قانون گذار برای حمایت از محجور تدابیری را مانند حضانت و ولایت و قیمومت و.....را اندیشیده است که علی رغم وزن و قافیه و شباهت ظاهری ای که با یکدیگر دارند باید گفته شود که در عمل با یکدیگر شباهتی ندارند و کاملا از یکدیگر متفاوت هم می‌باشند .

در این مقاله به بررسی تفاوت های حضانت و ولایت خواهیم پرداخت ،پس تا انتها همراه گروه وکلا و مشاوران و کارشناسان حقوقی سایت وکیلوند اولین استارتاپ حقوقی ایران بمانید .

در ابتدا به بررسی این سوال میپردازیم 

حضانت به معنی مراقبت و نگهداری جسمی و فیزیکی از کودکان و صغار است در قانون مدنی تعریفی از حضانت ارایه نشده است اما نکته ای که وجود دارد اینکه حضانت طفل تا هفت سالگی با مادر و از آنجا به بعد تا سن بلوغ با پدر است و بعد از سن بلوغ نیز خود فرزند تصمیم میگیرد که با پدر زندگی کند یا با مادر .

سن بلوغ در چند سالگی تعیین شده است ؟

سن بلوغ در دختران ۹ سال تمام قمری و برای پسران ۱۵ سال تمام شمسی است .

اساسا طرح چنین دعوایی بعد از سن بلوغ امکان پذیر نیست چون فرزند بالغ شده است و بحث حضانت مختص صغار و کودکان است نه افراد بالغ .

حالا که با حضانت آشنا شدیم به سراغ بحث بعدی یعنی ولایت می‌رویم .

ولایت در لغت به معنای سرپرست و یاور و حامی آمده است همانگونه که خداوند متعال در قرآن کریم در سوره مائده آیه ۵۵ می‌فرماید ؛

إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ

یعنی ؛ ولیّ امر و یاور شما تنها خدا و رسول و مؤمنانی خواهند بود که نماز به پا داشته و به فقرا در حال رکوع زکات می‌دهند (به اتفاق مفسّران مراد علی علیه السّلام است).

ولایت قهری مختص پدر و جد پدری است پس عمو و دایی و مادر و جد مادری از آن بی بهره اند .

ولایت قهری هم حق و هم تکلیف پدر و جد پدری است ، پس قابل اسقاط نیست .

ولایت قهری قابل تفویض و انتقال دادن از سوی ولی قهری به دیگران نیست و حتی قابل وصیت کردن هم‌ نیست .

تفاوت حضانت و ولایت در این است ،همانگونه که گفته شد حضانت به معنای مراقبت جسمی و فیزیکی از کودک و صغیر است اما ولایت قهری به معنی رسیدگی به امور حقوقی مالی و غیر مالی کودک است به طور مثال کودک ۵ ساله ای را فرض کنید ، خب طبیعتاً با توجه به توضیحاتی که در ابتدای این مقاله گفته شد حضانت این کودک ۵ ساله با مادر است اما اگر همین کودک بخواهد حساب بانکی اش را خالی کند یا معامله ملکی انجام دهد بحث ولایت به میان می آید و همه این کارها را باید با اذن ولی قهری انجام دهد .

نکته دیگر ، حضانت هم حق و هم تکلیف ابوین یعنی پدر و مادر است اما ولایت حق و تکلیف پدر و جد پدری است .

نکته دیگر اینکه حضانت در صورت طلاق پدر و مادر در مقطعی با مادر و در مقطعی دیگر با پدر است پس در این مقاطع هر کدام بر دیگری حق تقدم دارند اما در مورد ولایت این گونه نیست و پدر و جد پدری هیچ کدام بر یکدیگر حق تقدم ندارند و هر دو در عرض هم هستند .

برای آشنایی هر چه بیشتر و بهتر با بحث حضانت و ولایت میتوانید به مشاوران و کارشناسان و وکلای سایت وکیلوند مراجعه نمایید .

در ادامه نمونه دادخواست سلب حضانت در اختیار شما مخاطبان و کاربران محترم قرار میگیرد ؛

ریاست محترم دادگاه خانواده ؛

با سلام ،

احترما به استحضار می رسانم که اینجانب ………… فرزند …………… به شماره شناسنامه در تاریخ ............. در دفتر رسمی ازدواج و طلاق به شماره ثبت …… با آقای ………….. فرزند …………. عقد نکاح دایم نمودیم که ثمره عقد نکاح دایم و زندگی مشترک با مشارالیه ، فرزند دختر/ پسر به نام ……….. بود .

با توجه به اینکه بعد از صدور حکم طلاق / یا تعیین مسکن جداگانه به حکم دادگاه ، حضانت فرزند مشترک ما با آقای ……………. تعیین گردیده است، ایشان با اعتیاد / کتک زدن خارج از حد متعارف / فساد اخلاقی / بیماری روانی / سوء استفاده از طفل صلاحیت لازم برای نگهداری فرزند را ندارد .

لذا از دادگاه محترم تقاضا دارم با توجه به موارد مصرح که دلایل اثبات آن پیوست دادخواست گردیده است ، پس از احراز موارد مزبور ، مراتب قانونی را به جهت صدور حکم مبنی بر سلب حضانت فرزند از آقای  …………. و  صدور حکم حضانت به نام اینجانب نسبت به فرزند / فرزندان ، به نام ……………… را لحاظ بفرمایید .

