دعاوی کیفریجعل امضا ی چک

Question

پدرم بدهی سنگین بالا آورده اما این وسط چک های برادرم و مادرم رو خرج کرده بدون اینکه خبر داشته باشن یجورایی میشه گفت جعل امضا کرده اما خب پدرم از برادرم در سن 18 سالگی وکالت تام گرفته بوده اما برادرم جزئیات وکالت رو نمیدونسته در دادگاه میشه ثابت کرد که مادر و برادرم اطلاعی از این قضیه نداشتن و تبرئه بشن تا پدرم با طلبکار ها روبه رو بشه نه مادر و برادرم

علی تقوی · Accepted Answer

با سلام. در این مورد، موضوعات مختلفی از جمله جعل امضا، استفاده از چک بدون اطلاع صاحبان آن، و همچنین وکالت تام‌الاختیار مطرح است که هر یک از منظر قوانین ایران قابل بررسی هستند. در ادامه، به تفصیل به این مسائل می‌پردازیم و راهکارهای قانونی برای اثبات عدم آگاهی مادر و برادر شما و تبرئه احتمالی آن‌ها را توضیح می‌دهم. همچنین، مسئولیت پدر شما در قبال طلبکاران را بررسی می‌کنم.

### 1. جعل امضا و استفاده از چک بدون اطلاع
طبق قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده مصوب 1375)، جعل امضا و استفاده از سند مجعول جرم محسوب می‌شود. اگر پدر شما بدون اطلاع مادر و برادرتان، امضای آن‌ها را جعل کرده و از چک‌هایشان استفاده کرده است، این عمل می‌تواند تحت عنوان جعل (ماده 523 قانون مجازات اسلامی) و استفاده از سند مجعول (ماده 525) مورد پیگرد قرار گیرد. مجازات جعل امضا، بسته به نوع سند (رسمی یا عادی)، می‌تواند حبس از 1 تا 10 سال باشد.

برای اثبات عدم آگاهی مادر و برادر شما از این موضوع، می‌توانید اقدامات زیر را در دادگاه مطرح کنید:
- ارائه مدارک و شهادت شهود: اگر مادر و برادر شما هیچ اطلاعی از استفاده از چک‌ها نداشته‌اند، می‌توانند با ارائه شواهد (مانند عدم حضور در زمان صدور چک یا عدم دسترسی به دسته‌چک) و شهادت افرادی که از این بی‌اطلاعی آگاه هستند، این موضوع را اثبات کنند.
- درخواست کارشناسی خط: اگر ادعای جعل امضا مطرح است، دادگاه می‌تواند با ارجاع موضوع به کارشناس رسمی دادگستری، تطابق یا عدم تطابق امضا را بررسی کند. در صورتی که امضا جعلی تشخیص داده شود، این موضوع به نفع مادر و برادر شما خواهد بود.
- عدم انتفاع مالی: اگر بتوانید ثابت کنید که مادر و برادر شما هیچ منفعتی از مبالغ چک‌ها نبرده‌اند (مثلاً پول به حساب آن‌ها واریز نشده یا در امور مالی دخیل نبوده‌اند)، این موضوع می‌تواند به عنوان مدرکی برای عدم آگاهی آن‌ها مطرح شود.

در این حالت، اگر جعل امضا و عدم آگاهی مادر و برادر شما ثابت شود، آن‌ها از اتهامات مرتبط با چک‌ها (مانند صدور چک بلامحل یا کلاهبرداری) تبرئه خواهند شد و مسئولیت به پدر شما منتقل می‌شود.

### 2. وکالت تام‌الاختیار برادر شما
در مورد وکالت تام‌الاختیاری که پدر شما از برادرتان در سن 18 سالگی گرفته است، چند نکته حقوقی مهم وجود دارد:
- اعتبار وکالت: طبق ماده 656 قانون مدنی، وکالت عقدی است که به موجب آن، موکل (برادر شما) به وکیل (پدر شما) اختیار انجام اموری را می‌دهد. اگر این وکالت به صورت رسمی در دفتر اسناد رسمی تنظیم شده و برادر شما در زمان تنظیم آن بالغ و عاقل بوده، از نظر قانونی معتبر است، حتی اگر جزئیات آن را به طور کامل ندانسته باشد.
- سوءاستفاده از وکالت: با این حال، اگر پدر شما از این وکالت برای انجام اقداماتی که به ضرر برادر شما بوده (مثلاً صدور چک یا ایجاد بدهی) استفاده کرده و این اقدامات خارج از حدود اختیارات متعارف یا برخلاف مصلحت موکل بوده، می‌توان ادعای سوءاستفاده از وکالت را مطرح کرد. طبق ماده 666 قانون مدنی، وکیل موظف است در حدود اختیارات خود عمل کند و در غیر این صورت، مسئول خسارات وارده خواهد بود.
- اثبات عدم آگاهی از جزئیات وکالت: اگر برادر شما بتواند ثابت کند که در زمان اعطای وکالت، از حدود اختیارات آن بی‌اطلاع بوده و یا تحت فشار یا فریب قرار گرفته، ممکن است دادگاه این موضوع را به عنوان عاملی برای کاهش مسئولیت او در نظر بگیرد. البته این موضوع به تنهایی وکالت را باطل نمی‌کند، مگر اینکه عناصری مانند اکراه یا تدلیس (فریب) اثبات شود (مواد 202 و 203 قانون مدنی).

