در صورتیکه در رابطه با موضوع

عقد بیع و تسلیم در عقد بیع چیست؟
نیاز به وکیل دارید با شماره

02188501680

تماس حاصل فرمایید
عقد بیع و تسلیم در عقد بیع چیست؟

عقد بیع و تسلیم در عقد بیع چیست؟

شما در این مقاله میخوانید

عقد بیع و تسلیم در عقد بیع چیست؟

عقد بیع ، عقدی است که به موجب آن شخصی عین مال خود را به دیگری تملیک می‌کند و در مقابل آن ثمن دریافت میکند .
یا به عبارت دیگر بیع تملیک عین به عوض معلوم است .
مطابقماده ۳۳۸ قانون مدنی
بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم.
 
تصویر مشاوره حقوقی آنلاین وکیل وند
 
در عقد بیع عین مال مورد انتقال قرار میگیرد و تفاوت آن با اجاره در این است که در اجاره ،میگوییم اجاره تملیک منافع به عوض معلوم است .
عقد بیع یکی از عقود معین است یعنی در قانون مدنی هم عنوان خاص آن بیان شده است و هم احکام آن مشخص است و با عقود شبه معین که فقط دارای عنوان است ولی احکام آن در قانون ذکر نشده است تفاوت دارد .
عقد بیع دارای اوصافی و ارکانی است که در ادامه این مقاله ،وکیلوند به توضیح و تفسیر آن خواهد پرداخت پس تا انتها همراه وکیلوند اولین استارتاپ حقوقی ایران بمانید .
 

ارکان و اوصاف و طرفین عقد بیع 

ایجاب و قبول یکی از ارکان عقود و در این مورد خاص از ارکان عقد بیع است ، ایجاب را موجب یعنی ایجاب دهنده میدهد و قبول را قابل میدهد .
مثلا موجب این چنین میگوید ؛ این خانه را به تو ۱۰۰ میلیون تومان فروختم و قابل هم قبول میکند و میگوید خریدم .
طرفین عقد بیع یا متعاملین شامل بایع و مشتری می‌باشند ، بایع که همان فروشنده و مشتری که همان خریدار است از طرفی اگر بخواهیم قدری فنی تر به قضیه نگاه کنیم به طرفین عقد بیع متبابعین یعنی کسانی که عقد بیع را منعقد میکنند گفته میشود .
 

اوصاف عقد بیع چیست ؟

اوصاف عقد بیع را میتوانیم به طور کلی در ماده ۳۴۸ قانون مدنی نظاره کنیم 
بر اساس ماده ۳۴۸ قانون مدنی
بیع چیزی که خرید و فروش آن قانوناً ممنوع است و یا چیزی که مالیت و یا منفعت عقلائی ندارد یا چیزی که بایع قدرت بر تسلیم آن‌ ندارد باطل است مگر این که مشتری خود قادر بر تسلّم باشد.
در این ماده به مالیت داشتن مبیع اشاره شده است ، مالیت داشتن یعنی داشتن ارزش اقتصادی که جنبه ی شخصی دارد نه نوعی یعنی کافی است که در نزد متعاملین دارای جنبه اقتصادی باشد و مالیت داشته باشد ولو اینکه در نظر اکثر مردم و عرف فاقد مالیت باشد به طور مثال عکسهای خانوادگی یک شخص بسیار برای آن شخص مهم است و در نزد آن شخص مالیت دارد ولی همین عکسها ممکن است در نظر شخص دیگر بی ارزش باشد.
پس مالیت داشتن جنبه شخصی دارد نه نوعی .
مطابق ماده ۳۴۸ قانون مدنی مبیع باید قابل خرید و فروش باشد به طور مثال از اموال عمومی نباشد مثلا میدانگاههای شهر ها و خیابان ها را نمیتوان فروخت .
مالی که وقف شده است را نمیتوان فروخت چرا که مال موقوفه علی الاصول غیر قابل انتقال است و در تعریف آن در ماده ۵۵ قانون مدنی می‌خوانیم وقف عبارتست از حبس عین و تسبیل منفعت .
اشیای عتیقه و مواد مخدر و مشروبات الکلی را هم به دلیل حفظ نظم عمومی نمیتوان مورد معامله قرار داد .
 
