جرم حمل مواد مخدر در قانون چیست؟

مشاور حقوقی آنلاین وکیلوند : سابقه ی تاریخی مواد مخدر و روان گردان در آغاز به تاریخ بشریت می رسد ، از همان ابتدا که بشر برای  رفع حوائج ضروری از گیاهان استفاده نمودند، به مرور به خواص آنها پی می بردند و بصورت اتفاقی و تجربی با آثار و نتایج گیاهان و دانه ها برای درمان و تسکین درد ها آشنا شدند .

گیاهان و دانه ها یی چون خشخاش ،شاهدانه ، زمانی بعنوان التیام دردها استفاده می شد ،زمانی هم برای ایجاد لذت و یا فرار از ناراحتی ها ،همچنین در جشن ها و مراسم مذهبی یا توسط جادوگران (به دلیل آثار ) توهم زایی مورد استفاده قرار می گرفت .

در ایران مصرف مواد مانند تریاک به دوران صفویه باز می گردد ،عصر صفوی را می توان دوران آغاز مصرف مواد مخدر بصورت گسترده دانست ،رواج تریاک در این دوره به حدی بود که شربت تریاک در عطاری ها بفروش میرسید . 

بعد از آن دوره ی قاجار هم موارد مخدر به مصرف می رسید.

بعد از پیروزی انقلاب مواد گوناگون مخدر هم از افغانستان و از کشور های ارو پایی وارد ایران شد .

در این مقاله جهات  نگهداری ،حمل ،توزیع ، اخفاء ،خرید موارد مخدر بررسی می شود :

 

 

 

قانون در خصوص حمل و نگهداری مواد چنین تعریف کرده است : ((نگهداری ،همراه داشتن ،در اختیار داشتن ،مراقبت و حفاظت کردن از مواد به هر شیوه و نحو به معنای در اختیار داشتن مواد می باشد و برای تحقق عنوان مجرمانه نگهداری مواد ،مدت زمان نگهداری  بی تاثیر است ،بنا براین اگر مواد برای مدت زمان کوتاه (حتی چنددقیقه ) با علم و اطلاع از ماهیت موارد و عمل ارتکابی ،توسط شخصی نگهداری شود این عمل وی جرم و تحت عنوان نکهداری مواد قابل مجازات می باشد . 

 

در خصوص حمل موارد در قانون چنین تعریف شده است : 

حمل به همراه بردن مواد موضوع این بند از مکانی به مکان دیگر یا جابه جایی آن به هر نحو و شیوه می باشد .

حمل می تواند از طریق وسیله ی نقلیه ی موتوری و غیر موتوری ،انسان ، جاساز کردن در اشیاء ،حیوان صورت بگیرد .

در اینجا لازم نیست ،حامل در طول مسیر حمل مباشر آن باشد ،بلکه حتی اگر مواد توسط شخص دیگری با قراردادن در خودرو یا اتوبوس که متهم با آن سفر می کند قرار بگیرد در بین راه کشف شود و معلوم گردد با اراده و خواست فرد مزبور مواد حمل و جابه جا شده این فرد عرفا حامل مواد شناخته می شود و مجازات دارد . 

 

خرید مواد در قانون چنین تعریف شده است : 

به تملک گرفتن مواد موضوع این بند به عوض پول نقد یا مال یا صلح یا اسناد برواتی یا اعیان و منافع یا در قبال انجام دادن هر نوع خدمت یا وعده یا قول به آن و یا هر نحو و شیوه ی دیگراست . 

خرید عبارت است از : به دست آوردن مواد در مقابل پرداخت وجه یا هر مال دیگری به نحوی که صدق عرفی انجام معامله و داد و ستد به منظور گرفتن مواد بر آن شود .

در خریدن مواد مخدر لازم نیست حتما مبادله ی بالفعل مواد و عوض آن انجام پذیرد ،بلکه حتی اگر خریدار طی مذاکره حضوری یا تلفنی در مورد خرید مقداری مواد و در ازای مبلغ معین پول توافق کند و معامله را بصورت شفاهی انجام دهد جرم خرید محقق می شود . 

