در این مقاله مطالعه خواهید کرد:
شکایت شفاهی
یکی از رایج ترین سوالاتی که در رابطه با نحوه شکایت وجود دارد، این است که " آیا امکان طرح شکایت به صورت شفاهی نیز وجود دارد؟ " در جواب باید بگوییم، بله این امکان به موجب قانون وجود دارد؛ اما دارای شرایط خاصی است.
برای کسب اطلاعات بیشتر و اطلاع از سایر ضوابط مربوط به شکایت کیفری، کافی است تا انتهای این مقاله همراه ما باشید؛ در ادامه با استناد به قانون آیین دادرسی کیفری، نحوه طرح شکایت شفاهی و تمامی نکات آن را برای شما همراهان گرامی شرح خواهیم داد.
شکایت کیفری به صورت شفاهی
قانون گذار از طریق نص صریح قانون، طرح شکایت به صورت شفاهی را تجویز نموده؛ در ماده 86 قانون آیین دادرسی کیفری آمده است:
در غیر جرائم موضوع ماده 302 این قانون (یعنی جرائم موجب مجازات سلب حیات، جرائم موجب حبس ابد، جرایم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن، جرائم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر و جرائم سیاسی و مطبوعاتی) چنانچه متهم و شاکی حاضر باشند یا متهم حاضر و شاکی وجود نداشته یا گذشت کرده باشد و تحقیقات مقدماتی هم کامل باشد، دادستان می تواند راساً یا به درخواست بازپرس، با اعزام متهم به دادگاه و در صورت حضور شاکی به همراه او، دعوای کیفری را بلافاصله بدون صدور کیفر خواست به صورت شفاهی مطرح کند.
همچنین از مفاد ماده 63 قانون آیین دادرسی کیفری، میزان اهمیت و ضرورت طرح شکایت به صورت شفاهی برداشت می شود؛ زیرا قانون گذار برای ضابط هایی که از این دستور سرپیچی می کنند، ضمانت اجرای انفصال از خدمات دولتی، به مدتِ سه ماه تا یک سال را پیش بینی کرده است.
مستندات قانونی شکایت شفاهی
برای اطمینان از اهمیت بالای شکایت شفاهی بهتر است سایر مستندات قانونی را که در رابطه با این موضوع وجود دارد نیز بررسی نماییم؛ در زیر آن ها را مشاهده می کنید:
-ماده 37 قانون آیین دادرسی کیفری: ضابطان دادگستری موظفند شکایت کتبی یا شفاهی را همه وقت قبول نمایند. شکایت شفاهی در صورت مجلس قید و به امضای شاکی می رسد، اگر شاکی نتواند امضاء کند یا سواد نداشته باشد، مراتب در صورت مجلس قید و انطباق شکایت شفاهی با مندرجات صورت مجلس تصدیق می شود.
ضابطان دادگستری مکلفند پس از دریافت شکایت، به شاکی رسید تحویل دهند و به فوریت پرونده را نزد دادستان ارسال کنند.
-ماده 69 قانون آیین دادرسی کیفری: دادستان مکلف است شکایت کتبی و شفاهی را همه وقت قبول کند. شکایت شفاهی در صورت مجلس قید و به امضاء یا اثر انگشت شاکی می رسد.
هرگاه شاکی سواد نداشته باشد، مراتب در صورت مجلس قید و انطباق شکایت با مندرجات صورت مجلس تصدیق می شود.
آشنایی با شرایط شکایت شفاهی
در مواردی که شاکی قصد طرح شکایت کیفری به صورت شفاهی را داشته باشد، باید از شرایط قانونی که برای این امر وجود دارد، برخوردار باشد و چنانچه فاقد شرایط لازم باشد، امکان شکایت کیفری شفاهی را نخواهد داشت. به طور کلی شرایط شکایت شفاهی شامل موارد زیر است:
· برخورداری از اهلیت قانونی، عقل، بلوغ
· برخورداری از قصد و اختیار و عدم وجود اکراه یا اجبار در طرح شکایت
· ارائه مدارک هویتی و اطلاعات آدرس محل سکونت و در صورت امکان، اطلاعات هویتی و آدرس مشتکی عنه
موارد فوق الذکر شرایطی است که یک شاکی برای طرح شکایت کیفری شفاهی باید آن ها را داشته باشد؛ اما شاید برای شما جای سوال باشد که منظور از اهلیت چیست؟
اهلیت در لغت به معنای شایستگی، لیاقت و صلاحیت برای امری است، متاسفانه در قانون تعریف دقیقی از اهلیت ارائه نشده است؛ اما از نظر حقوقی اهلیت یعنی شایستگی ای که قانون به یک نفر اعطا می کند تا او بتواند صاحب حق و حقوقی شود و آن ها را اجرا یا مطالبه کند.