مبیع باید معلوم باشد و مبهم نباشد یعنی مردد و مجهول نباشد .
یعنی بایع باید بداند که چه چیزی را می‌فروشد و خریدار نیز باید بداند که چه چیزی را خریداری می‌کند .
مبیع باید معلوم باشد یعنی جنس ،وصف و مقدار آن مشخص باشد .
نکته دیگر که بسیار حایز اهمیت است اینکه شرایط صحت عقود که در ماده ۱۹۰ قانون مدنی بیان شده است در عقد بیع نیز کاملا مراعات گردد.
بر اساس ماده ۱۹۰ قانون مدنی
 

برای صحت هر معامله شرایط ذیل اساسی است:

۱) قصد طرفین و رضای آنها
یعنی اینکه متعاملین واقعا قصد انجام بیع را داشته باشند و از روی اکراه و اجبار یا به صورت اشتباه دست به انعقاد معامله نزنند ، باید توجه داشت که عیوب اراده شامل اکراه و اشتباه است ، که در صورت اکراه بودن ، حکم معامله غیر نافذ است و در صورت اشتباه معامله باطل خواهد بود .
۲) اهلیت طرفین
یعنی طرفین اهل باشند و حجر نداشته باشند و محجور نباشند .
 

چه کسی اهلیت دارد ؟

به کسی که عاقل ، بالغ و رشید باشد در اصطلاح حقوقی میگوییم که اهلیت دارد و به کسی که صغیر باشد یا مجنون باشد یا سفیه باشد در اصطلاح میگوییم که محجور است .
۳) موضوع معین که مورد معامله باشد
منظور این است که مورد معامله معین باشد و مردد نباشد یعنی این یا آن نباشد به طور مثال بایع بگوید این خانه را فروختم ۱۰۰ میلیون نه اینکه بگوید این خانه یا آن خانه را فروختم ۱۰۰ میلیون .
۴) مشروعیت جهت معامله
جهت و انگیزه معامله باید اگر بیان میشود مشروع باشد مثلا اگر مشتری بگوید این خانه را میخواهم بخرم که در آن قمار خانه تاسیس کنم معامله باطل است .
 
عکس میانی مقاله عقد بیع و تسلیم در عقد بیع چیست؟
 

آثار عقد بیع

عقد بیع مطابق ماده 362 قانون مدنی در صورتیکه به طور صحیح واقع شده باشد، دارای آثار زیر خواهد بود:

به مجرد وقوع بیع مشتری مالک مبیع و بایع مالک ثمن می شود؛ بنابراین اولین اثر عقد بیع اخذ مالکیت است و مالک مبیع و ملک ثمن حق هر گونه تصرفی را در مال خود خواهند داشت و حتی می توانند آن را به شخص دیگری واگذار نمایند.

عقد بیع بایع را ضامن درک مبیع و مشتری را ضامن درک ثمن قرار می دهد؛ در نتیجه دومین اثر عقد بیع ایجاد تعهداتی برای طرفین معامله می باشد و چنانچه بعد از وقوع عقد و دریافت ثمن معلوم شود که مبیع برای شخص دیگری بوده، مشتری حق رجوع به بایع و دریافت ثمن تادیه شده را خواهد داشت.

عقد بیع بایع را به تسلیم مبیع ملزم می نماید؛ سومین اثر عقد بیع ایجاد تعهدِ تحویلِ مبیع برای بایع خواهد بود.

عقد بیع مشتری را به تادیه ثمن ملزم می کند؛ ایجاد تعهدِ تحویلِ ثمن برای مشتری نیز آخرین اثر عقد بیع می باشد.

