چک برگشتی چیست؟ + قوانین آن | آیا چک برگشتی زندان دارد؟

موضوع تجاری نوشته احمد جمشیدوند9 دقیقه
چک برگشتی چیست؟ + قوانین آن | آیا چک برگشتی زندان دارد؟
تصویر مقاله

فهرست عناوین مقاله

اشتراک گذاری مقاله:

همه چیز درباره چک برگشتی که باید بدانید 

از جمله اصلی‌ ترین ابداعات و پیشرفت‌ های بشریت در خصوص امور تجاری اسناد تجاری و صدور آنها بوده است. این اسناد کار خرید و فروش و تجارت را برای افراد بسیار راحت‌ تر کرده است و کاربرد بسیاری در جامعه دارد. از جمله مهم‌ترین این اسناد تجاری که در جامعه ما بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد و روزانه تعداد کثیری از آن جا به جا می‌شود، چک است. چک در مقایسه با اسناد تجاری دیگر از ضمانت اجرای بسیار بالاتری هم برخوردار است. در ایران قوانین چک برگشتی به نحوی تنظیم گردیده است که نه تنها دارای ضمانت اجرای بسیار قوی بوده، بلکه از طرف قانون نیز به خوبی مورد حمایت قرار می‌گیرد.

به منظور کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با قوانین چک برگشتی، نحوه شکایت حقوقی و کیفری و اینکه آیا چک برگشتی زندان دارد مطالعه این مطلب را از دست ندهید. با ما همراه باشید.

 

تصویر مشاوره حقوقی آنلاین وکیل وند

چک برگشتی چیست؟

بر اساس قانون صدور چک، شخص که اقدام به صدور چک می‌کند، می ‌بایست در تاریخ قید شده در چک به میزان وجه درج شده در چک، در حساب بانکی‌ خود وجه نقد داشته باشد. در غیر این حالت امکان برگشت زدن چک وجود داشته و می‌توان علیه شخص صادر کننده چک اقدامات قانونی لازم را صورت داد.

به این قسم از چک‌ها چک برگشتی یا چک بلامحل گفته می‌شود. در حال حاضر چک برگشتی یا چک بلامحل تبدیل به یکی از بزرگترین مشکلات و معضلات در زمینه معاملات و روابط مالی گردیده است و این امر در مراجع قضایی حجم بسیاری از پرونده‌های حاضر را به خود اختصاص داده است. بر همین اساس شناخت هرچند اندک چک برگشتی برای تمامی مردم در حوزه روابط مالی، شخصی و حتی کاری الزامی است.

 

مراحل برگشت زدن چک به چه صورت است ؟

یکی از اصلی‌ ترین و نخستین مراحل پیگیری وصول چک برگشت زدن و یا اخذ گواهی عدم وصول است. بر اساس این قانون در صورتی که شخصی در زمان و تاریخ قید گردیده در چک نتواند مبلغ درج شده در چک را پرداخت کند، دارنده چک این امکان را دارد که چک را برگشت بزند.

در ماده ۵ قانون جدید صدور چک قوانین چک برگشتی از قرار ذیل خواهد بود:

هر زمان مبلغ چک بنابه عللی از دلایل درج شده در ماده (۳) پرداخت نشود، بانک موظف خواهد بود طبق درخواست دارنده چک بلافاصله در سامانه یکپارچه بانک مرکزی غیرقابل پرداخت بودن آن را ثبت کرده و با اخذ کد رهگیری و ذکر آن در گواهینامه ‌ای که مشخصات چک، هویت و آدرس دقیق شخص صادر کننده در آن درج گردیده باشد، دلیل عدم پرداخت را به صراحت ذکر و آن را مهر و امضاء کند و به متقاضی تقدیم کند.

همچنین در ادامه همین ماده بیان شده است که:

  • به گواهینامه‌ای که فاقد کد رهگیری است در مراجع قضایی و ثبتی ترتیب اثر داده نخواهد شد.
  • در گواهینامه مذکور می‌بایست تطبیق یا عدم تطبیق امضای فرد صادر کننده با نمونه امضای حاضر در بانک (در حدود عرف بانکداری) از سوی بانک گواهی گردد.
  • بانک موظف است به جهت اطلاع فرد صادر کننده چک، بلافاصله یک کپی از این برگ را به آخرین آدرس صاحب حساب که در بانک موجود است، ارسال نماید.
  • در گواهینامه مزبور بایستی نام و نام خانوادگی و آدرس دقیق دارنده چک هم درح گردد.