برای این منظور، برادر شما می‌تواند با ارائه مدارک و شهود، نشان دهد که در زمان تنظیم وکالت، از محتوای آن بی‌اطلاع بوده یا قصد اعطای چنین اختیارات گسترده‌ای را نداشته است. همچنین، اگر وکالت‌نامه بلاعزل باشد، می‌توان درخواست ابطال آن را به دلیل سوءاستفاده وکیل مطرح کرد.

### 3. مسئولیت پدر شما در قبال طلبکاران
طبق قانون تجارت و قانون صدور چک (مصوب 1355 با اصلاحات بعدی)، صادرکننده چک مسئول پرداخت وجه آن است. اگر چک‌ها به نام مادر و برادر شما صادر شده اما توسط پدر شما و بدون اطلاع آن‌ها استفاده شده، در صورت اثبات جعل یا سوءاستفاده، مسئولیت حقوقی و کیفری از آن‌ها سلب شده و به پدر شما منتقل می‌شود. طلبکاران در این حالت می‌توانند علیه پدر شما اقامه دعوا کنند، چه از نظر حقوقی (مطالبه وجه چک) و چه از نظر کیفری (جعل و استفاده از سند مجعول).

### 4. مراحل قانونی برای تبرئه مادر و برادر شما
برای اینکه مادر و برادر شما از مسئولیت‌های مرتبط با چک‌ها و بدهی‌ها تبرئه شوند، باید مراحل زیر را طی کنید:
- شکایت کیفری علیه پدر برای جعل و استفاده از سند مجعول: مادر و برادر شما می‌توانند با تنظیم شکوائیه در دادسرا، علیه پدر شما به اتهام جعل امضا و استفاده از چک‌هایشان بدون اطلاع، شکایت کنند. این شکایت می‌تواند به اثبات بی‌گناهی آن‌ها کمک کند.
- دفاع در دعاوی طلبکاران: اگر طلبکاران علیه مادر و برادر شما اقامه دعوا کرده‌اند، آن‌ها می‌توانند در دادگاه با ارائه مدارک و شواهد، عدم آگاهی و جعل امضا را مطرح کنند. در این حالت، دادگاه می‌تواند مسئولیت را به پدر شما ارجاع دهد.
- درخواست ابطال یا محدود کردن وکالت تام‌الاختیار: برادر شما می‌تواند با طرح دعوا در دادگاه، درخواست ابطال وکالت‌نامه یا اثبات سوءاستفاده از آن را مطرح کند. اگر وکالت بلاعزل باشد، این کار دشوارتر است، اما با اثبات سوءاستفاده، ممکن است دادگاه اقدامات لازم را انجام دهد.

### 5. هشدارها و نکات مهم
- مرور زمان: در جرایم کیفری مانند جعل، مرور زمان برای شکایت وجود دارد. طبق ماده 105 قانون مجازات اسلامی، مرور زمان تعقیب در جرایم تعزیری (مانند جعل اسناد عادی) معمولاً 3 تا 5 سال است. بنابراین، اگر زمان زیادی از وقوع جرم گذشته باشد، ممکن است امکان تعقیب کیفری وجود نداشته باشد.
- ریسک‌های مالی: حتی اگر مادر و برادر شما تبرئه شوند، طلبکاران ممکن است همچنان به دنبال اموال آن‌ها باشند، به‌ویژه اگر اموالی به نام آن‌ها ثبت شده باشد. در این حالت، اثبات عدم ارتباط این اموال با بدهی‌ها ضروری است.
- اثبات سوءاستفاده از وکالت: اثبات سوءاستفاده از وکالت تام‌الاختیار ممکن است زمان‌بر باشد و نیاز به مدارک محکم دارد. اگر وکالت‌نامه به صورت رسمی تنظیم شده، ابطال آن دشوار است مگر با دلایل قوی.

### نتیجه‌گیری
در صورت اثبات عدم آگاهی مادر و برادر شما از استفاده از چک‌ها و جعل امضا، امکان تبرئه آن‌ها در دادگاه وجود دارد. همچنین، اگر سوءاستفاده از وکالت تام‌الاختیار برادر شما اثبات شود، می‌توان مسئولیت اقدامات انجام‌شده توسط پدر را از برادر سلب کرد. در نهایت، پدر شما به عنوان مسئول اصلی بدهی‌ها و اقدامات غیرقانونی، باید با طلبکاران روبه‌رو شود. برای پیشبرد این موضوع، ارائه مدارک، شهادت شهود، و درخواست کارشناسی خط از سوی دادگاه، از اقدامات کلیدی هستند.

دعاوی کیفریجعل امضا ی چک

علی تقوی