 

ویژگی های عقد بیع

عقد بیع نیز مانند سایر عقود با توجه به شرایط و آثاری که دارد، دارای ویژگی های خاصی است که در ادامه آن ها را بیان می کنیم:

عقد بیع تملیکی است: این عقد به محض ایجاب و قبولِ فروشنده و خریدار به مالکیت طرف مقابل معامله انتقال یافته و این منتقل شدن به هیچ شرطی وابسته نیست. زمانی که طرفین معامله برای مبادله دو کالا به توافق می رسند، مالکیت مبیع به خریدار و مالکیت ثمن به فروشنده انتساب می یابد

عقد بیع معوض است: معوض بودن عقد بیع به این معناست که انتقال مال در آن به واسطه مبادله صورت می گیرد و به صورت رایگان نیست و طرفین مال خود را بدون دریافت عوض (ثمن) به تملک طرف مقابل در نمی آورند.

عقد بیع لازم استطرفین معامله در عقود لازم از جمله عقد بیع، اختیار بر هم زدن آن را ندارند؛ مگر در موارد و شرایطی که قانون مجاز دانسته است یا در صورتی که طرفین قصد اقاله داشته باشند. به طور مثال در معامله خرید و فروش حیوانات، خریدار با استناد به خیار حیوان حق فسخ عقد را تا 3 روز خواهد داشت.

عقد بیع رضایی است: عقود رضایی نیازمند تشریفات خاصی برای انعقاد نمی باشند و در عقد بیع نیز صرفِ ایجاب و قبول، فروشنده را مالک ثمن و خریدار را مالک مبیع قرار می دهد؛ اما بعضی از عقود به تشریفات خاصی نیاز دارند. به طور مثال برگزاری مزایده در فروش اموال دولتی شرط است و جزء تشریفات آن محسوب می شود.

 

تسلیم مبیع در عقد بیع

تسلیم مبیع در عقد بیع یعنی مالِ مورد معامله (مبیع) باید به گونه ای به تصرف مشتری در آید که امکان هر نوع تصرف و استفاده ای را برای او فراهم نماید و قبض یا همان تسلط و سلطه مشتری (بر مبیع) را نیز موجب شود.

تسلیم زمانی تحقق می یابد که مبیع در اختیار مشتری باشد، هر چند که مشتری در آن تصرف نکرده باشد؛ به بیان دیگر ملاکِ تسلیم، وجود امکان تصرف و تسلط مبیع برای مشتری است که حدود آن نیز در عرف تعیین می شود.

تسلیم با توجه به مبیع در معاملات مختلف متفاوت است؛ به طور مثال تسلیم مبیع در معاملات مربوط به خرید خانه با تحویل کلید صورت می گیرد.

ماده 383 قانون مدنی نیز در رابطه با تسلیم مبیع اینطور بیان داشته است: تسلیم باید شامل آن چیزی هم باشد که اجزاء و توابع مبیع شمرده می شود.

برای درک بهتر مفاد ماده مذکور بهتر است به این مثال توجه کنید: تسلیم تجهیزات و ماشین آلات فنی باید همراه با دفترچه راهنمای استفاده از آن ها انجام شود؛ زیرا اگر آموزش لازم ارائه نشود، امکان استفاده از آن وجود ندارد و تحویل انجام نشده است و در چنین حالتی فقط قبض مبیع صورت گرفته نه تسلیم آن.

 

زمان و مکان تسلیم مبیع

در رابطه با زمان تسلیم مبیع باید گفت: همزمان با انعقاد عقد بیع، تسلیم نیز باید صورت بگیرد و فقط در صورتی که طرفین معامله برای آن زمان خاصی را تعیین کرده باشند، نیازی به تسلیم مبیع در زمان انعقاد عقد نیست و فروشنده می تواند در همان زمان مبیع را تسلیم نماید.

البته در مواردی که مبیع پیش از انعقاد قرارداد توسط خریدار تصرف شده باشد (مثلا خریدار قبل از خرید خانه ای در آن مستاجر بود باشد) در چنین حالتی نیازی به قبض و تحویل مجدد نمی باشد.