 

نکاتی که در خصوص قوانین چک برگشتی و این ماده لازم است بدانید به شرح زیر است:

  • ثبت غیر قابل پرداخت بودن چک در سامانه مرکزی به معنای برگشت زدن چک است.
  • شخص صادر کننده چک نمی‌تواند مبلغ برابر با چک را از حساب بانکی خود برداشت کند و یا دستور عدم پرداخت دهد و چنانچه مبلغ یا بخشی از آن را برداشت کند، امکان دریافت گواهی غیر قابل پرداخت بودن چک وجود خواهد داشت.
  • بانک مکلف بوده دلیل عدم پرداخت چک را همراه با مهر و امضا به دارنده چک تسلیم نماید.

صدور گواهی غیر قابل پرداخت بودن تنها محدود به زمان عدم پرداخت تمام مبلغ چک نیست. بر اساس قوانین چک برگشتی که به تازگی تنظیم گردیده است، می‌توان بخشی از مبلغ چک را نیز برگشت زد.

به موجب ماده ۵ قانون جدید چک: « در صورتی که موجودی حساب صادرکننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد، به تقاضای دارنده چک بانک مکلف است مبلغ موجودی در حساب را به دارنده چک بپردازد و دارنده با قید مبلغ دریافت شده در پشت چک، آن را به بانک تسلیم نماید.

بانک مکلف است بنا بر درخواست دارنده چک فوراً کسری مبلغ چک را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی وارد نماید و با دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه‌ای با مشخصات مذکور در ماده قبل، آن را به متقاضی تحویل دهد. به گواهینامه فاقد کد رهگیری در مراجع قضائی و ثبتی ترتیب اثر داده نمی‌شود. چک مزبور نسبت به مبلغی که پرداخت نگردیده، بی محل محسوب و گواهینامه بانک در این مورد برای دارنده چک جانشین اصل چک می‌شود. در مورد این ماده نیز بانک مکلف است اعلامیه مذکور در ماده قبل را برای صاحب حساب ارسال نماید.»

 

نکاتی که در رابطه با این نوع از قوانین چک برگشتی وجود دارد از این قرار است:

  1. در شرایطی که وجه موجود در بانک دارای کسری است، دارنده چک این حق را دارد که وجه موجود در بانک را اخذ نموده و مابقی وجه دریافت نشده را برگشت کند.
  2. چک مذکور نسبت به وجهی که پرداخت شده، بی محل به حساب می آید و گواهینامه بانک در این خصوص برای شخص دارنده چک جانشین اصل چک خواهد شد. این نکته به معنای این است که گواهی که بانک به منظور عدم پرداخت مابقی چک صادر می‌نماید به اندازه چک دارای اعتبار است.
  3. در رابطه با همین ماده، بانک موظف است اعلامیه مذکور در ماده قبل را برای صاحب حساب ارسال کند.
  4. به استناد قوانین چک برگشتی به منظور شکایت حقوقی و کیفری برگشت زدن چک الزامی است.
  5. همچنین برگشت زدن چک فقط در موقع سر رسید موعد چک میسر خواهد بود.

 

 

چه زمانی چک برگشتی حقوقی می‌شود؟

باور بیشتر مردم بر این است که چک برگشتی موقعی که حقوقی می‌شود، فاقد اعتبار شده و قابلیت پیگیری نخواهد داشت. در صورتی که چنین نیست. در چک‌های حقوقی تنها شخص صادر کننده مورد تعقیب و مجازات کیفری قرار نمی‌گیرد لیکن امکان درخواست توقیف اموال و دارایی وی وجود داشته و دادگاه هم رای به پرداخت وجه چک صادر خواهد کرد جز آنکه با دفاعیات فرد صادر کننده به اثبات برسد که به صورت کلی طلبی وجود نداشته یا اینکه چک به دلیل ربا صادر گردیده است یا به هر علت دیگری دارنده چک برگشتی استحقاقی ندارد.