 

در خصوص توزیع مواد تعریف قانون چنین بیان می دارد : 

توزیع در لغت به معنای پراکنده کردن ،پخش کردن ،قسمت کردن چیزی میان مردم می باشد و در اصطلاح به هرگونه فعل مادی ایجابی که به انتقال و پخش مواد بین دیگران منجر گردد گفته می شود . 

تحویل مواد به یکنفر ،توزیع محسوب نمی شود چنانچه مثلا اگر فردی مقدار ی مواد به یکنفر بدهد ،نمی توان عمل او را توزیع نامید ،بلکه باید حداقل به بیش از یکنفر مواد داده شود تا بتوان آنرا توزیع نامید ،پس اگر شخصی مقداری مواد به دیگری بدهد عمل تحویل دهنده و گیرنده تحت عنوان حمل و نگهداری مواد قابل مجازات خواهد بود .

 

تفاوت اساسی بین فروش و توزیع مواد در معوض بودن آن می باشد ،بنا براین اگر کسی به چند نفر مواد بفروشد و در عین حال که مواد را به چند نفر توزیع کرده است ،چون توزیع آن معوض باشد ، تحت عنوان توزیع شناخته می شود و در عین حال اگر کسی ضمن فروش مواد به چند نفر بدون آنکه عوضی دریافت کند ،موادی را تحویل داده باشد و پخش کند مرتکب هر دو جرم فروش و توزیع شده است .

ممکن است فروشنده ای مواد را بوسیله ی اشخاص به خریداران تحویل داده باشد و بین آنها توزیع کند ،در اینصورت فروشنده به عنوان جرم فروش و علاوه بر ان توزیع کننده مواد قابل تعقیب می باشد ، که قاضی مجازات اشد را برای وی در نظر می گیرد ،اما اگر کسی موادی را به اشخاصی تحویل دهد که برای او بفروشد ،فروشنده ی اصلی و فروشنده ی جزء هر دو به عنوان فروش مواد مخدر قابل تعقیب هستند.

 

به معنای پنهان کردن ،پوشیده گردیدن تعریف شده است .

در قانون اخفاء چنین تعریف شده است : 

می توان اخفاء یا مخفی کردن مواد را به پنهان کردن و دور از نظر و دسترس قرارداد آن تعریف نمود .

قاچاق مواد مخدر عملی است که علاوه بر جرم و قابل مجازات بودن ،در عرف جامعه فعلی قبیح و ناپسند محسوب میشود و قاچاقچیان اعم از کلان ،خرد ،جزء و مصرف کننده به دلایل گوناگون برا ی مخفی کردن جرم و عمل ناپسند خود تلاش می کنند . 

جرم مخفی کردن مواد ،عمدتا با اعمال مجرمانه ی دیگر مانند نگهداری و جاساز کردن مواد همراه می شود ،زیرا گاهی اوقات فرد قاچاقچی مواد را از طریق جاسازی و قرار دادن در محل های دور از دسترس و خارج از انتظار ،داخل خودرو ها مخفی و جاسازی می کنند .

عمل خفاء مقدمه ی جرم اصلی به حساب می آید. 

مجازات در نظر گرفته شده در خصوص حمل و توزیع مواد مخدر :

مجازات حمل مواد مخدر از یک تا پنجاه گرم :در ماده ی 5 قانون مبارزه با مواد مخدر گفته شده که زیر پنجاه گرم  سه میلون ریال جریمه ی نقدی و تا پنجاه ضربه ی شلاق می باشد . 

مجازات بالای پنجاه گرم تا پانصد گرم : از پنج میلیون ریال تا پانزده میلیون ریال جریمه ی نقدی و تا هفتادو چهر ضربه شلاق .

مجازات حمل مواد از بیش از پنج کیلو گرم تا بیست کیلو گرم : شصت تا دو میلیون ریال جریمه و پنجاه تا هفتادو چهار ضربه شلاق و 5تا 10 سال حبس و در صورت تکرار اموال ناشی از جرم مصادره می شود و باز هم در صورت تکرار مجازات اعدام و مصادره ی اموال را به همراه دارد .