مکان تسلیم مبیع نیز بر اساس ماده 375 قانون مدنی، همان محلی می باشد که عقد بیع در آن منعقد شده و شکل گرفته است؛ مگر در مواردی که مبیع طبق عرف باید در مکان دیگری تسلیم شود یا طرفین مکان دیگری را برای این منظور توافق کرده باشند.

 

تادیه ثمن در عقد بیع

انتقال مالکیت که اولین اثر انعقاد عقد بیع است، تعهدی را برای مشتری ایجاد می کند که همان تادیه یا پرداخت ثمن می باشد؛ زیرا مبنای شکل گیری عقود عدالت معاوضی است و طرفین معاملات در برابر آنچه از دست می دهند، باید چیز دیگری را به دست بیاورند.

همانطور که مشتری انتظار تسلیم مبیع را دارد، فروشنده نیز به دنبال دریافت ثمن است و این همان عدالت معاوضی می باشد؛ چنانچه هر یک از طرفین انتظار طرف دیگر را برآورده نکند، حق حبس ایجاد می شود.

در صورتی که مشتری ثمن معامله را تادیه ننماید، بر اساس مقررات خیار تاخیر ثمن، فروشنده حق فسخ عقد بیع را خواهد داشت و تا هنگامی که ثمن معامله توسط مشتری پرداخت نشود، انتقال مالکیت نیز صورت نمی گیرد.

 

انواع مبیع در عقد بیع

انواع مبیع در عقد بیع شامل عین معین، کلی در معین، کلی فی الذمه، مشاع و مفروز است که هر یک از آن ها ویژگی خاص خود را دارد

عین معین به مبیعی گفته می شود که در عالم وجود خارجی دارد و قابل تعیین و اشاره است و هیچ شبهه ای در آن وارد نیست؛ مانند خودرو پژو 206 سفید سال 2022 به شماره انتظامی 44س258 ایران 22 که این مبیع به محض انعقاد عقد و پرداخت ثمن به فروشنده، به مالکیت خریدار در می آید.

کلی در معین به مبیعی گفته می شود که مقدار مشخصی از مال متساوی الاجزاء وجود داشته باشد؛ مثلا 5 کیلو گندم از 500 کیلو گندمی که در یک فروشگاه موجود است.

کلی فی الذمه در خصوص تعهدات است و فروشنده را متعهد می کند که یک یا صد دستگاه خودرو پژو 206 سال 2022 را با قابلیت های خاصی به خریدار تحویل دهد.

مال مشاع یعنی مالی که مالکان مشترک دارد و همه آن ها به صورت همزمان مالک جزء به جزء آن مال هستند.

مال مفروز نیز دقیقا بر عکس مال مشاع است و مالکیت آن به صورت اشتراکی نیست و قسمت های آن مشخص می باشد.

 

عقد بیع و معاوضه

عقد بیع و معاوضه شباهت بسیاری با یکدیگر دارند؛ اما این دو دارای تفاوت هایی نیز هستند که در ادامه با آن ها آشنا خواهید شد:

  • عقد بیع با خیار مجلس، خیار تاخیر پرداخت ثمن و حیوان قابل فسخ می باشد؛ اما معاوضه این طور نیست
  • معاوضه بدون رضایت طرف مقابل فسخ نمی شود.
  • حق شفعه توسط عقد بیع به وجود می آید؛ ولی در معاوضه ایجاد نمی شود.
  • عوض معامله در عقد بیع ثمن می باشد؛ اما در معاوضه یک کالای دیگر است.
 
جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد عقد بیع میتوانید به وکلا و مشاوران و کارشناسان حقوقی سایت وکیلوند اولین استارتاپ حقوقی ایران مراجعه نمایید.
لطفا کمی صبر کنید

میانگین 4.5 از 1 رای

عقد بیع چیست؟

عقد بیع عقدی است که به موجب آن شخصی عین مال خود را به دیگری تملیک می دهد و در مقابل آن ثمن دریافت می کند و به بیان دیگر بیع، تملیک عین به عوض معلوم است.

شرایط صحت معامله کدام است؟

بر اساس ماده 190 قانون مدنی شرایط صحت معاملات شامل قصد طرفین و رضای آن ها، اهلیت طرفین، موضوع معین که مورد معامله باشد و مشروعیت جهت معامله است.