در کلیه شرایط امکان طرح دعوای حقوقی چک برگشتی وجود خواهد داشت. ولی در موارد ذیل به علت عدم امکان تعقیب کیفری لزوما بایستی دعوا به طرز حقوقی مطرح گردد:

  1. در شرایطی که چک مدت‌ دار باشد.
  2. هر زمان اثبات شود که چک در ازای تضمین انجام معامله یا تضمین تعهدی صادر گردیده است.
  3. در شرایطی که به اثبات رسد چک سفید امضاء صادر گردیده است.
  4. در شرایطی که ثابت گردد چک بدون تاریخ صادر گردیده است.
  5. هر زمان وصول چک بسته به تحقق شرطی باشد.
  6. در شرایطی که چک در ازای معاملات نامشروع و ربا صادر گردیده باشد.
  7. هر موقع دارنده چک تا 6 ماه بعد از تاریخ چک، به منظور وصول وجه آن به بانک مراجعه نکند و یا تا 6 ماه بعد از صدور گواهی عدم پرداخت (همان برگشتی چک) طرح شکایت نکند.

 

نحوه طرح دعوای حقوقی چک برگشتی

شخص دارنده چک برگشتی این حق را دارد که به جهت مطالبه‌ وجه چک، نسبت به تنظیم و تسلیم دادخواست علیه صادر کننده به دادگاه عمومی محل وقوع معامله یا محل سکونت صادر کننده‌ چک اقدام نماید.

دارنده‌ چک می‌بایست به سایت قوه قضاییه در تهران و سایر شهرستان ‌هایی که سامانه الکترونیک قوه قضاییه در آنها راه‌ اندازی گردیده است، مراجعه نموده و همچنین به دادگاه در حوزه‌هایی که این سامانه در آن راه ‌اندازی نشده است مراجعه کند و با الصاق تمبر قانونی به آن، مراحل مقدماتی را تکمیل و نسبت به طرح شکایت چک برگشتی اقدام کند.

لازم به ذکر است که دارنده‌ چک‌ هایی که مبلغ آنها تا 200 میلیون ریال است، بایستی با همراه داشتن مدارک لازم به واحد ارجاع حل اختلاف واقع در شهر یا استان مربوطه مراجعه نموده تا پس از ارجاع مدارک به شعبه‌ صالح، از طریق شعبه‌ حل اختلاف رسیدگی آغاز گردد.

 

نحوه رفع سوء اثر از چک برگشتی

رفع سوء اثر از چک برگشتی که به موجب بخش‌ نامه بانک مرکزی و قانون جدید چک در نظر گرفته شده است و اشخاص این امکان را دارند تا با مراجعه به شعب یکی از بانک‌ های مربوطه به این موضوع بپردازند به شیوه‌ های زیر انجام می‌شود:

 

1- تامین موجودی

در این شرایط مشتری وجه کسریِ موجودی را به سپرده‌ جاری خود واريز کرده و بانک بعد از رفع برگشت چک و پرداخت مبلغ آن به ذی‌نفع، اقدام به رفع سوء اثر از سابقه‌ چک برگشتی مشتری خواهد کرد.

 

2- ارائه لاشه چک برگشتی به بانک و اخذ رسید در ازای آن

مشتری می‌بایست لاشه‌ چک برگشتی را به بانک تقدیم کند و بانک در ازای آن رسيدی به وی ارائه دهد.

 

3- تقدیم رضایت نامه محضری ذی‌نفع چک به بانک

چنانچه بنابه عللی اعم از مفقود شدن، سرقت و سوختن امکان تحویل لاشه چک برگشتی به بانک وجود نداشته باشد، موافقت خود را اعلام داشته و بانک با اخذ رضايت‌نامه‌ مربوطه، اقدام به رفع سوء اثر از چک و باطل نمودن آن کند.

تبصره: در صورتی که ذی‌نفع چک، فرد حقوقی دولتی يا سازمان عمومی غیردولتی باشد، حق دارد با تقدیم نامه‌ رسمی، موافقت خود را اعلام دارد و بانک با اخذ رضايت‌ نامه‌ مذکور، اقدام به رفع سوء اثر از چک مربوطه و باطل نمودن آن کند.