لازم به ذکر است که مفهوم مخالف اهلیت، محجوریت است و در قانون به گروهی از افراد که فاقد اهلیت برای اجرای حقوق خود هستند، محجور گفته می شود. بنابراین محجورین توانایی طرح شکایت کیفری شفاهی را نخواهند داشت.
طریقه طرح شکایت شفاهی
شرایط طرح شکایت شفاهی را بیان نمودیم، حال قصد داریم به چگونگی یا طریقه طرح یک شکایت شفاهی توسط شاکی بپردازیم. مواردی که در ادامه ذکر می شود، مراحلی است که یک شاکی برای طرح شکایت خود به صورت شفاهی باید آن ها را طی کند:
· در اولین مرحله لازم است شاکی به یکی از شعب مراجع قضایی، اعم از دادسرا یا نیروی انتظامی مراجعه کند.
· دومین مرحله از مراحل طرح شکایت شفاهی، ارائه توضیحات لازم (به صورت شفاهی) توسط شاکی به ضابطان دادگستری است.
· در سومین مرحله، ضابط دادگستری باید تمامی اظهارات شفاهی شاکی را به صورت کامل و دقیق در صورت مجلس قید نماید.
· چهارمین اقدام لازم، امضاء نمودن صورت مجلس توسط شاکی است؛ چنانچه شاکی بی سواد باشد، لازم است این مطلب نیز در صورت مجلس درج شود.
· در نهایت ضابط دادگستری باید به شاکی رسید ارائه دهد و پرونده را در اسرع وقت، نزد مرجع صالح یا مقام صالح (دادستان دادسرا یا شورای حل اختلاف) ارسال کند.
نکته: بر اساس بخشنامه الزام دادسرا ها و دادگاه ها و ضابطان دادگستری به پذیرش مستقیم شکایات مردم، ضابطین دادگستری موظف شده اند، برای آن دسته از شاکی هایی که به صورت شفاهی اقدام به شکایت نموده اند، حساب کاربری در سامانه ثنا ایجاد کنند و شکایت آن ها را در سامانه مدیریت پرونده های قضایی، ثبت نمایند.
نکات مربوط به شکایت شفاهی
در انتهای این مقاله تعدادی از مهم ترین نکاتی که در رابطه با شکایت شفاهی وجود دارند را برای شما همراهان گرامی جمع آوری کرده ایم:
الف) طرح دعوی کیفری بدون کیفرخواست یا به عبارتی دیگر با کیفر خواست شفاهی، تاسیس جدیدی جهت کاهش اطاله دادرسی است و کیفر خواست شفاهی، در موضوع جرایم در صلاحیت دادگاه کیفری 2 قابل اعمال است.
ب) مقام قضایی درخواست کننده، راساً دادستان یا به درخواست بازپرس می باشد؛ همچنین طرح دعوی کیفری شفاهی بدون کیفر خواست، برای مقامات قضایی اختیاری است.
پ)طرح دعوای کیفری بدون صدور کیفرخواست به صورت شفاهی، در واقع همان کیفر خواست شفاهی است که قبلا در ماده 59 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1291 پیش بینی شده بود.
ت) هدف از کیفر خواست شفاهی، علاوه بر تسریع روند رسیدگی شکایات، رسیدگی خارج از نوبت به پرونده هایی است که به دلایلی همچون جریحه دار شدن احساسات عمومی، واکنشی سریع را ایجاب می کنند.
سخن پایانی
بدون شک، یکی از بزرگترین مشکلات و معضلات محاکم قضایی در تمام دوره های تاریخی بعد از انقلاب اسلامی و حتی قبل از آن، موضوع اطاله دادرسی بوده است و این مشکل با طرح دعوی کیفری بدون کیفرخواست یا به عبارتی دیگر کیفرخواست شفاهی، نقش بسیار زیادی در کاهش اطاله دادرسی داشته است.
چنانچه نیاز به مشاوره متنی در این زمینه دارید میتوانید به سایت مشاوره حقوقی آنلاین وکیلوند مراجعه نمایید.
