برای روشن شدن این موضوع که کارگر و یا کارمند چگونه میتواند از کارفرمای خود شکایت کند خوب است نگاهی گذرا به قانون کار کشور بیندازیم ؛
مراحل تصویب قانون کار کشور
قانون کار کشور در سال ۱۳۶۸ شمسی از سوی مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. پس از تصویب قانون کار، اختلاف نظرهایی بین شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی در مورد برخی از مواد این قانون به وجود آمد. در پی این اختلافات، مجمع تشخیص مصلحت نظام برای بررسیهای بیشتر در مورد مواد اختلافی وارد عمل شد که پس از بررسی بر حسب ضرورت در مورد برخی از مواد از مقام معظم رهبری مجوز گرفته شد و در نهایت در سال ۱۳۶۹ شمسی با اصلاح و تتمیم مواد دیگر به تصویب نهایی مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید.
تعداد مواد قانون کار
قانون کار دارای ۲۰۳ ماده و ۲۱ تبصره است که پس از تصویب در تاریخ نهم دی ماه سال ۱۳۶۹به منظور اجرای قوانین وضع شده نامه ای با شماره ۲۶۷/۸۸۴۰/ق از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام به ریاست جمهور وقت ابلاغ شد.
بررسی چند ماده از قانون کار
بر اساس ماده یک قانون کار چه کسانی مکلف شده اند تا از قانون کار پیروی کنند؟
براساس ماده ۱ موجود دراین قانون، تمامی کارفرمایان، کارگران و فعالان در عرصه‌‌های مختلفی مثل موسسات تولیدی، خدماتی، کشاورزی و صنعتی مکلف شده اند تا از قانون کار پیروی نمایند.
بر اساس ماده ۲ قانون کار ،کارگر چه کسی است ؟
در ماده ۲ قانون برای کارگر تعریف مشخصی در نظر گرفته شده است که بر طبق آن، به افرادی که با هرعنوانی در برابر کار برای کارفرما حق الزحمه، حقوق، دستمزد، سهم و یا سایر مزایا را دریافت میکند کارگر گفته میشود.
تعریف کارفرما طبق ماده ۳ قانون کار
ماده ۳ قانون برای کارفرما تعریف مشخصی در نظر گرفته شده است که بر طبق آن کارفرما افراد حقیقی یا حقوقی هستند که کارگر بنا بر درخواست و حساب وی به ازای دریافت مبلغی به عنوان حق السعی کار میکند. بر اساس قانون کلیه افرادی که در جایگاه مدیر و یا مسئول در کارگاه‌‌ها کار می‌کنند، نماینده کارفرما خواهند بود. بدین‌‌ترتیب در صورت ارائه هر گونه تعهدی از سوی نمایندگان کارفرما به کارگران، کارفرما پاسخگو و مسئول خواهد بود.
تعریف کارگاه طبق قانون کار
ماده ۴ قانون کار به تعریف کارگاه تعلق دارد.
بر اساس این ماده کارگاه به محلی گفته میشود که کارگران بنا به درخواست کارفرما و یا نماینده او در انجا مشغول به فعالیت هستند. موسسات معدنی، موسسات صنعتی، موسسات کشاورزی، موسسات ساختمانی، موسسات‌‌ترابری، موسسات خدماتی، موسسات تولید، موسسات مسافربری و… در این تعریف جای میگیرند. لازم به ذکر است کلیه امکانات و تاسیساتی که به اقتضای کار در کارگاه قرار دارند، جزئی از کارگاه به حساب می‌آیند. لذا نمازخانه، ناهارخوری، شیرخوارگاه، مهدکودک، ورزشگاه، آموزشگاه، حمام، مراکز بسیج، درمانگاه، وسایل نقلیه و… از مواردی هستند که به کارگاه تعلق دارند.
گاهی اوقات کارگر یا کارمند به صورت شفاهی اقدام به کار میکند یعنی قرارداد کتبی ای در این زمینه وجود ندارد ،پس سوالی که مطرح میشود اینکه اگر شخصی اقدام به انعقاد قرارداد کتبی نکند و به صورت شفاهی اقدام به کارکند برای اثبات اینکه من برای کارفرمای خود کار می‌کرده‌ام چگونه باید ادعای خود را اثبات کند.