 

4- ارائه حکم قضایی مبتنی بر رفع سوءاثر از چک برگشتی

 

5- واريز مبلغ چک به سپرده‌ قرض‌الحسنه‌ جاری و مسدودی آن ظرف مدت ۲۴ ماه

در صورتی که تقدیم لاشه‌ چک يا رضايت ‌نامه‌ محضری ذی‌نفع به بانک میسر نباشد، مشتری حق دارد تا موقع مشخص شدن وضعیت قطعی چک برگشتی يا حداکثر ظرف مدت ۲۴ ماه با واريز مبلغ کسری موجودی به سپرده‌ قرض‌الحسنه‌ جاری خود، تقاضای مسدودی مبلغ مزبور را جهت پرداخت چک برگشتی، به شعبه‌ افتتاح کننده تقدیم کند (مشروط به آنکه سپرده‌ قرض‌ الحسنه‌ جاری مشتری در شعبه‌ مفتوح و از طریق مراجع قضایی مسدود نشده باشد). در اين صورت شعبه‌ افتتاح کننده مکلف است طی ۵ روز کاری با یک نامه‌، تأمين مبلغ چک را به اطلاع فردی برساند که گواهینامه‌ پرداخت نشدن به اسم او صادر گردیده است تا وی با مراجعه به بانک مبلغ چک را اخذ نماید.

 

6- پایان مدت نگهداری چک‌های برگشتی از جانب بانک مرکزی

در صورت اقدام نکردن مشتری در برابر رفع سوء اثر از چک برگشتی، سابقه‌ هر چک برگشتی تنها بعد از پایان مدت ۷ سال از زمان صدور گواهی ‌نامه‌ پرداخت نشدن آن، به طور اتوماتیک از سامانه‌ اطلاعاتی بانک مرکزی رفع سوء اثر می گردد.

 

قوانین چک برگشتی: آیا می‌توان برای چک بی‌محل حکم جلب گرفت؟

یکی از اصلی ‌ترین تفاوت‌های چک با دیگر اسناد تجاری امکان تنظیم شکایت نامه کیفری است. طرح شکایت کیفری این امکان را به افراد خواهد داد تا حکم جلب چک برگشتی را برای صادر کننده چک اخذ کند. لازم به ذکر است که به منظور شکایت مدت زمانی پیش بینی شده است که بعد از انقضای آن این حق از وی سلب خواهد گردید.

از موقع سر رسید زمان پرداخت چک ظرف مدت 6 ماه فرد فرصت دارد تا چک را برگشت بزند. در غیر این حالت نمی‌توان طرح شکایت کیفری و حکم جلب دریافت کرد. علاوه بر این بر اساس قوانین چک برگشتی از تاریخ برگشت زدن چک هم ظرف مدت 6 ماه فرد فرصت دارد تا به مراجع قضایی مراجعه نموده و نسبت به تنظیم شکایت نامه و دریافت حکم جلب اقدام کند.

چنانچه در مهلت مقرر شده نسبت به برگشت زدن و شکایت کردن اقدام نشود در این شرایط امکان پیگیری کیفری سلب خواهد شد و تنها امکان شکایت حقوقی وجود دارد. تفاوت این دو شکایت در این بوده که با طرح شکایت کیفری می‌توان به راحتی حکم جلب دریافت کرد در صورتی که در شکایت حقوقی نمی‌توان جلب یا زندان شخص صادر کننده را گرفت و در صورت امکان هم بسیار دشوار خواهد بود.

 

قانون چک برگشتی کمتر از ۲۰ میلیون تومان

رسیدگی به دعاوی چک برگشتی و پیگیری دریافت مطالبات بر حسب وجه چک متفاوت است. قوانین چک برگشتی برای مبالغ کمتر از ۲۰ میلیون تومان متفاوت از مبالغ بیشتر ۲۰ میلیون است. دادگاه صالح به منظور رسیدگی به مبالغ کمتر از ۲۰ میلیون تومان شورای حل اختلاف بوده و همچنین دریافت حکم جلب یا پیگیری دعوای کیفری می ‌بایست از طریق همین مرجع قضایی انجام شود.

شایان ذکر است که چنانچه مبلغ چک بیشتر از ۲۰ میلیون تومان باشد جهت پیگیری قانونی می‌بایست از طریق دادگاه اقدام نمود.

