اگر دستی را بشکنید، به این فکر کرده اید که دیه شکستگی دست چگونه تعیین خواهد شد؟ راه مناسب برای تخمین مبلغ پرداختی برای شکستگی دندان چیست؟ درک راهنمای محاسبه دیه به پاسخ به این سوالات کمک می کند. انواع دیه با مقادیر متفاوتی عرضه می شود. مثلا پرداخت هزینه جراحت بدون خون در مقایسه با آسیبی که منجر به خونریزی می شود، کاملاً متفاوت خواهد بود.
در این مقاله از سایت مشاوره حقوقی آنلاین وکیل وند به بررسی کامل راهنمای محاسبه دیه می پردازیم. تیم ما دقایقی را با شما سپری می کند تا شما را با هر یک از انواع دیه و مبلغ آن آشنا کند.
دیه چیست و چه انواعی دارد؟
دیه یکی از انواع مجازات اسلامی است که برای مجرمانی که قصاص آنها ممکن نیست در نظر گرفته شده است. قانون مجازات اسلامی دیه را چنین تعریف کرده است:
دیه مقدار معینی از مال است که شرع مقدس برای جنایت عمدی یا جنایت غیر عمدی بر نفس، عضو یا منفعت بدون قصاص مقرر کرده است.
جریمه دیه به دلایل زیر تعیین و پرداخت می شود:
- قتل نفس غیر عمد
- اعضای بدن (یک عضو بدن قطع شده یا به طور کامل فلج شده است)
- جراحت
- منافع اعضا (انسان یکی از حواس پنج گانه بدن خود را از دست بدهد)
برای هر یک از این موارد در قانون مجازات اسلامی دیه مشخص شده است. قبل از انجام هر کاری، بیایید خودتون را با "دیه کامل انسان" آشنا کنید.
دیه کامل انسان چیست؟
قتل نفس غیرعمد مسلمان طبق قانون مجازات های اسلامی با مبلغ دیه کامل مجازات می شود. ریاست قوه قضاییه هر ساله این مبلغ را تعیین و اعلام می کنند.
نکته: 100 شتر سالم در محاسبه دیه کامل انسان در نظر گرفته شده است. امکان استفاده از اقلامی مانند 200 گاو سالم، 1000 گوسفند سالم و... وجود دارد.
با توجه به اینکه سایر انواع دیه به صورت درصدی از دیه کامل محاسبه می شود، تعیین مقدار برای آن نوع دیه مهم است. در واقع برای هر جرمی که مستلزم پرداخت دیه باشد، درصدی از دیه کامل یک نفر طبق قانون مجازات اسلامی جزای نقدی محسوب می شود.
میزان دیه سال ۱۴۰۱ چقدر است؟
همان طور که ذکر شد رئیس قوه قضاییه هر ساله مبلغ کامل دیه را تعیین و به کلیه نهادهای ذی صلاح اعلام می کند. بنابراین، در مجموع 600 میلیون تومان معادل 6 میلیارد ریال دیه میلغ دیه کامل سال 1401 در نظر گرفته شد.
کافی است دیه امسال را کامل بدانیم تا میزان دیه های دیگر را در سال 1401 نیز بدست آوریم؛ البته به شرطی که با انواع دیگر درصد دیه آشنا باشیم.
محاسبه دیه برای انواع جراحت
طبق قانون مجازات های اسلامی جراحت دیه دارد. نحوه وارد شدن جراحت تأثیری در پرداخت دیه ندارد. (فرقی نمی کند که جراحت ناشی از تصادف باشد یا جراحت از درگیری خیابانی)
جراحت سر و صورت
هر یک از انواع جراحت های زیر در شرع اسلام بیان شده است:
نوع جراحت: مبلغ دیه کامل
- حارصه سر و صورت (جراحت بدون خونریزی) - 1 صدم دیه کامل
- دامیه سر و صورت (خونریزی ناشی از جراحت به پوست) – 2 صدم دیه کامل
- متلاحمه سر و صورت ( جراحتیکه، بدون اینکه به پوست استخوان برسد، گوشت را برش می دهد) – 3 صدم دیه کامل
- سمحاق سر و صورت (جراحت استخوانی که به پوست نازک روی آن می رسد) - 4 صدم دیه کامل
- موضحه سر و صورت (جراحتی که باعث نمایان شدن استخوان می شود) – 5 صدم دیه کامل
- هاشمه سر و صورت (شکستگی استخوان در اثر جراحات ایجاد می شود) – 10 درصد دیه کامل
- منعله سر و صورت (منجر به جابجایی استخوان پس از جراحت می شود) - 15 درصد دیه کامل
- مامومه سر و صورت (آسیب به کیسه مغز می رسد)- یک سوم دیه کامل
نکته: گوش، بینی، زبان، فک، لب ها و داخل دهان همه قسمت های سر و صورت هستند.
جراحت سایر اعضای بدن
جراحت وارده به سایر اعضای بدن نیز با همان درصد جراحت سر و صورت دنبال می شود. با این تفاوت که وقتی چنین دیه ای پرداخت می شود، درصدی از کل آن عضو پرداخت می شود.
برای مثال، دیه جراحت وارده به دست، متناسب با دیه کامل دست محاسبه و پرداخت می شود.
نحوه محاسبه دیه اعضای بدن
دیه نقض اعضای بدن بر اساس دو قانون کلی محاسبه می شود:
- قانون اول: نقص یکی از اعضای زوج بدن انسان نصف دیه کامل محاسبه می شود
- قانون دوم: اگر عضوی از بدن انسان که فرد باشد قطع شود (دیه هر عضوی به اندازه دیه کامل انسان است که فقط یک عضو باشد.)
