشته باشد اما با فرد دیگری ازدواج کرده یا دچار جنون شود، پدر عهده دار حضانت فرزند خواهد بود.
•    اگر یکی از والدین فوت کند، حضانت فرزند بر عهده پدر یا مادر زنده است. البته در صورتی که پدر فوت کرده ولایت طفل با جد پدری خواهد بود؛ اما این موضوع حق حضانت را از مادر سلب نمی کند.
•    اگر والدین جدا از یکدیگر زندگی کنند و یکی از آنان حق حضانت فرزند را داشته باشد، فرد دیگر می‌ تواند طفل خود را ملاقات کند و این حق را نباید از او گرفت. این موضوع که چه زمان و در چه مکانی این ملاقات صورت گیرد باید با توافق والدین تعیین شود؛ اما در صورت وجود اختلاف، دادگاه درمورد آن تصمیم خواهد گرفت.
•     سلب حضانت تنها در مواقعی که دلیل قانونی وجود دارد، امکان پذیر است

 

جمع بندی

حضانت از مباحث بسیار مهم در قانون مدنی است؛ زیرا مسئولیت نگهداری فرزند به عنوان فردی که به حمایت مالی و عاطفی نیاز دارد بسیار سنگین و با اهمیت است. اگر مادر و پدر طلاق بگیرند یا به هر دلیلی کنار هم زندگی نکنند، باید مشخص شود که فرزندان با چه کسی زندگی کنند و مسئولیت حمایت از آن‌ها برعهده چه کسی قرار گیرد. از همین رو قوانین حضانت تنظیم و تصویب شدند.

همانطور که بیان کردیم حضانت فرزندان تا 7 سالگی با مادر و از آن پس تا 9 سالگی فرزند دختر و تا 15 سالگی فرزند پسر، با پدر است. البته در صورتی که حضانت و نگهداری از فرزند به درستی صورت نگیرد، بحث سلب حضانت به میان می آید. در بخشی از مقاله مواردی که موجب سلب حضانت می شود به طور کامل بیان شد. امیدواریم مطالب مذکور برایتان مفید واقع شده باشد.