 

قوانین چک برگشتی جهت دریافت حکم جلب

از جمله مهم‌ترین ضمانت‌های اجرای چک دریافت حکم  جلب بوده و این اختیار را به دارنده چک می‌دهد تا صادر کننده را جلب قانونی کند. نکاتی که در خصوص اخد حکم جلب می‌بایست در نظر داشت به شرح زیر است:

حکم جلب به 2 دسته تقسیم‌بندی می‌شود:

سیار: حکم جلب سیار به این معنی است که فرد از محل صادر کننده مورد نظر اطلاع نداشته و کلانتری ‌های سطح شهر به منظور دستگیری وی وارد عمل می‌شوند.

عادی: به موجب قوانین چک برگشتی، در اغلب پرونده‌ های چک این حکم جلب انجام می‌شود. در حکم جلب عادی نشانی و محل آقا صادر کننده مشخص بوده و به کمک کلانتری محل اقامت اقدام به جلب شخص مورد نظر خواهد شد.

توسط قاضی پرونده مدت زمان اعتبار حکم جلب چک برگشتی مشخص می‌‌شود. چنانچه در مدت مشخص شده جلب شخص مورد نظر صورت نگیرد می‌بایست نسبت به تمدید حکم جلب اقدام کرد. بر اساس قوانین چک برگشتی، با طرح شکایت کیفری دریافت حکم جلب بسیار راحت‌تر انجام می‌شود.

 

قوانین چک برگشتی و مجازات آن

صدور چک بلامحل فقط پیامد های حقوقی درپی نخواهد داشت بلکه انواع مجازات‌های کیفری هم به همراه داشته که عبارت است از:

  • در صورتی که وجه چک کمتر از ۱۰ میلیون ریال باشد، در این شرایط شخص محکوم به حبس 6 ماه خواهد شد.
  • در صورتی که مبلغ درج شده در چک از ۱ میلیون تومان تا ۵ میلیون تومان باشد، مجازات کیفری آن از 6 ماه تا 1 سال است.
  • در صورتی که مبلغ درج شده در چک بیشتر از ۵ میلیون تومان باشد، مجازات حبس از 1 سال تا 2 سال و ممنوعیت بهرمندی از دسته چک به مدت 2 سال درپی خواهد شد .

لازم به ذکر است در شرایطی که صادر کننده چک چندین چک بی ‌محل صادر کرده باشد کل مبالغ در شده در متن چک‌ها ملاک عمل خواهد بود. علاوه بر این در قوانین چک برگشتی و ماده ۷ قانون صدور چک هم چنین مقرر گردیده است:

«هرکس بزه صدور چک بلامحل گردد به شرح ذیل محکوم خواهد شد:

الف - چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از 10 میلیون ریال باشد به حبس تا حداکثر 3 ماه محکوم خواهد شد.

ب - چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از 10 میلیون ریال تا 50 میلیون ریال باشد از 3 ماه تا 6 ماه حبس محکوم خواهد شد.

ج - چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از 50 میلیون ریال بیشتر باشد به حبس از 6 ماه تا 1 سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت 2 سال محکوم خواهد شد و در صورتی که صادر کننده چک اقدام به صدور چک‌های بلامحل نموده باشد مجموع مبالغ مندرج در متون چک‌ها ملاک عمل خواهد بود.

تبصره (الحاقی 1382/06/02) - این مجازات شامل مواردی که ثابت شود چک‌های بلامحل بابت معاملات نامشروع و یا بهره ربوی صادر شده، نمی‌باشد.»

 

موقع ثبت شکايت چک برگشتی فرم مخصوص دادخواست را فراموش نکنید

لازم است بدانید که هم در خصوص چک‌های کیفری و هم چک‌های حقوقی، دادگاه صرفا تحت شرایطی رای به پرداخت مبلغ چک در وجه دارنده چک صادر خواهد کرد که دارنده با عنوان شاکی برگه مخصوص دادخواست را تکمیل نموده و با پرداخت هزینه دادرسی به واسطه باطل کردن تمبر و دیگر تشریفات قانونی، آن را به دفتر دادگاه تقدیم کند. بنابراین موقع مراجعه به دادگاه به منظور طرح شکایت در خصوص چک برگشتی برگه درخواست را فراموش نکنید.

 

چک برگشتی - وکیل وند

 

راه های استعلام سوابق چک برگشتی

استعلام چک برگشتی و کسب اعتماد از خوش حسابی صادرکننده چک، یکی از مهم ترین دغدغه های دریافت کنندگان آن است؛ به همین دلیل قصد داریم در این قسمت به معرفی راه های استعلام سوابق چک برگشتی بپردازیم.

