معنا و مفهوم ارتشا و رشوه
رشاء در لغت به معنای ریسمان و در عالم حقوق به معنا"رشوه دادن" می باشدو به شخصی که رشوه می دهد "راشی "می گویند .و گیرنده رشوه را "مرتشی" میگویند .
رشوه به مالی گفته می‌شود که به کارمند دولت در قبال اجرا کردن یا اجرا نکردن وظایف او یا وظایف کارمند دیگری در همان سازمان پرداخته می‌شود؛ به شرط آن که آن کار مربوط به وظایف او یا یک کارمند دیگر باشد. هر دو جرم رشوه دادن و رشوه گرفتن، در زمره جرایم علیه آسایش عمومی است و گسترش آن موجب فساد در نظام اداری و اقتصادی کشور خواهد شد. مرتضی ناجی در خصوص جرم رشا و ارتشا و مجازات‌های آن اظهار کرد: رشا به معنای رشوه دادن و ارتشا به معنای رشوه گرفتن بوده و هر دوی این موارد نیز جرم است.
موضوع رشوه دادن و رشوه گرفتن در قانون رسیدگی به تخلفات اداری کارکنان دولت و همچنین در قانون خدمات کشوری و آئین نامه های مصوب هیات دولت مورد توجه قرار گرفته و راهکارهایی برای جلوگیری از این جرم بیان شده است .
- در این زمینه بند 17 ماده8 قانون رسیدگی به تخلفات اداری گرفتن رشوه را تخلف دانسته و برای مرتکب آن مجازاتی را در نظر گرفته همچنین مطابق با ماده 588 قانون مجازات اسلامی در صورت اثبات جرم ارتشاء فرد متخلف به 6 ماه تا 2 سال حبس یا مجازات نقدی از سه تا دوازه میلیون ریال محکوم خواهد شد و آنچه را به عنوان رشوه گرفته توسط دولت ضبط خواهد شد.
- اما در صورت موارد خاص شخص رشوه دهنده می تواند مقداری که رشوه داده را پس بگیرد آن هم در صورتی است که شخص مضطر بوده و ناچارا مجبور به پرداخت رشوه شده در این صورت از مجازات مزبور معاف می گردد و مال به وی باز گردانده می شود و مورد تعقیب کیفری قرار نمی گیرد .
نحوه ی شکایت از جرم ارتشاء چگونه است؟
حال باید بدانیم که شکایت از جرم ارتشا چگونه ممکن است؟ در ابتدا ذکر این نکته ضروری است که بدانیم طبق قانون، رشوه‌دهنده نیز مجرم بوده و مجازات می‌شود. مگر اینکه ثابت کند که از دادن رشوه ناگزیر بوده و تحت شرایط اضطرار، رشوه پرداخت کرده است.
اثبات شرایط اضطرار، امری فنی و حقوقی است که باید با کمک و نظارت متخصص حقوقی انجام شود یا پرداخت رشوه را گزارش داده یا شکایت کند که در این صورت از مجازات حبس معاف می‌شود.
برای اثبات جرم اضطرار نیز مانند سایر جرایم، باید ادله و مستندات قابل قبولی داشت. این نکته قابل ذکر است که بر خلاف اغلب جرایم، کشف جرم ارتشا اکثراً توسط بازرسی و یا اطلاع یافتن مسئولین است.
اما گاهی افراد عادی در برخورد با کارمندان دولت قربانی این جرم می‌شوند. در این موارد چنانچه شخص مایل به طرح شکایت کیفری باشد، باید مستندات و مدارک قابل قبولی دال بر ارتکاب این جرم ارایه دهد. به طور مثال، قبوض پرداخت پول به حساب مرتکب جرم، تصویر سند منتقل‌شده به وی و... لازم به ذکر است که بیشتر مرتشیان، درخواست واریز پول یا انتقال مال به نام شخص ثالث را دارند که غالباً از اقوام و نزدیکان آنهاست.
در این صورت نیز ارتشا قابل اثبات است، زیرا دادرس رسیدگی‌کننده به پرونده، تنها به انتقال به نام خود آن شخص بسنده نمی‌کند و هر موضوعی که باعث علم وی شود، می‌تواند مثبت ادعای شاکی باشد.
رسیدگی به جرم ارتشا در دادسرای کارکنان دولت صورت می‌گیرد و این رسیدگی به غیر از رسیدگی هیات رسیدگی به تخلفات اداری به موضوع فوق است.