شکایت کیفری چیست؟ | متن شکایت نامه دعوا | رد شکایت شاکی

شکایت کیفری چیست؟

می دانیم که مسائل حقوقی، بسیار پیچیده و پر از قانون و تبصره هستند، شکایت کیفری هم یکی از موضوعات حقوقی است که قوانین مربوط به خود را دارد. می خواهیم در این بخش ابتدا به معنای شکایت بپردازیم.

شکایت در معنای لغوی، گله گذاری و گله مندی است. زمانی که شخصی از فردی گله می کند، به معنای شکایت است. همچنین زمانی که شخصی از فرد دیگری در دادگاه گله می کند، در واقع شکایت خود را ابراز کرده است. حال شکایت چند نوع دارد که در بخش های بعدی مفصل درباره آن ها توضیح می دهیم. 

در واقع به نوعی از شکایت، که فردی عملی را برخلاف قانون انجام داده باشد و قانون او را مجرم بداند، فرد مجرم نیز باید مجازات شود، شکایت کیفری می گویند. این نوع از شکایت ها فرم های متفاوتی دارند. برخی از آن ها به صورت چاپ شده در دسترس عموم قرار می گیرند. برخی دیگر به صورت دست نویس و با نظارت وکیل کیفری تنظیم می شوند. 

شکایت کیفری دست نویس به شکلی که در این بخش ذکر شده، معتبر است. در این بخش به انواع گوناگون این نوع شکایت می پردازیم:

1. جرایم علیه اموال و حقوق مالی اشخاص
2. جرایم علیه حقوق معنوی اشخاص
3. جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی
4. جرایم و تخلفات رانندگی 
5. جرایم علیه حقوق و کیان خانواده
6. هتک حرمت منازل و املاک دیگران
7. جرایم علیه تمامیت جسمانی اشخاص
8. جرایم مربوط به مصرف مواد مخدر و سایر مشروبات الکلی
9. جرایم مربوط به امور وکالت
10. جرایم پولی و بانک
11. جرایم مربوط به تجارت و دلالی
12. جرایم مربوط به بهداشت و درمان و امور پزشکی

البته جرایم به دو دسته تقسیم می شوند، که براساس آن ها شکایت ها نیز دسته بندی می گردند. جرایم دو دسته هستند: خصوصی و عمومی. 

شکایت کیفری و تفاوت آن با شکایت حقوقی

شکایت کیفری یکی از دو عنوان قابل تفکیک دعاوی در دادگاه ها می باشد. دادخواست کیفری و شکایت حقوقی جزو مباحثی هستند که در این بخش به آن ها خواهیم پرداخت.

دعاوی کیفری در واقع به عملی گفته میشود که ارتکاب آن دارای مجازات توسط دادگاه باشد. اما دعاوی حقوقی، مجازات ندارد، لذا شخص مرتکب شده را ملزم به پرداخت حقوق دیگران میکنند. همچنین دادخواست کیفری را می توان روی هر کاغذی نوشته یا چاپ کرد و به دادگاه ارائه داد. اما دادخواست حقوقی باید در برگه مخصوص دادخواست نوشته شود، در غیر این صورت معتبر نمی باشد.

شما می توانید برگه دادخواست را از دادگاه تهیه کنید. دادخواست حقوقی باید مستقیم به دادگاه ارائه شود. دادخواست کیفری ابتدا به دادسرا و پس از طی کردن مراحل کلانتری، جهت بررسی و رسیدگی به دادگاه ارائه می شود. شما باید برای دادخواست حقوقی با وکیل دادگستری مراحل را سپری کنید. اما برای شکایت کیفری احتیاجی به وکیل دادگستری نمی باشد.

هزینه تهیه تمبر برای دادخواست حقوقی بر اساس ارزش مالی مربوط به دعوا، برای دادخواست حقوقی نسبت به دادخواست کیفری بیشتر است.

در دادخواست های کیفری به کسی که شکایت کرده است، شاکی می گویند. در دادخواست حقوقی به کسی که شکایت می کند، خواهان گفته می شود‌. همچنین در دادخواست کیفری به کسی که از وی شکایت شده است، متشاکی یا مشتکی عنه یا متهم گفته می شود. اما در دادخواست حقوقی به طرف مقابل خواهان، خوانده گفته می شود. به پرونده دادخواست کیفری اتهام می گویند. پرونده دادخواست حقوقی نیز، خواسته نامیده می شود. در دادخواست های کیفری، می توان بدون وکیل نیز به نظر دادگاه اعتراض کرد. لذا در دادخواست های حقوقی نمی توان بدون وکیل دادگستری به نظر دادگاه اعتراض و درخواست تجدید نظر نمود. 

چه زمانی شکایت، به شیوه کیفری مورد بررسی قرار میگیرد؟

در واقع طرح دعوا علیه شخص یا اشخاصی می باشد، که جرمی مرتکب شده باشند، لذا باید براساس قانون مجازات شوند، که به آن شکایت کیفری می گویند. در این قسمت مرحله به مرحله نحوه بررسی دادخواست کیفری را برایتان توضیح می دهیم.

