عفو. [ ع َف ْوْ ] (ع اِمص ) ساقط کردن عذاب . و مغفرت پوشاندن جرم است برای محافظت از عذاب شرمزدگی و رسوائی ، و عفو را صفت کسی قرار می دهند که توانائی انجام دادن عمل مقابل آن را داشته باشد. (از اقرب الموارد). ترک عقوبت گناهکار. آمرزش . بخشش .
✓ عفو یکی از موجبات سقوط مجازات ها؛
یکی از مجازات سقوط مجازات است که با عفو دیگر مجرم مجازات نخواهد شد و در برخی از موارد موجبات تخفیف را فراهم خواهد کرد عفو در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ دارای انواع و اقسامی است که هر کدام باید به طور جداگانه بررسی شود اما در یک تقسیمبندی کلی عفو را به عفو عمومی و عفو خصوصی تقسیم میکنیم .
✓انواع عفو در قانون مجازات اسلامی ؛
عفو در قانون مجازات اسلامی به دو دسته تقسیم می شود یک عفو عمومی و دو عفو خصوصی و جهت آشنایی با این دو مفهوم به توضیحاتی که در این مقاله خواهد آمد دقت فرمایید.
✓عفو خصوصی و عفو عمومی ؛
عفو خصوصی عفوی است که رهبر انقلاب اسلامی در رابطه با برخی جرایم اعمال می کند و مجرم به طور کلی دیگر مجازات نخواهد شد یا باعث تقلیل در مجازات وی خواهد شد و به موجب ماده ۹۶ قانون مجازات اسلامی پس از پیشنهاد رییس قوه قضاییه است .
لیکن عفوعمومی به عفوی اطلاق می شود که مجلس قانون گذاری یعنی مجلس شورای اسلامی به موجب قانون به مجرمین اعطا خواهد کرد و باعث سقوط مجازات آنها خواهد شد (ماده ۹۷ قانون مجازات اسلامی است .)
✓تفاوت عفو عمومی و خصوصی ؛
۱- عفوخصوصی را که رهبر به مجرمین اعطا میکند در مورد احکام قطعی است یعنی حکم محکومیت باید قطعی شده باشد و اگر در مرحله اگر در مرحله دادسرا یا تعقیب باشد یا هنوز تعقیب نشده باشد امکان اعطای این عفو منتفی است ولی عفو عمومی شامل همه مجرمین و در هر مرحله از دادرسی که باشد خواهد شد و لو اینکه مجرم تعقیب نشده باشد.
۲- مطابق ماده ۹۸ قانون مجازات اسلامی عفو عمومی همه آثارمحکومت را منتفی میکند یعنی دیگر مجازات تبعی موضوع ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی در مورد کسی که عفو عمومی به او داده شده است اجرا نخواهد شد.
۳_ تفاوت بعدی که بین عفو عمومی و خصوصی وجود دارد این است که عفو خصوصی شخصی است یعنی فقط شامل مجرم و مرتکب جرم می شود شامل معاون و شرکا نخواهد شد ولی عفو عمومی نوعی است و همه را در بر میگیرد و شامل مرتکب، معاون و شرکا خواهد شد.
✓ علاوه بر متهم و محکوم علیه چه کسانی میتوانند درخواست عفو کنند ؛
مطابق ماده 6 آیین نامه کمیسیون عفو و تخفیف مجازات محکومین اشخاص زیر میتوانند درخواست عفو را پیشنهاد کنند:
1ـ رئیس دادگستری مربوط
2ـ دادستان مربوط
3ـ قاضی ناظر زندان مربوط
4ـ رئیس زندان مربوط
5 ـ محکوم علیه
6 ـ پدر و مادر و همسر و فرزندان محکوم علیه
✓ افرادی که نمیتوانند از عفو استفاده کنند ؛
براساس ماده26 آیین نامه کمیسیون عفو و تخفیف مجازات محکومین موارد زیر مشمول عفو، تخفیف و تبدیل مجازات نمیشود:
1ـ قاچاقچیان حرفهای.
2ـ موارد حقالناس.
3ـ سرقت مسلحانه.
4ـ تجاوز به زنای به عنف.
5 ـ مصادیق مهم جرائمی از قبیل: جاسوسی، محاربه، قاچاق سلاح و مهمات، اختلاس،
ارتشاء و آدم ربایی
✓ کسی که محکوم به حبس ابد شده است چگونه میتواند از عفو استفاده کند ؛
کسی که محکوم به حبس ابد شده است در صورتی میتواند از عفو استفاده کند که حداقل ۱۰ سال مدت حبس خود رادر زندان سپری کرده باشد.
مرتکبی که محکوم به اعدام شده است و با عفو مجازات آن به حبس ابد تبدیل شده است اگر دوباره بخواهد تقاضای عفو کند باید ده سال از مدت حبس آن سپری شود.