مجازات ضرب و جرح عمدی در قانون چیست

ضرب و جرح عمدی در قانون 

ضرب و جرح از گذشته ی دور بین اجداد و نیاکان ما هم وجود داشت و علت آن به عواملی چون فقر فرهنگی، اقتصادی ،اجتماعی یا خصومت های شخصی ، قومی و... بستگی دارد .

ضرب در لغت به معنای زدن و صدمه می باشد و از نظر جزائی به معنای وارد شدن هر گونه صدمه اعم از مستقیم و غیر مستقیم به بدن انسان است که باعث بوجود آمدن کبودی و سرخی در بدن می شود .

جرح در لغت به معنای زخم می باشد و از نظر جزائی وارد شدن صدماتی که باعث بوجود آمدن ضایعات عضوی ، نقص ، ایراد ، در بافت و نسجی بدن گردد می باشد .

آشنایی با ضرب و جرح در حوزه قضایی

ضرب و جرح یک جرم کیفری بوده که شخص مجرم با وارد نمودن آسیب و صدمه جسمانی به شخص دیگر مرتکب جرم گردیده و یا می ‌توان با پیگیری به منظور مجازات او اقدامات لازم را انجام داد.

واژه ضرب در حوزه قضایی به معنی وارد کردن ضربه و صدمه به اعضای بدن بوده به گونه ‌ای که بدن فرد مورد ضرب واقع شده به خونریزی دچار نگردیده و بافت‌ های بدن فرد مصدوم از هم جدا نشده باشند.

واژه جرح در حوزه قضایی به معنی وارد شدن زخم و خراش به اعضای بدن بوده به گونه ‌ای که بدن فرد مورد جرح، به خونریزی دچار گردیده و بافت ‌های بدن فرد مصدوم از هم جدا شده باشند.

صدمات ضرب

• قرمزی اعضای بدن
• متورم شدن اعضای بدن
• ایجاد کبودی بر روی بدن

صدمات جرح

• ایجاد شکستگی استخوانی
• ایجاد زخم و بریدگی بر بدن
• ایجاد خراش بر اندام بدن
• ایجاد پارگی بر اندام بدن

جرح دارای شدت و ضعف می باشد که در این مقاله به بررسی انواع آن می پردازیم : 

دسته بندی ضرب و جرح عمدی 

• صدمات بدنی عمدی که مستلزم قصاص عضو می باشد .
• صدمات بدنی عمدی که مستلزم حبس تعزیری می باشد. 
• صدمات بدنی عمدی که در اثنای منازعه ( دعوا ) می باشد.

حال به بررسی مجازات هر یک می پردازیم : 

مجازات قتل عمد در قانون

قتل عمد : مجازات اصلی در ضرب و جرح عمدی قتل عمد (قصاص ) می باشد ، و اولیای دم مقتول (صاحب خون شخص مقتول ) می توانند در خواست قصاص کنند و طبق قانون بخواهند قاتل هم کشته شود .

مجازات آسیب به دیگران

شخص آسیب دیده : در ضرب و جرحی که شخص در آن آسیب دیده می تواند عین همان آسیبی را که ضارب به او وارد کرده تحت نظر قاضی، بر جسم ضارب وارد کند اما از آنجایی که شبیه سازی این نوع ضربات کار آسانی نیست و در بعضی شرایط هم غیر ممکن می باشد ،بنابراین نسبت به جرحی که ضارب وارد کرده قانون مبلغی را برای هر عضو پیش بینی کرده که (دیه) نام دارد و مرتکب جرم مکلف به پرداخت آن می باشد.

مجازات نقص عضو

نقص عضو ،از کار افتادگی و زوال عقل : اگر ضرب در حدی شدید باشد که باعث زوال عقل یا نقصان در عضو و یا از کار افتادگی شخص مضروب گردد ،مرتکب جرم علاوه بر محکومیت پرداخت دیه به تحمل حبس از دو تا پنج سال محکوم خواهد شد.

انواع ضرب و جرح

ضرب و جرح عمد:

در شرایطی که شخصی نیت وارد آوردن آسیب به فرد یا افراد مشخصی را داشته باشد و اقدامی علیه فرد یا افراد انجام پذیرد که آسیب ‌ها و صدمات ذکر شده را به فرد وارد آورد، ضرب و جرح عمد گفته می ‌شود.

در شرایطی که از انواع سلاح ‌های سرد در ضرب و جرح عمدی استفاده شود، در صورتی که به فرد مورد نظر آسیبی وارد نگردد ولی استفاده از سلاح سرد به اثبات رسد، ممکن است فرد مجرم از ۳ ماه تا ۱ سال حبس را متحمل گردد.