در سال های اخیر، روش ها و ابزار های مختلفی برای استعلام سوابق چک صیاد و قدیمی، ایجاد شده است و این امکان را برای دریافت کنندگان چک فراهم نموده که با استفاده از کد ملی و کد صیاد، نسبت به استعلام چک برگشتی و سوابق صادر کننده آن اقدام کنند؛ در زیر تعدادی از راه های استعلام این چک ها را ذکر می کنیم:

 

1.      استعلام سوابق چک برگشتی از طریق سایت بانک مرکزی: در این روش، شخص استعلام گیرنده این امکان را دارد تا با مراجعه به سایت بانک مرکزی ایران به آدرس my.cbi.ir و در قسمت درگاه خدمات الکترونیکی آن، برای استعلام چک های برگشتی صیادی اقدام کند.

2.      استعلام سوابق چک برگشتی از طریق برنامه ساد 24: استعلام با این روش، به این صورت است که متقاضی می تواند با دانلود و نصب برنامه ساد 24 و با استفاده از اطلاعات مربوط به کد صیاد چک، از وضعیت چک های برگشتی صیاد صادر کننده و میزان خوش حسابی او مطلع شود.

3.      استعلام سوابق چک برگشتی از طریق سایت رده: با استفاده از سایت رده، کاربران می توانند ضمن ثبت نام و ورود به سامانه سایت مذکور، علاوه بر استعلام چک صیاد، برای استعلام چک برگشتی قدیمی، با کد ملی و شماره همراه، اقدام کنند.

4.      استعلام سوابق چک برگشتی از طریق پیامک: در این روش از استعلام، این امکان برای متقاضیان استعلام سوابق چک برگشتی صیاد فراهم شده تا با ارسال پیامک به سرشماره 701701 از وضعیت صادر کننده چک و اعتبار او اطمینان حاصل نمایند.

 

استعلام چک برگشتی صیاد و قدیمی

راه های استعلام سوابق چک برگشتی را ذکر نمودیم و اکنون مراحل استعلام هر یک از چک های برگشتی صیاد و قدیمی را به صورت مجزا بررسی می کنیم. استعلام چک برگشتی صیاد، از طریق سایت بانک مرکزی و سامانه ساد 24 امکان پذیر است.

برای استعلام چک برگشتی صیاد از سایت بانک مرکزی، ابتدا باید مرورگر خود را باز نموده و آدرس سامانه استعلام سوابق چک برگشتی بانک مرکزی یعنی my.cbi.ir را وارد کرده و بر روی گزینه "ورود کاربر حقیقی" کلیک نمایید.

سپس لازم است از طریق سایت پنجره ملی خدمات دولت هوشمند، نسبت به احراز هویت اقدام کنید؛ در صفحه بعد، یک کد فعالسازی را روی شماره همراه خود دریافت کرده که بعد از وارد نمودن آن، مجددا وارد سامانه استعلام سوابق چک برگشتی بانک مرکزی خواهید شد.

اکنون باید از منوی سمت راست، روی گزینه استعلام چک های برگشتی کلیک کنید که با این کار، سامانه، لیستی از چک صیاد یا چک های صیاد برگشت خورده شما را نشان می دهد.

برای استعلام چک برگشتی صیاد از سامانه ساد 24 نیز ابتدا لازم است این برنامه را دانلود نموده و روی تلفن همراه خود نصب کنید؛ سپس برنامه را باز کرده و روی گزینه استعلام صیاد، کلیک نمایید و بعد از وارد کردن کد صیاد، گزینه استعلام را انتخاب کنید. در صفحه جدید، وضعیت خوش حسابی صادرکننده و چک های برگشتی او را ملاحظه می کنید.

در رابطه با استعلام چک برگشتی قدیمی باید بگوییم، در حال حاضر، یکی از معدود سایت هایی که با استفاده از اطلاعات مربوط به کد ملی و شماره همراه، امکان استعلام را برای این دسته از چک ها فراهم نموده، سایت رده است و نحوه استعلام از آن نیز به شرح زیر می باشد:

ابتدا در مرورگر آدرس سایت رده یعنی www.rade.ir را وارد کرده و بعد از ورود به سایت، از طریق گزینه حساب کاربری که در بالا و در سمت چپ صفحه قرار دارد، برای ورود به حساب کاربری خود اقدام کنید و در صورتیکه حساب کاربری ندارید، ابتدا باید نسبت به ثبت نام اقدام نمایید.