مجازات مواد بیش از بیست کیلو گرم تا صد کیلو گرم : شصت تا دویست میلیون ریال جریمه ،پنجاه تا هفتادو چهار ضربه شلاق و 5 تا 10 سال حبس و به ازای هر کیلو گرم دو میلیون ریال جزای نقدی و در صورت تکرار اعدام و مصادره ی اموال . 

مجازات حمل مواد بیش از صد کیلو : حبس ابد و در صورت تکرار اعدام و مصادره ی اموال را به همراه دارد . 

مجازات اخفای مواد مخدر با مجازات حمل آن یکسان می باشد . 

 

در چه شرایطی جرم حمل و نگهداری مواد مخدر محقق می‌ گردد؟

طبق قانون مبارزه با مواد مخدر و مواد الحاقی آن، اعمال زیر جرم محسوب می‌شود:

• کاشت خشخاش و کوکایین مطلقا و کاشت شاهدانه با هدف تولید مواد مخدر و یا روانگردان‌های صنعتی غیر دارویی.
• واردات، ارسال، صادرات، ساخت و تولید انواع مواد مخدر و یا روانگردان ‌‌های صنعتی غیر دارویی.
• نگهداری، حمل، خرید، توزیع، اخفاء، ترانزیت، عرضه و فروش مواد مخدر و یا روانگردان‌ های صنعتی غیر دارویی .
• احداث یا مدیریت محل به منظور استعمال مواد مخدر و یا روا‌گردان‌های صنعتی غیر دارویی.
• مصرف مواد مخدر و روانگردان ‌های صنعتی غیر دارویی به هر صورت و روشی جز موارد مستثنی در قانون.
• ساخت، تولید، خرید، فروش، نگهداری آلات و ادوات و ابزار مرتبط با ساخت و مصرف مواد مخدر و روانگردان‌ های صنعتی غیر دارویی.
• مخفی کردن یا پناه دادن متهم محکومیت مواد مخدر و روانگردان ‌های صنعتی غیر دارویی که تحت تعقیب بوده و یا دستگیر شده‌اند.
• امحاء یا اخفاء ادله جرم مجرمان.
• مخفی کردن مواد مخدر و روانگردان‌های صنعتی غیر دارویی یا آلات و ادوات مصرف در مکانی به منظور اتهام به دیگری.

 

انواع مواد مخدر در قانون

مخدر به ماده خالص و یا ترکیبی می‌گویند که استعمال آن باعث اعتیاد و وابستگی مصرف به آن ماده می ‌شود و اثرات فوق ‌العاده مضر و نامطلوب جسمی و روانی بر روی شخص مصرف کننده می ‌گذارد. از نظر قانونی مواد مخدر چهار گروه زیر را شامل می‌ گردند:

مواد مخدر گیاهی: که سرمنشأ آنها تریاک بوده و دربرگیرنده تریاک، مرفین، هروئین و کدئین است.

روانگردان‌های گیاهی: شامل حشیش و کوکائین است.

مواد روانگردان صنعتی یا شیمیایی: یک سری از این مواد می‌توان به شیشه، ال اس دی، اکستازی، نورجیزک، یخ و… اشاره داشت.

مواد مخدر مجاز: شامل متادون، دیازپام، فنتانیل، اکسازپام و … است.

 

مجازات حمل مواد مخدر به میزان یک تا پنجاه گرم چیست؟

همانطور که حمل و نگهداری مشروبات الکلی و یا خرید و فروش آن جرم تلقی می ‌شود، حمل مواد مخدر و همچنین جرایم مربوط به این حوزه هم جرم بوده و در قانون مجازات اسلامی و قانون مبارزه با مواد مخدر، قانون‌گذار مجازات سنگینی را برای مرتکبین جرم حمل مواد مخدر مورد پیش بینی قرار داده است.

مجازات حمل مواد مخدر با توجه به مقدار مواد حمل گردیده، ممکن است حبس، شلاق، جریمه نقدی و مصادره اموال حاصل از جرم را شامل گردد.