نکته قابل توجهی که وجود دارد این است که ایجاد رعب در اشخاص کهن سال یا ناتوانی ذهنی، مریض و یا ضعیف که واضح است ترساندن آن ها منجر به آسیب می‌ گردد، ترساندن و وارد کردن صدمه به ایشان همچون انواع سکته در صورت اثبات در زمره ضرب و جرح عمد قرار می گیرد.

ضرب و جرح غیر عمد

در شرایطی که شخصی نیت وارد آوردن صدمه به فردی را ندارد و تنها بنا به شرایط و ناخواسته مرتکب جرم می‌گردد، ضرب و جرح غیر عمد می‌ گویند. ضرب و جرح غیر عمد عبارتند از:

• سوانح رانندگی و تصادفات
• سوانح کارگاهی
• ترساندن غیر عمد

ایجاد صدمه بدنی با استفاده از ابزار و سلاح سرد یا گرم

صدمات بدنی با استفاده از ابزار و سلاح سرد یا گرم : در وارد کردن صدمات بدنی اگر ضارب از ابزار مانند چوب و سنگ و ... و یا از سلاح سرد مانند جاقو و سلاح گرم استفاده کند حتی اگر به ضایعات شدید بدنی منتهی نگردد مطابق ماده 614 قانون تعزیرات سال 1375 به 3 ماه تا 1 سال حبس محکوم خواهد شد .

وارد کردن صدمات بدنی بدون ابزار و سلاح

وارد کردن صدمات بدنی بدون ابزار و سلاح : اگر ضارب ضربه ای را که وارد کرده با استفاده از مشت و لگد بوده و ابزاری را به کار نبرده باشد و آثاری هم مانند کبودی یا سرخی در بدن شخص مضروب نباشد پرداخت دیه منتفی است ولی مطابق ماده ی 567 قانون مجازات اسلامی ،مرتکب به محکومیت از 91 روز تا 6 ماه حبس یا 11 تا 30 ضربه شلاق می شود .

در وارد کردن صدمات بدنی عمدی اگر ضارب از ابزار و سلاح (سرد یا گرم ) استفاده کرده باشد حتی اگر شخص مضروب شکایت و پیگیری قضائی نکند تعقیب متهم نیاز به شکایت شاکی خصوصی ندارد زیرا این نوع جرم باعث بر هم زدن امنیت و ایجاد ضرر د جامعه می شود و جنبه ی عمومی دارد .

اما اگر ضارب از هیچ گونه ابزار و سلاحی در ایجاد صدمات بدنی استفاده نگرده باشد تعقیب متهم فقط با شکایت شاکی خصوصی پیگیری خواهد شد. برای اطلاعات بیشتر از نحوه ی محاسبه ی دیه و مجازات در ضرب و جرح با وکلای تخصصی وکیلوند در ارتباط باشید . 

جرم ضرب و جرح چه مجازاتی دارد؟

فرد شاکی و صدمه دیده در ضرب و جرح این حق را دارد که بر حسب موارد آسیب، تقاضای مجازات کند. جهت هر گونه آسیب وارد شده بر هر یک از اعضای بدن میزان مبلغی پیش بینی شده است که فرد شاکی و آسیب دیده قادر خواهد بود به کمک یک وکیل متخصص و مربوطه درخواست مجازات نماید و مبلغی را تحت عنوان دیه دریافت نماید.

جرم ضرب و جرح چه مجازاتی دارد؟

هر گاه فردی از روی عمد به فرد دیگری ضربه و یا جراحتی وارد آورد که منجر به از کار افتادگی یکی از اعضای بدن و یا به وجود آمدن نقص عضو و یا مرضی دائمی و همچنین از دست دادن یا بروز نقصی در هر یک از حواس یا زوال عقل فرد آسیب دیده شود، به گونه ‌ای که اقدام فرد به وجود آوردن اختلال در نظم و امنیت جامعه باشد و مجرم به خود جسارت ایجاد رعب و وحشت در فرد یا افراد را بدهد، محکوم به 2 الی 5 سال حبس خواهد شد و در صورت شکایت و تقاضای فرد آسیب دیده، مجرم محکوم به پرداخت دیه نیز خواهد شد.

نکته: در شرایطی که آسیب وارد آمده، شامل موارد ذکر شده نباشد و ابزار وارد آورنده آسیب همچون چاقو و یا اسلحه و یا... باشد، مجرم محکوم به سه ماه تا یک سال حبس خواهد شد. 

نحوه شکایت از جرم ضرب و جرح

به منظور شکایت از فرد مجرم و پیگیری شکایت در دادگاه کیفری محلی که جرم (ضرب و جرح عمد) در آن صورت گرفته است امکان رسیدگی به شکایت را خواهد داشت.