پس از ورود به حساب کاربری، از منوی سمت راست، گزینه استعلام چک برگشتی را انتخاب نموده و بعد از وارد کردن اطلاعات مربوط به کد ملی و شماره همراه فرد مورد نظر، گزینه استعلام را انتخاب کنید تا بتوانید نتیجه استعلام را مشاهده فرمایید.

 

شرایط برگشت زدن چک ثبت نشده

بر اساس قانون صدور چک، برگشت زدن چک ثبت نشده، امکان پذیر نمی باشد و کلیه بانک های کشور از برگشت زدن چک های صیادی ثبت نشده در سامانه، منع شده اند؛ اما در شرایطی، دارنده این چک ها نیز می توانند نسبت به برگشت زدن آن ها اقدام کنند و آن در صورتی است که دارنده چک به صادر کننده یا انتقال دهنده چک مراجعه نموده و از او (یا حتی آن ها) بخواهد که چک را در سامانه صیاد ثبت نمایند.

بعد از آن، خود دارنده باید با مراجعه به سامانه و از طریق بخش تایید، برای تایید چک در سامانه صیاد اقدام کند و سپس مجددا برای دریافت وجه چک صیادی و در صورت نبود وجه، برای برگشت زدن آن، به بانک مراجعه نماید

مراحلی که ذکر شد، تنها راه برگشت زدن چک ثبت نشده، است و در غیر این شرایط، بانک از برگشت زدن چک صیادی خودداری می کند و دارنده صرفا می تواند اقدامات حقوقی آن را پیگیری کند.

 

شکایت از چک صیادی ثبت نشده

همان طور که در قسمت قبل بیان کردیم، تنها راه برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده، مراجعه به صادر کننده یا انتقال دهنده و درخواست ثبت چک از آن می باشد؛ اما اگر دارنده این چک ها، به صادر کننده مراجعه کند و او با ثبت چک در سامانه موافقت نکند، تکلیف دارنده چک و شکایت از صادر کننده چیست؟

لازم به ذکر است که اگر صادر کننده از ثبت چک خودداری کند، بانک نیز گواهی عدم پرداخت چک را صادر نمی کند و بدون این گواهی، دارنده چک صیادی نمی تواند نه از طریق اجرای ثبت و نه از طریق مراجع قضایی، برای اجرای چک و وصول وجه آن یا شکایت کیفری علیه صادر کننده اقدامی کند.

بنابراین هر چند که عدم ثبت چک در سامانه باعث می شود که دارنده نتواند آن را برگشت بزند؛ اما این مسئله به معنای این نیست که امکان شکایت به طور کلی برای دارنده چک صیادی منتفی شود؛ زیرا در این شرایط، آن چک، یک سند عادی محسوب می شود و امکان شکایت به استناد آن، صرفا در دادگاه حقوقی و بر اساس مقررات اسناد عادی مذکور در قانون مدنی و قانون آیین دادرسی مدنی، وجود خواهد داشت.

نکته: شکایت حقوقیِ دارنده چک، صرفا علیه صادر کننده امکان طرح دارد و دارنده چک نمی تواند علیه ظهرنویسان و سایر ضامن ها، به استناد مسئولیت تضامنی اقامه دعوی کند. همچنین دارنده این سند عادی، امکان تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی را از دست داده و اگر بخواهد برای تامین خواسته وجه سند اقدام نماید، باید خسارت احتمالی را به حساب دادگستری واریز کند.

اجرای سریع چک در قانون جدید صدور چک

تا قبل از تصویب قانون جدید صدور چک، اگر دارنده چک با بد قولی صادر کننده چک رو به رو می شد و مجبور به اقدام قضایی بود، سه راه در برابر او وجود داشت که شامل دعوای کیفری چک، اجرای چک از طریق ثبت و دعوای حقوقی بود.

دعوای حقوقی که با تقدیم دادخواست به دادگاه حقوقی انجام می شد، گاه تا 2 سال یا حتی بیشتر طول می کشید و خسارات زیادی را به دارنده چک وارد می کرد؛ به منظور جلوگیری از این مشکلات، قانونگذار در ماده 23 قانون جدید صدور چک، امکان اجرای مستقیم و سریع چک را پیش بینی کرده است.