نکته: دیه منافع اعضا (یکی از حواس پنج گانه انسان از دست برود) دیه کامل انسان مورد نیاز خواهد بود.
نحوه محاسبه دیه قتل
اگر دادگاه تشخیص دهد که قتل نفس غیرعمدی بوده است، قاتل یا بستگان درجه یک او باید دیه کامل را به ب به اولیای دم مقتول بپردازند.
همچنین اگر قتل عمدی بوده و اولیای دم مقتول قصاص را رد کرده و راضی به دریافت دیه باشند، دیه کامل انسان نیز به عنوان جریمه محسوب می شود.
دیه تصادف چگونه محاسبه می‌شود؟
محاسبه دیه تصادفات رانندگی نیز مانند سایر جرایمی است که موجب پرداخت دیه می شود. مثلا هنگامی که شخص ثالثی در یک تصادف رانندگی کشته می شود، دیه کامل انسان باید به عنوان جریمه به اولیای دم پرداخت شود.
نکته: با توجه به اینکه تمامی وسایل حمل و نقل موتوری باید بیمه‌نامه شخص ثالث شوند، معمولاً شرکت بیمه کننده مسئول پرداخت دیه تصادفات خواهد بود. در صورت بیمه نبودن وسیله نقلیه و یا متواری شدن راننده، دیه توسط « صندوق تامین خسارت‌های بدنی » پرداخت می شود.
نحوه محاسبه دیه در ماه‌های حرام
شرع اسلام محرم، رجب، ذی القعده و ذی الحجه را ماه های حرام می داند. اگر قتل نفس در یکی از این چهار ماه اتفاق بیفتد، پرداخت دیه مشمول قانون «تغلیظ» خواهد بود.
در نتیجه قانون تغلیظ دیه، یک سوم کل دیه به دیه کامل شخص در ماه های حرام اضافه می شود. توجه داشته باشید این قانون شامل سایر دیه های ماه های حرام نمی شود و فقط در مورد قتل نفس اعمال می شود.
دیه کامل زن چیست؟
دیه کامل زن مسلمان، طبق قانون مجازات های اسلامی نصف دیه مرد باشد. اگر مبلغ دیه بیش از یک سوم دیه کامل باشد این قانون جاری است. اگر دیه زن کمتر از یک سوم دیه کامل مرد باشد، بین دیه آن دو فرقی نمی شود.
نکته: قصاص قاتل مشروط به پرداخت دیه از سوی اولیای دم مقتول است که مرد مسلمان عمداً یک زن مسلمان را بکشد.
در هیچ آیه ای از قرآن کریم به طور مستقیم بیان نشده است که دیه زن نصف دیه مرد است. این آیه کریمه تنها سند موجود در این زمینه است:
«الانثى بالانثى»
در این آیه تاکید شده که زن در برابر زن قصاص می شود. علما این آیه را به عنوان توضیحی برای توزیع نابرابر دیه بین زن و مرد ذکر کرده اند. در حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمودند:
«دیة المرأة نصف دیة الرجل»
دیه زن در اسلام نصف دیه مرد است که در این حدیث آمده است. چرایی و چگونگی این موضوع در این مقاله بررسی نخواهد شد و ما نیز صلاحیت کافی در انجام این کار نیستیم. اما دلیل اصلی این نابرابری را می توان در نقش و اهمیت اقتصادی مردان در خانواده ها جستجو کرد.
محاسبه دیه کامل زن در سال ۱۴۰۱
از آنجایی که دیه کامل زن معادل نصف دیه کامل است، برای محاسبه آن باید به میزان دیه در سال 1401 مراجعه کرد:
در سال 1401، 600 میلیون تومان (معادل 6 میلیارد ریال) مبلغ دیه کامل انسان می باشد. بر این اساس دیه کامل زن در سال 1401 معادل 300 میلیون تومان معادل 3 میلیارد ریال است.
هرگاه زنی به طور غیر عمد کشته شود باید دیه کامل او پرداخت شود. البته اگر قتل عمد بوده باشد؛ ولی اگر اولیای دم از قصاص گذشت نماید و راضی به دریافت دیه باشند، دیه کامل زن قابل پرداخت است.
تفاوت دیه زن مسلمان و غیر مسلمان
قوی ترین روایت تفاوت بین دیه فرد مسلمان و غیر مسلمان (چه مرد و چه زن)، منظور از این اصل است که میزان دیه فرد غیر مسلمان برابر با یک دوازدهم دیه فرد مسلمان است.
قانون اسلام دیه کامل مرد مسلمان را 10000 درهم و دیه کامل زن مسلمان را 5000 درهم تعیین کرده است. از طرفی برای قتل غیرعمد مرد مسلمان ۸۰۰ درهم و برای قتل غیرعمد زن مسلمان ۴۰۰ درهم دیه تعیین شده است.
بر این اساس دیه زن مسلمان تقریباً 12 برابر زن غیر مسلمان است.
پس از مطالعه کامل این مقاله می توانید ادعا کنید که با راهنمای محاسبه دیه انواع جرایم و دیه کامل زن در اسلام آشنا هستید. لازم به ذکر است که شرع مقدس اسلام دیه زن را نصف دیه کامل مرد تعیین کرده است.
در صورتی که همچنان در خصوص محاسبه دیه و انواع دیه و نحوه تعیین مبلغ آن سوال یا ابهامی دارید می توانید از طریق سایت با وکلای ما مشاوره تلفنی حقوقی دریافت نمایید.
