بسیاری از کارگران به خاطر شرایط اقتصادی موجود در کشور ممکن است با حقوقی کمتر از حقوق مصوب وزارت کار، مشغول کار شوند یا اینکه مرخصی، عیدی یا سنوات خود را دریافت نکنند، سوالی که ممکن است پیش بیاید این است که آیا کارگر می تواند علیه کارفرما شکایت کند یا خیر؟
اگر کارگری بخواهد از یک کارفرما شکایت کند باید از کجا شروع کند؟
اگر کارگر قصد شکایت علیه کارفرما را داشته باشد، نکته اول حقوقی که باید بگوییم این است که نمی تواند به مراجع قضایی مراجعه نماید، در کشور یک مرجع رسیدگی شبه قضایی وجود دارد که به صورت خاص به دعاوی کارگر علیه کارفرما یا حتی کارفرما علیه کارگر رسیدگی می نماید که هیئت های تشخیص و هیئت های حل اختلاف هستند که اصطلاحا مراجع وزارت کار نامیده می شوند.، بنابراین اگر کارگر قصد شکایت از کارفرما را داشته باشد باید به وزارت کار مراجعه نماید و این رسیدگی به شکایت 3 مرحله دارد که:
مرحله اول: هیئت های تشخیص به این دعاوی رسیدگی می کنند که هیئت های 3 نفره هستند.
مرحله دوم: هیئت های حل اختلاف که 9 نفره هستند.
مرحله سوم: یک مرجع قضایی که قانونگذار قرارداده که ناظر بر این دعاوی باشد.
در نهایت دیوان عدالت اداری رسیدگی می کند و به نوعی مهر تاییدی می زند بر این پرونده ها که از جهت اتقان آراء قضایی یک اعتباری به دست بیاورد.
شکایت کارگر از کارفرما بدون قرارداد
باید این موضوع را اصلاح کرد چون امکان ندارد کارگر قرارداد نداشته باشد! طبق ماده 7 قانون کار، قرارداد کارگر یا شفاهی است و یا کتبی ولی عموم مردم آشنایی زیادی با قرارداد شفاهی ندارند. سواال اینکه چرا قانونگذار در ماده 7 قانون کار به شفاهی تسریح کرده است؟ به این دلیل که خیلی از مواقع کارگرها اصطلاحا می گویند من اصلا قراردادی ندارم در حالی که همین توافقی که در حقوق به آن ایجاب و قبول می گویند بنابراین همین توافقی که کارگر و کارفرما با هم داشته اند که مثلا من میام برای شما کار می کنم و شما در قبالش به من دستمزد می دهید این به معنی قرارداد شفاهی است.
حال ممکن است این سوال پیش بیاید که این مسئله چگونه بدون قرارداد کتبی قابل اثبات است؟
در پاسخ باید گفت اثبات این موضوع خیلی سخت است. خیلی از مواقع، خوشبختانه کارفرما ناچار است تا کارگر را بیمه نماید و همین که حق بیمه برای کارگر از طرف کارفرما پرداخت شده باشد اثبات می کند که کارگر قرارداد داشته یا اینکه حقوق کارگر از طرف کارفرما سر ماه به حساب کارگر واریز می شده است.
سوال: اگر خود کارگر راضی به این باشد که حقوقی کمتر از مصوب وزارت کار از کارفرما، دستمزد بگیرد، میتواند در آینده از کارفرما شکایت کند؟
اصلا امکان این موضوع وجود ندارد، ویژگی حمایتی بودن قانون کار به این معناست که دولت از کارگر حمایت می کند و اجازه نمی دهد حقوق کارگر ضایع شود. بنابراین، اگر کارگر در قرارداد بنویسد به جای 2650000 هزار تومان حقوق دستمزد سال 1400، مبلغ 1600000 هزار تومان دریافت کند یا اینکه مرخصی به جای 2 روز در ماه، 1 روز استفاده کند یا اصلا مرخصی نمیخواهم و یا اینکه عیدی یا حق سنوات و یا بیمه و یا خیلی از مواردی که قانون کار تثبیت کرده را نمیخواهم، باز هم کارگر می تواند از کارفرما شکایت کند، یعنی با امضای خودش که در قرارداد موجود است می تواند از کارفرما شکایت کند و همه ی اون حق و حقوقی که با رضایت خودش گذشته، از کارفرما دریافت نماید.