آثار عقد بیع چیست؟

به مجرد وقوع بیع مشتری مالک مبیع و بایع مالک ثمن می شود، عقد بیع بایع را ضامن درک مبیع و مشتری را ضامن درک ثمن قرار می دهد، عقد بیع بایع را به تسلیم مبیع ملزم می نماید و مشتری را به تادیه ثمن ملزم می کند.

تسلیم مبیع در عقد بیع چه زمانی تحقق می یابد؟

تسلیم مبیع زمانی تحقق می یابد که مبیع در اختیار مشتری باشد، هر چند که مشتری در آن تصرف نکرده باشد؛ به بیان دیگر ملاکِ تسلیم، وجود امکان تصرف و تسلط مبیع برای مشتری است که حدود آن نیز در عرف تعیین می شود.

مکان تسلیم مبیع در عقد بیع چگونه تعیین می شود؟

مکان تسلیم مبیع نیز بر اساس ماده 375 قانون مدنی، همان محلی می باشد که عقد بیع در آن منعقد شده و شکل گرفته است؛ مگر در مواردی که مبیع طبق عرف باید در مکان دیگری تسلیم شود یا طرفین مکان دیگری را برای این منظور توافق کرده باشند.

انواع مبیع در عقد بیع کدام است؟

انواع مبیع در عقد بیع شامل عین معین، کلی در معین، کلی فی الذمه، مشاع و مفروز می باشد.
آخرین مقالات
ایکون ترازو

سوالات مربوطه اخیر

09 فروردین 1403
وکیل پایه یک دادگستری

آیا میتوان کلیه عقود جایز را به عقودغیر قابل فسخ تبديل كرد

آیا میتوان کلیه عقود جایز را به عقودغیر قابل فسخ تبديل كرد؟؟؟با توج...

06 فروردین 1403
وکیل پایه یک دادگستری

آیا امکان فسخ معامله وجوددارد؟

سلام سال نو تبریک عرض میکنم
ماشین تیبا یک مدل 93 داشتم معاوضه کردم...

27 اسفند 1402
کارشناس حقوقی

ملکی را پیش خرید کردم که خریدار حق فروش نداشته

سلام طی یک قولنامه دستی مغازه خود را با یک پیش قروش آپارتمان تهاتر...

26 اسفند 1402
وکیل پایه یک دادگستری

آیا امکان طرح دعوا وجوددارد؟

سلام و خسته نباشید
من قرارداد آژانس مسافرتی بستم ، با مدیریت آژانس صح...

26 اسفند 1402
کارشناس حقوقی

شرایط فسخ معامله با توجه به عدم ایفا تعهد

سلام
ملکی رو با قولنامه فروختم و در ازای ان مبلغ ده میلیارد باید به م...

26 اسفند 1402
کارشناس حقوقی

مشخص نبودن مبلغ ثمن در مبایعه نامه

امورات انجام کاری با اختیارات وکالت نامه رسمی انجام شده . و از طرف موک...

24 اسفند 1402
وکیل پایه یک دادگستری

آیا در فرض سوال حکم دادگاه صحیح است؟

دادگاه رای داده بدون اینکه مبیع بنام خریدار شده باشد باید خریدار ثمن م...

24 اسفند 1402
وکیل پایه یک دادگستری

قرارداد مشارکت در خرید خودرو

درود وقت بخیر
یک قرارداد مشارکت برای خرید خودرو ثبتنامی بین من و یکی...

24 اسفند 1402
وکیل پایه یک دادگستری

آیا در صورت نپرداختن چک معامله فسخ می شود؟

سلام وقت بخیر ، من یک ملکی را خریده ام و موفق به پاس کردن چک آخر تا یک...

22 اسفند 1402
وکیل پایه یک دادگستری

الزام طرف معامله به وکالت در تعویض پلا ک خودرو

سلام و خسته نباشید من یک ماه پیش یک خودروپراید رو با یک خودرو دیگر مع...