به منظور اطلاع از مجازات حمل مواد مخدر، بایستی به قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مراجعه نمود. به موجب تبصره یک ماده 5 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، مجازات حمل مواد مخدر به مقدار یک تا پنجاه گرم، از قرار ذیل است:

• جریمه نقدی تا سه میلیون ریال
• شلاق تا ۵۰ ضربه شلاق

 

مجازات حمل مواد مخدر بیشتر به میزان پنجاه تا پانصد گرم

به منظور اطلاع از مجازات حمل مواد مخدر به مقدار بیشتر از پنجاه گرم تا پانصد گرم بایستی به قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مراجعه نمود.

با استناد به تبصره ۲ ماده 5 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، مجازات حمل مواد مخدر بالای پنجاه گرم تا پانصد گرم، از قرار زیر است:

• جریمه نقدی از 5 میلیون ریال تا 15 میلیون ریال
• شلاق از 10 تا 74 ضربه

همانطور که مشاهده می ‌شود مجازات حبس در حمل مواد مخدر تا پانصد گرم هم وجود ندارد.

 

مجازات حمل مواد مخدر به میزان پانصد گرم تا پنج کیلوگرم

لازم به ذکر است که صرف حمل مواد مخدر، به منظور تحقق این جرم کافی بوده و مصرف کننده بودن یا نبودن شخص در آن تاثیری تاثیری نخواهد داشت.

همچون دیگر مقادیر به جهت اطلاع از میزان مجازات حمل مواد مخدر به میزان بالای پانصد گرم تا پنج کیلوگرم و به منظور اطلاع از حکم جرم حمل بالای یک کیلو پک تریاک هم بایستی به ماده 4 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر رجوع نمود؛ به استناد این قانون، مجازات حمل مواد مخدر بالای پانصد گرم تا پنج کیلو گرم، از قرار زیر است:

• جریمه نقدی از پانزده میلیون ریال تا شصت میلیون ریال
• شلاق از40 تا 74 ضربه
• حبس از 2 تا 5 سال

بر عکس مقادیر کمتر از پانصد گرم، در مقادیر بالای پانصد گرم و در حکم جرم حمل بالای یک کیلو تریاک مجازات حبس وجود دارد و از جمله مجازات‌های اصلی به شمار می‌رود. 

 

مجازات حمل مواد مخدر به میزان پنج تا بیست کیلوگرم

به موجب این قانون، مجازات حمل مواد مخدر بیشتر از پنج کیلو گرم تا بیست کیلو گرم از قرار زیر خواهد بود:

• جریمه نقدی به میزان شصت تا دویست میلیون ريال
• شلاق از ۵۰ تا ۷۴ ضربه
• مجازات حبس از ۵ سال تا ۱۰ سال

در صورت تکرار جرم حمل مواد مخدر همچون تریاک برای بار دوم مصادره اموال به دست آمده از جرم در عوض جریمه نقدی به مقدار بیشتر از پنج کیلوگرم تا بیست کیلوگرم

در صورت تکرار جرم برای مرتبه سوم، اعدام و مصادره اموال به دست آمده از همان جرم 

 

مجازات حمل مواد مخدر به میزان بیست تا یکصد کیلوگرم

به موجب قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، مجازات جرم حمل مواد مخدر همچون تریاک در مقادیر بالای بیست کیلوگرم تا یکصد کیلوگرم همان مجازات حمل مواد مخدر بیشتر از پنج کیلوگرم تا بیست کیلوگرم با کمی تفاوت خواهد بود که از قرار زیر است:

• جریمه نقدی شصت تا دویست میلیون ريال که البته معادل هر یک کیلوگرم اضافه ۲ میلیون ریال به مجازات جریمه نقدی مرتکب افزود۶ می‌شود.
• ضربه شلاق از ۵۰ تا ۷۴ ضربه
• مجرات حبس از 5 سال تا ۱۰ سال
• مجازات تکرار جرم حمل مواد مخدر در این مقدار مصادره اموال به دست آمده از جرم و اعدام خواهد بود.

 البته ناگفته نماند که در مصادره اموال هزینه متعارف زندگی خانواده متهم مصادره نخواهد شد.