عقد غیر حضوری و آثار مالی و غیرمالی آن
از سوی شرع و قانون همواره جوانان به ازدواج تشویق شدهاند اما برخی مواقع موانعی بر سر راه آنان وجود دارد که موجب می شود جوانان دیرتر به ازدواج اقدام کنند. یکی از این موانع دور بودن طرفین از یکدیگر است که برای حل این مشکل ازدواج غیر حضوری برای آنان پیشنهاد می شود.
در چند سال اخیر عنوان ازدواج غیرحضوری را بسیار شنیده ایم اما شاید همه افراد راجع به این نوع ازدواج اطلاعات کاملی نداشته باشند. ازدواج و عقد غیر حضوری به این گونه است که یکی از زوجین بر سر سفره عقد حاضر نیست. در ادامه بیشتر به قوانین مرتبط با این نوع ازدواج بحث خواهیم کرد.
ازدواج غیر حضوری
با پیشرفت علم و تکنولوژی و ساخت لوازم ارتباطی همچون تلفن و اینترنت ابعاد مختلف زندگی انسان ها دچار تغییرات زیادی شد. یکی از مسائلی که تغییرات زیادی در آن به وجود آمد نحوه خوانده شدن نکاح بین زوجین است.
در گذشته هنگام عقد قرارداد و یا نکاح باید هر دو طرف در مکان معینی حاضر می شدند و حضور فیزیکی آن ها الزامی بود؛ در غیر این صورت قرارداد و عقدی صورت نمی گرفت.
امروزه اما با وجود لوازم ارتباطی اینگونه نیست و طرفین و زوجین در هر مکانی که باشند می توانند با استفاده از تماس صوتی و یا تصویری رضایت خود را از عقد مورد نظر اعلام کنند. برای آنکه عقد مذکور از اعتبار بیشتری برخوردار شود اغلب صاحب نظران طرفین را به استفاده از امضای الکترونیک دعوت می کنند.
در ازدواج غیر حضوری نیز اینگونه است که زوجین هر کدام در مکان متفاوتی هستند (به عنوان مثال یکی از آن ها در شهر دیگر و یا در خارج از کشور است) و صیغه محرمیت بین آن ها به وسیله لوازم ارتباطی خوانده می شود.
نظر قانون و شرع درباره ازدواج غیر حضوری
از آنجایی که در صدر اسلام وسایل ارتباطی در حد وسایل امروزی نبوده است در قرآن حکمی درباره ازدواج غیر حضوری مطرح نشده؛ از این رو درباره این موضوع لازم است از عقیده مرجع تقلید خود پیروی کنید.
لازم است گفته شود تاکنون هیچ یک از مراجع تقلید جز آیت الله مکارم شیرازی ازدواج غیر حضوری را اشتباه ندانسته است.
البته باید بدانید مراجع تقلیدی که این نوع ازدواج را بلامانع دانسته اند معتقدند در صورتی که زوجین قصد خواندن این نوع نکاح را دارند باید تمام قوانین و ضوابط نکاح شرعی را رعایت کنند. به عنوان مثال نباید میان خواندن عقد و پاسخ زوجین فاصله چندانی بیافتاد و یا زوجین حتماً باید صدای یکدیگر را بشنوند.
از نظر حقوقی نیز لازم است بگوییم در صورتی که امضای زوجین یا وکلای آن ها در دفتر اسناد رسمی ثبت شود در قوانین این نوع ازدواج درست خوانده می شود. در این صورت از آنجایی که امضای زوجین و یا وکلای آن ها در دفاتر اسناد رسمی الزامی است بدون این کار عقد خوانده شده درست نخواهد بود.
بیشتر بخوانید: متن تعهد نامه کتبی همسر
پیشنهاد می شود اگر قصد ازدواج به صورت غیر حضوری را دارید حتما قبل از انجام مراحل جدی ازدواج به وکیل خود در این باره وکالت دهید. در صورتی که خارج از کشور هستید لازم است برای ارائه وکالت، به یکی از دفاتر کنسولی ایران مراجعه کرده و به شخصی که در ایران زندگی می کند وکالت دهید.
آثار ازدواج غیر حضوری
ازدواج غیر حضوری نیز مانند ازدواج حضوری دارای آثاری است و زوجین از حقوق خاصی به خوردار هستند. این آثار می توانند مالی یا غیر مالی باشند که در ادامه هر یک را به صورت مجزا توضیح خواهیم داد.
آثار مالی ازدواج غیر حضوری
همانطور که گفته شد این نوع ازدواج بدون ثبت در دفاتر اسناد رسمی و دادن وکالت به شخصی دیگر صورت نخواهد گرفت؛ از این رو در هنگام اختلاف و اثبات نکاح در دادگاه باید مدارکی موجود باشد. در قرارداد نکاح باید شرایط و آثار زیر ذکر شود تا بتوان آن ها را اثبات کرد.