نمونه دادخواست و لایحه سلب حضانت از مادر

ریاست محترم دادگاه خانواده ؛

با سلام ،

احترما به استحضار می رسانم که اینجانب ………… فرزند …………… به شماره شناسنامه در تاریخ ............. در دفتر رسمی ازدواج و طلاق به شماره ثبت …… با خانم ………….. فرزند …………. عقد نکاح دایم نمودیم که ثمره عقد نکاح دایم و زندگی مشترک با مشارالیه ، فرزند دختر/ پسر به نام ……….. بود . با توجه به اینکه بعد از صدور حکم طلاق / یا تعیین مسکن جداگانه به حکم دادگاه ، حضانت فرزند مشترک ما با خانم ……………. تعیین گردیده است، ایشان با اعتیاد / کتک زدن خارج از حد متعارف / فساد اخلاقی / بیماری روانی / سوء استفاده از طفل صلاحیت لازم برای نگهداری فرزند را ندارد . لذا از دادگاه محترم تقاضا دارم با توجه به موارد مصرح که دلایل اثبات آن پیوست دادخواست گردیده است ، پس از احراز موارد مزبور ، مراتب قانونی را به جهت صدور حکم مبنی بر سلب حضانت فرزند از خانم  …………. و  صدور حکم حضانت به نام اینجانب نسبت به فرزند / فرزندان ، به نام ……………… را لحاظ بفرمایید .

دادخواست واخواهی حضانت

واخواه:  خانم ............

واخوانده : آقای ...........

وکیل : مسعود محمدی وکیل پایه یک دادگستری

خواسته یا موضوع و بهای آن :

1- نقض دادنامه شماره .............. مورخ 92/01/25 صادره از شعبه 236 دادگاه عمومی خانوده یک

دلایل و منضمات دادخواست (مدارک) :

1- کپی دادنامه شماره ..................

2- وکالتنامه

3- کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی واخواه

4- کپی مصدق شناسنامه دختر مشترک

شرح دادخواست                                              

ریاست محترم دادگاه

با سلام

احتراماً در مقام واخواهی از دادنامه صادره فوق الذکر به وکالت از واخواه به استحضار می رساند:

خواهان بدوی با 8.5 قلمداد نمودن سن دختر تلاش نموده تا بتواند فرزند مشترک را کمتر از نه سال قلمداد نموده تا در دایره حضانت قرار گیرد و بتواند دعوای سلب حضانت مطرح نماید. در حالی که مستندا به شناسنامه دختر، وی متولد 82/12/18 می باشد، فلذا زمان صدور حکم بیش از 9 سال تمام شمسی سن داشته است و تحت شمول احکام حضانت قرار نمی گرفته است. نظر به مراتب فوق و مدارک پیوست مستدعی است ضمن رسیدگی حکم مقتضی صادر فرمایید.                                                                                                

 توجه1) در صورتی که خواهان تمایل داشته باشد اوراق قضایی به صورت حضوری (در دفتر دادگاه) یا از طریق تلفن یا نمابر یا پست الکترونیکی به وی ابلاغ شود، در پایان شرح دادخواست، با ذکر دقیق شماره های مربوط اعلام نماید، تا امر ابلاغ سریع تر صورت گیرد.

توجه2) چنانچه شرح دادخواست بیش از صفحه حاضر باشد از صفحات مخصوص ادامه شرح دادخواست استفاده شود.

 

رای دادگاه با موضوع سلب حضانت

به تاریخ : 92/05/22                   پرونده کلاسه: ..................         شماره دادنامه: 770

مرجع رسیدگی : شعبه 236 دادگاه خانواده یک

واخواه :    خانم ................ با وکالت آقای ............... به نشانی .................................

واخوانده :  آقای ................. به نشانی .................................

واخواسته : سلب حضانت

گردشکار: خواهان دادخواستی به خواسته فوق به طرفیت بالا تقدیم داشته که پس از ارجاع به این شعبه و ثبت به کلاسه فوق و جری تشریفات قانونی در وقت مقرر دادگاه به تصدی امضاکننده زیر تشکیل است و با توجه به محتویات پرونده ختم رسیدگی را اعلام و به شرح زیر مبادرت به صدور رای می نماید.

رای دادگاه: در خصوص دادخواست واخواهی خانم .......... فرزند .............. با وکالت .................... به طرفیت آقای .............. نسبت به دادنامه شماره 30 مورخ 92/01/17 صادره از شعبه 2366 دادگاه خانواده در پرونده کلاسه ............ حکم سلب حضانت فرزند صادرشده واخواه اظهار نموده چون در جلسه دادگاه حضور نیافته لذا دادخواست واخواهی داده گزارش اصلاحی طبق تئافق طرفین در خصوص واخواهی واخوانده از حضانت طفل نظر به اینکه راجع به ملاقات فرزند طرفین توافق نمودند گزارش اصلاحی طبق توافق طرفین به شرح صورتجلسه مورخ 92/05/22 مستندا به مواد 184 و 178 ق.آ.د.م. صادر و اعلم می نماید بدین شرح واخوانده فرزند مشترک را از ساعت 10 صبح جمعه تا ساعت 10 شب همانروز ملاقات نماید. گزارش اصلاحی صادره نسبت به طرفین و وراث و قائم مقام قانونی آنهاز نافذ و معتبر است مانند احکام دادگاه ها به موقع اجرا گذاشته می شود.

رئیس شعبه 236 دادگاه عمومی حقوقی تهران