بر اساس ماده مذکور، دارنده چک می تواند با ارائه گواهی نامه عدم پرداخت، از دادگاه صالح صدور اجراییه نسبت به کسری مبلغ چک و حق الوکاله وکیل را درخواست کند. دادگاه مکلف است در صورت وجود شرایط زیر، حسب مورد علیه صاحب حساب، صادر کننده یا هر دو، اجراییه صادر کند:

 

·         در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی نشده باشد.

·         در متن چک قید نشده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.

·         گواهی نامه عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت (طبق ماده 16 این قانون) صادر نشده باشد.

 

طبق ماده 23 قانون جدید صدور چک، اگر دارنده چک برگشتی، قصد اقدام از طریق دادگاه حقوقی را داشته باشد، می تواند به جای طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه چک، درخواست اجرای مستقیم چک را به دادگاه تقدیم کند. هر چند این درخواست مانند اجرای چک از طریق ثبت، دعوی محسوب نمی شود؛ اما باید روی برگ دادخواست تنظیم شده و به یکی از دفاتر خدمات قضایی ارائه شود.

 

رفع سوء اثر از چک برگشتی در قانون جدید

خوشبختانه با تصویب قانون جدید صدور چک، هر شخصی این امکان را دارد که خود شخصا، نسبت به رفع سوء اثر از چک اقدام کند؛ طبق تبصره 3 ماده 5 مکرر قانون جدید صدور چک، در هر یک از مواردی که در ادامه ذکر می شود، بانک مکلف است مراتب را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی اعلام کند تا فورا و به صورت برخط از چک رفع سوء اثر شود:

 

الف)  واریز کسری مبلغ چک به حساب جاری نزد بانک محال علیه و ارائه درخواست مسدودی

ب)  ارائه لاشه چک به بانک محال علیه

پ)  ارائه رضایت نامه رسمی تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی از دارنده چک یا نامه رسمی از شخص حقوقی دولتی یا عمومی غیر دولتی دارنده چک

ت)  ارائه نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذیصلاح مبنی بر اتمام عملیات اجرایی در خصوص چک

ث)  ارائه حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک

ج)  سپری شدن مدت سه سال از تاریخ صدور گواهی نامه عدم پرداخت مشروط به عدم طرح دعوای حقوقی یا  کیفری در خصوص چک توسط دارنده

اشتراک گذاری مقاله:

دیدگاه کاربران

نظر و دیدگاه خود را در مورد این مقاله با ما در میان بگذارید.

0 کاراکتر

مشاوره حقوقی آنلاین وکیل وند

در هر ساعت از شبانه روز و در هفت روز هفته می توانید با به صورت تلفنی و متنی از وکلای وکیل وند مشاوره دریافت کنید.

پشتیبانی و راهنمای خدمات: 91017949-021

شنبه تا پنجشنبه ساعت 8 صبح تا 12 شب

دیدگاه کاربران

نظر و دیدگاه خود را در مورد این مقاله با ما در میان بگذارید.

0 کاراکتر

راهنمایی و سوالات متداول

در صورت نیاز به راهنمایی می توانید از سوالات زیر استفاده و یا سوال موردنظر خود را مطرح کنید.

چک برگشتی ( چک بلامحل ) چیست؟

مجازات قانون برای افرادی که بیش از یک بار چک برگشتی کشیدند چیست؟

برگشت زدن چک همان شکایت کردن است؟

چه موقعی دارنده چک می تواند چک را برگشت بزند؟

تفا.ت چک برگشتی حقوقی و چک برگشتی کیفری در چیست؟

مجازات قانون برای چک برگشتی کیفری در صورتی که مبلغ آن، بیش از 5 میلیون باشد چیست؟

به راهنمایی بیشتری نیاز دارید؟

خدمات حقوقی وکیل وند

وکیل وند طیف گسترده ای از خدمات حقوقی را در قالب های مختلف به شما ارائه می دهد، از جمله:

  • مشاوره حقوقی متنی و تلفنی در زمینه های مختلف
  • تنظیم و نگارش دادخواست، لایحه و سایر اوراق قضایی
  • وکالت در دعاوی حقوقی و کیفری
  • انجام امور قراردادها
  • و سایر خدمات حقوقی