نفقه
نفقه به محض جاری شدن عقد بر مرد واجب می شود حال چه عقد جاری شده غیر حضوری باشد و چه حضوری. در صورت وجود فرزند نیز پرداخت نفقه فرزندان بر مرد واجب است و اگر مرد فوت شود بر جد پدری فرزندان، مادر و سپس به جد مادری فرزندان واجب خواهد بود.
مهریه
هنگامی که عقد غیر حضوری خوانده می شود در صورتی که مهریه تعیین شده باشد که هیچ؛ اما اگر مهریه تعیین نشده باشد و زوجین بخواهند طلاق بگیرند، در صورتی که نزدیکی بینشان برقرار نشده باشد زن باید مهرالمتعه دریافت کند؛ اما اگر رابطه ای بینشان شکل گرفته باشد زن می تواند مهرالمثل دریافت کند.
در صورتی که میان زوجین عقد موقت خوانده شده باشد فقط در صورتی مهر به زن تعلق می گیرد که در سند، عقد حق مهریه ذکر شده باشد.
تنصیف اموال
در صورتی که هنگام عقد غیر حضوری شوهر یا وکیل با تنصیف اعمال موافقت کرده و آن را بپذیرد و پس از مدتی مرد و زن با یکدیگر به مشکل بخورند، زن می تواند به دادگاه مراجعه کرده و تنصیف اموال را خواهان شود.
این در صورتی است که زن به دادگاه رفته و ادعا کند همسرش در مسائل زناشویی کوتاهی کرده است. در این صورت دادگاه می تواند حکم به تنصیف تا نصف اموال را نیز بدهد.
اجرت المثل
در صورتی که پس از خوانده شدن عقد به صورت غیر حضوری، زن و شوهر زندگی مشترک خود را شروع کنند و زن در خانه همسرش به انجام کارهای منزل و فرزندان اقدام کند، می تواند اجرت المثل ایام زوجیت خود را دریافت کند.
البته دریافت اجرت المثل در صورتی ممکن است که اثبات شود اعمال زن در خانه همسرش دارای اجرت المثل بوده است.
آثار غیر مالی ازدواج غیر حضوری
ازدواج غیر حضوری نیز مانند سایر انواع نکاح دارای آثار غیر مالی است و طرفین دارای حقوق و وظایف خاصی هستند. آثار غیر مالی ازدواج غیر حضوری نیز زمانی برای دادگاه قابل حسابرسی است که ازدواج زوجین قابل اثبات باشد. این اثار غیر مالی به عبارت زیر هستند.
سکونت زن در منزل مورد نظر مرد و ریاست مرد
مسئله مذکور جزء شروط سکونت زن محسوب می شود که در ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی به آن اشاره شده است است و می گوید:« زن، باید در منزلی که شوهر تعیین می کند، سکنی نماید، مگر آنکه اختیار تعیین منزل، به زن داده شده باشد.»
همچنین در قانون اینگونه گفته شده است که ریاست خانواده بر عهده مرد است اما نمی توان از این مسئله آنطور برداشت کرد که مرد می تواند از این مسئله سو استفاده کرده و اعمالی را به همسرش تحمیل کند. به عنوان مثال مرد حق ندارد همسرش را از ورود و خروج به منزل منع کند.
شاغل نبودن زن
مرد می تواند در شرایط خاصی که در ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی به آن اشاره شده همسر خود را از اشتغال منع کند. این ماده در این باره چنین می گوید که:« شوهر، می تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن باشد، منع کند.»
تمکین همسر
پس از عقد غیر حضوری در صورت مشترک زندگی کردن زوجین، زن باید در قبال دریافت نفقه همسر خود را تمکین کند. تمکین کردن شامل پذیرش ریاست همسر در خانواده و برطرف کردن نیازهای جنسی شوهر می شود.
حضانت فرزندان
پس از خوانده شدن عقد به صورت غیر حضوری و شروع زندگی مشترک زوجین و بچه دار شدن آن ها، حضانت فرزندان بر عهده مرد و زن خواهد بود و هیچ یک نمی توانند از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کنند.
سخن آخر
در این مقاله تلاش کردیم شما را با قوانین مرتبط به ازدواج غیرحضوری آشنا کنیم. با خواندن این مقاله شما با تعریف دقیق ازدواج غیر حضوری، حکم آن از نظر قانون و شرع و همچنین آثار آن آشنا شدید.
اشاره کردیم در صورت فراهم بودن شرایطی در ازدواج غیر حضوری، این نوع عقد از نظر اغلب مراجع تقلید درست بوده و بلامانع است. بهتر است قبل از تصمیم گیری برای ازدواج غیر حضوری به طور کامل قوانین آن را مطالعه کنید. امیدواریم مطالب برایتان مفید بوده باشد.