چه مدارکی برا اثبات اینکه کارمند برای کارفرما کار می‌کرده است لازم است ؟
مدارکی که برای اثبات کار برای کارمند و کارگر لازم می‌باشد معمولا شامل این موارد است ؛
حکم استخدام یا ارتقاء شغلی همچنین حکم تغییر سمت ( موارد اشاره شده باید تاریخ آن مربوط به دوره ادعای رد نشدن حق بیمه باشد)
لیست های حقوق کارگاه منضم به اظهار نامه مالیاتی که به تایید اداره دارایی مربوطه رسیده باشد.
دفاتر قانونی کارگاه و اسناد هزینه مربوطه
لیست های حقوق کارگاه
گواهی بانک ذیربط مبنی بر واریز حقوق ماهانه مدعی ( طبق لیستهای حقوق ارسالی به بانک مورد نظر)
فیش یا رسید حقوق یا چک بانکی
کارت افتتاح حساب بانکی
کارت های حضور و غیاب و ورود و خروج و دفتر ثبت حضور و غیاب کارکنان کارگاه
کارت بهداشتی صادره از سوی اداره بهداشت محیط کار
معاینات پزشکی قبل از استخدام (موضوع ماده ۹۰ قانون تامین اجتماعی)
سایر مدارک متقن
ارائه آراء صادره از سوی هیاتهای تشخیص و حل اختلاف ( شکایت از کارفرما مبنی بر عدم رعایت ماده ۱۴۸ ق. ک )
تذکر: در مواردی که فرد مدعی فاقد هر یک از مدارک فوق الذکر باشد ، می بایست مشخصات دقیق و نشانی تعدادی از همکاران خود در کارگاه مورد نظر را ارائه تا امکان بررسیهای لازم در اینخصوص فراهم شود.
برای شکایت از کارفرما چه اقدامی را باید انجام داد؟
✓ شعبه بیمه گذار تامین اجتماعی خود را پیدا کنید ( مرکز بیمه تامین اجتماعی شما ارتباط مستقیمی‌با اداره کار و امور اجتماعی دارد ) ، سپس از همین طریق شعبه اداره کار و امور اجتماعی را پیدا خواهید کرد.
✓ به اداره کار مربوطه بروید و از واحد ارجاع ان یک نامه برای شعبه بیمه گذارتان بگیرید ( دریافت نامه خیلی مهم است )
✓ نامه را بگیرید و به کارگزاری بیمه تامین اجتماعی که شما از انجا ثبت نام بیمه را انجام دادید بروید ، و مرحله به مرحله سوابق بیمه خود را جمع اوری کنید ( جمعا یه ۲-۳ ساعتی زمان می‌برد چون مراجعه کننده ممکن است زیاد باشد )
✓ سوابق را به اداره کار ببرید ، واحد ارجاع بروید ، فرم‌های دادخواست را دریافت کنید این فرم حاوی پرسش اطلاعات شخصی شما ، محل کار ، و دلایل تنظیم دادخواست را نمایش می‌دهد که شما در پایین ان علت دادخواست یا شرح دادخواست را می‌نویسید
✓ اداره کار نامه ای را با توجه به دادخواست شما به عنوان ” نامه سازش ” می‌دهد و از شما می‌خواهد که انرا به کارفرما بدهید تا در جلسه سازش که معمولاً ۲ هفته زمان می‌برد تا برگزار شود ، بدهید تا انها در جریان کار قرار بگیرند.
✓ جلسه سازش در همان اداره کار انجام میشود و دو طرف دلایل و مدارک خود را با توجه به دادخواست کارگر ابراز می‌کنند و اگر به نتیجه برسند ، دامنه شکایت به پایان می‌رسد و اما اگر به هر دلیلی مثلاً کارفرما به جلسه سازش نیامد یا اینکه سازشی حاصل نشد کار به جلسه ” تشخیص “می‌رسد
✓ جلسه تشخیص معمولا به فاصله دو هفته بعد از جلسه سازش صورت می‌گیرد ، نامه تشخیص به کارگر و کارفرما توسط اداره کار ابلاغ میشود . در جلسه تشخیص رای ای که کارشناسان در جلسه سازش صادر کرده اند به ۲ طرف ابلاغ میشود ، اگر یکی از دو طرف اعتراضی داشته باشد و به توافق نرسند ، به جلسه ” حل اختلاف ” پرونده ارجاع میشود
✓ جلسه “حل اختلاف ” اخرین جلسه ارائه شکایت در اداره کار است ، دو طرف حاضر و مدارک و اسناد خود را در رابطه با پرونده مطرح می‌کنند . سپس رای نهایی صادر میشود
