اجراییه تاسیسی قانونی است که قانونگذار در راستای رسیدن به حق و حقوق شخص ذی نفع که به واسطه رای دادگاه تعیین شده است به وجود آورده. درخواست صدور اجراییه آخرین مرحله رسیدن به حق و حقوق مندرج در رای بوده که شخص ذی نفع باید درخواست خود را مبنی بر اجرای حکم تقدیم شعبه صادر کننده رای بدوی نماید.

اجرا چیست؟

از لحاظ حقوقی به معنای اجبار و اعمال مفاد حکم صادره از سوی مراجع قضایی نسبت به شخص محکوم علیه     می باشد و بدین ترتیب شخص ملزم به ایفای تعهدات قراردادی یا قانونی خواهد شد.

عناصر اصلی اجرائیه

اجرا حکم یا در واقع همان اجرائیه دارای عناصر مهمی بوده که همگی باید رعایت شوند که عبارتند از:

1-    اجرا توسط مامورین:

اجرا احک م صادره از سوی محاکم باید تنها توسط مامورین قانونی انجام شده و اشخاص ذینفع نمی توانند خود شخصا اقدام به اجرا نمایند و نیاز است تشریفات قانونی آن رعایت شود. این امر زمانی رخ خواهد داد که محکوم علیه خود شخصا حاضر به اجرای حکم و ایفای تعداتش نبوده.

2-    حکم قطعی یا سند لازم الاجرا

اشخاصی که حق و حقوقی نسبت به شخص دیگر برای خود متصور هستند نمی توانند تا قبل از صدور رای قطعی یا وجود یک سند لازم الاجرا درخواست صدور اجراییه بدهند چراکه لازمه صدور اجراییه وجود رای قطعی یا سند لازم الاجرایی مانند چک است.

3-    عدم تمکین محکوم علیه به اجرای حکم

صدور اجراییه زمانی معنا پیدا میکند که شخص محکوم علیه برای اجرای حکم و یا ایفای تعداتش حاضر نشده باشد در این صورت شخص ذینفع با مراجعه به دادگاه و یا اجرای ثبت می تواند برای الزام محکوم علیه در خواست صدور اجراییه داده و وی را ملزم به اجرای حکم نماید.

انواع اجرا

از لحاظ موضوع می توان اجرا را به دودسته تقسیم نمود، 1- اجر احکام 2-اجرا اسناد. هرچند که هر دو شباهت های بسیاری با یکدیگر دارند اما مبنای تشکیل آنها متفاوت از یکدیگر می باشند .

-       اجرا احکام خود شامل دو دسته بوده : 1- اجرا احکام مدنی 2- اجرا احکام کیفری ، که بطور خلاصه اجرای احکام کیفری مختص آرای صادره از محاکم کیفری و اجرای احکام مدنی نیز برای اجرای احکام صادره از محاکم حقوقی می باشد.

-       اجرای اسناد تنها مختص اسناد رسمی بوده و قانونگذار این تفاوت را قائل شده است که اشخاص بتوانند اسناد رسمی که در اختیار دارند مانند چک را قبل از اقدام قضایی بتوانند درخواست صدور اجرائیه از سه مرجع :1- دفاتر اسناد رسمی 2- دفاتر ثبت ازدواج و طلاق 3- اداره ثبت محل ، بدهند. لازم به ذکر است درخواست صدور اجراییه باید در آن مرجعی صورت گیرد که اسناد در آنجا سابقه ثبت دارند. همچنین این درخواست صدور اجراییه از این مراجع سبب ایجاد مانعی برای اقامه دعوی در محاکم نمی شود.

مراجع صالح صدور اجراییه اسناد رسمی

            ماده 2 آئیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا در برای هریک از اسناد رسمی که قابلیت صدور اجراییه را دارند مرجع صالحی مشخص نموده که عبارتند از:

1-    در خصوص صدور اجراییه برای اموال منقول ، املاک ثبت شده،املاک مورد وثیقه و اجاره: اگر ثبت دفترخانه ای شده باشند، دفترخانه موظف به صدور اجراییه بوده و درصورتی که ثبت دفترخانه ای نگردیده اند دادگاه صالح باید اجراییه را صادر نماید.

2-    درخصوص وجه یا قبوض اقساطی : به طور کلی اداره ثبت موظف به صدور اجراییه می باشد.

3-    درخصوص مهریه،تعدات ضمن عقدنامه، طلاق، اموال منقول و سایر تعهدات(به غیر از اموال غیر منقول): دفترخانه ای که سند را تنظیم نموده موظف به صدور اجراییه و برای اموال غیرمنقول به ثبت رسیده ، دفترخانه تنظیم کننده سند موظف به صدور اجراییه است.

4-    درخصوص تقاضای تخلیه مستاجر به دلیل عدم پرداخت قبوض اقساطی: دفترخانه تنظیم کننده سند موظف به صدور اجراییه می باشد.

درخواست صدور اجراییه اسناد رسمی

قانون گذار در ماده 3 آئین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا شرایط تنظیم درخواست صدور اجراییه را بدین صورت بیان داشته:

1-    تهیه فرم مخصوص درخواست صدور اجراییه از محل تنظیم سند

2-    فرم باید شامل تمام مشخصات هویتی شخص درخواست کننده و آدرس محل سکونت وی یا نماینده قانونی او باشد.

3-    شماره دفترخانه ای که سند رسمی در آن ثبت شده است.

4-    مشخصات هویتی و اقامتی شخص متعهد و درصورت فوت ورثه وی.

5-    درصورت نیاز باید توضیحاتی در خصوص نحوه اجرا ذکر شود.

درخواست صدور اجراییه احکام

به طور کلی احکام تنها با درخواست محکوم به  اجرا و پیگیری خواهند شد و لازم است بدانید تا زمانی که شما درخواست صدور اجراییه را در دفتر دادگاه صادر کننده رای بدوی به ثبت نرسانده باشید هیچگونه پیگیری صورت نخواهد گرفت و پس از آن دادگاه اجراییه صادره را به محکوم علیه ابلاغ نموده، محکوم علیه 10 روز فرصت تمکین به اجرای رای را داشته و پس از انقضای مدت پرونده به اجرای احکام برای اجرای حکم منتقل می گردد.

درصورتی که شخص محکوم به پرداخت مال باشد ضمن ابلاغ اجراییه به وی 30 روز فرصت طرح دادخواست اعسار نیز داده می شود اما این بدان معنی نیست که اجرا حکم متوقف خواهد شد.

شرایط اساسی برای درخواست صدور اجراییه:

1-    درخواست اجرای حکم توسط ذینفع یا همان محکوم له صورت گرفته باشد.

2-    حکم قطعی شده باشد و برای احکامی در حال رسیدگی نمی توان درخواست اجراییه داد.

3-    حکم و اجراییه صادره به محکوم علیه یا وکیل وی یا نماینده قانونی وی ابلاغ شده باشد.

4-    موضوع حکم مشخص و معین باشد چنانچه حکم دارای ابهام باشد قابلیت اجرا نخواهد داشت.

5-     مهلت پرداخت محکوم به (10 روز)  منقضی شده باشد.