1. جهت ثبت شکایت فرد آسیب دیده در هنگام وقوع جرم این امکان را دارد که با نیروی انتظامی تماس گرفته و با حضور در محل، وقایع رخ داده را صورت جلسه کند.
2. سپس پرونده تشکیل شده به دادسرای محل وجوع جرم ارجاع داده خواهد شد.
3. دادسرا موضوع را بررسی کرده و کلیه موارد و ادله جرم را مورد بررسی قرار می‌دهد. سپس  متهم احضار می‌شود و تحقیقات آغاز می‌گردد.
4. فرد صدمه دیده جهت بازرسی بدنی و تعیین میزان آسیب وارد شده به طور دقیق به پزشک قانونی معرفی شده تا دیه بر اساس آن تعیین گردد.
5. پس از ثبت دقیق میزان صدمات بدنی توسط پزشک قانونی، پیگیری شکایت و تقاضای مجازات و دیه را می‌توان از طریق وکیل با تجربه در حوزه ضرب و جرح عمدی به تخصصی ‌ترین صورت پیش برد.

مجازات قصاص در جرم ضرب و جرح عمدی

قصاص در معنای لغوی یعنی دنبال کردن و پیگیری کردن و در اصطلاح به معنی قتلی است که در پی قتل دیگر می‌ آید و به بیانی دیگر قصاص یعنی پیگیری کردن اثر جنایت به نحوی که قصاص کننده (و یا اولیای دم) همانند جنایتی را بر قاتل وارد آورند که قاتل بر وی یا مقتول وارد آورده است.

شرایط قصاص ضرب و جرح عمدی:

• محل عضو مورد قصاص با مورد جنایت یکسان باشد.
• قصاص با مقدار جنایت دارای تساوی باشد.
• قصاص منجر به تلف جانی یا عضو دیگر نباشد.
• قصاص عضو سالم در برابر عضو ناسالم نباشد.
• تساوی اعضا در اصلی بودن اعضا

دیه جراحات جایگزین مجازات قصاص

در شرایطی قصاص قابل اجرا نخواهد بود و در عوض آن به جهت هر گونه آسیبی که به اعضای فرد بزه دیده وارد می‌گردد، مبلغ مشخصی در قانون مقرر گردیده است که دیه نام دارد و مرتکب جرم در صورت تقاضای مجنی ‌علیه ملزم به پرداخت دیه به او است.

از ماده 709 تا ماده 715 در قانون مجازات اسلامی، قوانین مربوط به دیه جراحات مقرر گردیده است. به عنوان مثال هر زمان گلوله یا نیزه ‌ای به دست یا پای فردی وارد شود، بر اساس ماده 713 قانون جزا حق دارد درخواست دیه نماید که به شرح زیر است :

ماده 713 قانون مجازات اسلامی:

«نافذه جراحتی است که با فرو رفتن وسیله ‌ای همچون نیزه یا گلوله در دست یا پا ایجاد می‌گردد دیه آن در مرد یک دهم دیه کامل است و در زن ارش ثابت می‌ شود.»

مجازات تعزیری ضرب وجرح:

از جمله فرایض که مرتکب علاوه بر دیه تعزیر نیز محکوم می‌گردد موقعی است که به نظر قاضی عمل مرتکب به نظم و امنیت جامعه اختلالی وارد کرده باشد. 

به موجب ماده 614 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات: «هر کس عمداً به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضا یا منتهی به مرض دایمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی علیه گردد در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد چنانچه اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد به حبس درجه شش محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجنی علیه مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می‌شود.

تبصره - در صورتی که جرح وارده منتهی به ضایعات فوق نشود و آلت جرح اسلحه یا چاقو و امثال آن باشد مرتکب به سه ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.»

ضربات بدون جراحت:

در حقیقت «ضرب» صدماتی بوده که بدون بروز شکستگی و یا خونریزی بر اندام بدن وارد می ‌شود و آثاری اعم از کوفتگی، کبودی، سیاه شدن، قرمزی و پیچ خوردن به دنبال خواهد داشت.

در قانون مجازات اسلامی برای هر کدام از این موارد دیه پیش بینی شده است (مواد 714 و 715 ) که ضارب آن را به شخص مضروب پرداخت می‌کند. دیه صدماتی که منجر به تغییر رنگ پوست می ‌شود به موجب ماده 714 قانون مجازات اسلامی از قرار زیر است:

«دیه صدماتی که موجب تغییر رنگ پوست می‌شود، به شرح ذیل است:

الف) سیاه شدن پوست صورت، شش هزارم، کبود شدن آن، سه هزارم و سرخ شدن آن، یک و نیم هزارم دیه کامل.

ب) تغییر رنگ پوست سایر اعضاء، حسب مورد نصف مقادیر مذکور در بند (الف)

تبصره ۱) در حکم مذکور فرقی بین این که عضو دارای دیه مقدر باشد یا نباشد، نیست. همچنین فرقی بین تغییر رنگ تمام یا قسمتی از عضو و نیز بقاء یا زوال اثر آن نمی ‌باشد.

تبصره ۲) در تغییر رنگ پوست سر، ارش ثابت است.»