1. ابتدا باید جرمی رخ بدهد، تا بتوان دادخواست کیفری را تنظیم کرد.
2. اگر جرمی رخ نداده باشد، دادخواست کیفری هم صورت نمی گیرد. در واقع با رخ دادن جرمی می توان گفت دادخواست کیفری انجام می شود.
3. زمانی که فردی درخواست دادخواست کیفری می کند، یعنی جرمی به وقوع پیوسته است.  همچنین شکایت کننده از مراجع قضایی، درخواست رسیدگی می کند. 
4. البته برخی رفتار ها علاوه بر وقوع جرم و دادخواست کیفری، باعث اقدام دعاوی حقوقی نیز می شوند. برای این نوع از رفتارها ضمانت اجرایی کیفری و حقوقی مشخص شده است‌. 
5. همچنین برخی رفتار ها هستند، که افراد با انجام آن ها، مجازاتی در قانون برای آن مشخص نشده، همچنین جرم هم تلقی نمی شود. در این صورت طرف مقابل نمی تواند علیه وی دادخواست کیفری کند. چرا که جرمی صورت نگرفته است‌.
6. رسیدگی به دادخواست کیفری زمانی صورت می گیرد که، شاکی برای شکایت به مراجع قضایی مراجعه کند.
7. زمانی که فردی جرمی را مرتکب شده باشد، می توان علیه او دادخواست کیفری تنظیم کرد. با ارائه شکایت نامه از طرف شاکی، رسیدگی به شکایت از سوی مراجع شروع می شود. 
8. اگر شکایت شاکی جنبه کیفری داشته باشد، شاکی از لحاظ قانونی می تواند از مراجع، درخواست پیگیری کند. 
9. اما اگر جرم، شامل جرایم قابل گذشت باشد، شروع و ادامه پیگیری جرم به شاکی خصوصی احتیاج دارد. 
10. اگر جرم شامل جرایم غیر قابل گذشت باشد، شکایت شاکی در روند پیگیری تاثیری نخواهد داشت. 

نقش دادگاه در رسیدگی به شکایت کیفری 

زمانی که بحث شکایت کیفری در میان باشد، باید توجه داشت که جرمی به وقوع پیوسته است. یعنی شاکی پس از تنظیم دادخواست کیفری، به مراکز قضایی مراجعه کرده است. دادخواست کیفری ابتدا توسط دادسرا مطرح می شود، در واقع شکوائیه باید برای دادستان نوشته و فرستاده شود. نوشتن دادخواست کیفری، شیوه و فرم خاصی ندارد. اما بهتر است دادخواست خوانا و به شیوه منظم نوشته شود. رسیدگی دادگاه به دادخواست کیفری در 3 مرحله صورت می گیرد:

1. مرحله طرح شکایت و شروع تحقیقات، که طرح شکایت از سمت شاکی علیه فرد مرتکب شده می باشد. سپس شروع تحقیقات از دادسرا و کلانتری انجام شده که در نهایت به دادگاه ختم می شود. 
2. مرحله رسیدگی ابتدایی دادگاه اولیه ( دادگاه بدوی )
3. مرحله رسیدگی تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر، دادخواست های کیفری بدون وکیل دادگستری می توانند خواهان تجدید نظر و اعتراض باشند. دادخواست های حقوقی نمی توانند بدون وکیل دادگستری خواهان تجدید نظر و اعتراض باشند.

تنظیم شکایت کیفری 

در این بخش به مراحل تنظیم شکایت کیفری می پردازیم.

• در واقع دادخواست کیفری به عملی که برای مرتکب شدن به آن دادگاه مجازات تعیین می کند، می باشد. اما برای دادخواست حقوقی مرتکب را ملزم به پرداخت حقوق دیگران یا انجام تکلیف آن مجبور می کنند.
• شما می توانید شکایت کیفری را در هر کاغذی بنویسد. هم به صورت دستنویس هم به صورت چاپی، دادخواست حقوقی باید در فرم های مخصوص خود انجام شوند.
• دادخواست کیفری برای پیگیری ابتدا به دادسرا می رود. سپس بعد از طی کردن مراحل دادسرا و کلانتری به دادگاه ارجاع داده می شود. اما دادخواست حقوقی مستقیما به دادگاه فرستاده می شود.
• دادخواست کیفری بدون وکیل مورد تجدید نظر قرار می گیرد. اما شکایت حقوقی برای تجدید نظر و اعتراض احتیاج به وکیل دادگستری دارد.
•  دادخواست کیفری احتیاج به تمبر 2000 تومانی از دادگاه دارد. اما دادخواست حقوقی بر اساس ارزش مالی راجع به دعوا  یک و نیم در هزار تمبر باطل می شود.
• دادخواست های کیفری با پس گرفتن شکایت شاکی، بسته نمی شوند. اما دادخواست های حقوقی با پس گرفتن شکایت شاکی بسته می شوند.
• برای احضار شاکی دادخواست کیفری، برگه ای به نام احضاریه برای وی فرستاده می شود. برای احضار شاکی دادخواست حقوقی، از برگه به نام اخطاریه استفاده می شود.
• در صورت عدم توجه شاکی به برگه احضاریه در زمان تعیین شده، حکم جلب وی از مراجع قضایی صادر می شود، او را جلب و به اجبار می برند. اما در دادخواست حقوقی اگر خوانده مراجعه نکند، حق را به خواهان می دهند.

اطلاعاتی که شاکی در شکایت کیفری باید با دقت به دادگاه ارائه دهد:

شکایت کیفری به شکایتی گفته می شود، که شخصی با ارتکاب به عملی از سمت قانون مجازات می شود. شاکی هنگام ارائه شکایت به دادسرا یا دادگاه باید اطلاعات را با دقت ارائه دهد:

• مشخصات و آدرس خود (شاکی)
• مشخصات مرتکب یا مرتکبین جرم (مشتکی عنه) «در صورت امکان» و اعلام نشانی آن ها
• محل وقوع جرم
• شرح عمل مجرمانه مورد ادعا و چگونگی و تاریخ وقوع آن
• دلایل ارتکاب جرم در صورت وجود شهود آدرس آنها
• میزان خسارت و ضرر و زیان وارده ـ در صورت ورود خسارت و امکان تعیین آن 

شاکی پس از تنظیم دادخواست کیفری، از مراکز قضایی و دادگاه تقاضای دادخواهی می کند، تا دادرسی کیفری را شروع کنند.