چک برگشتی در قانون جدید
- چک حقوقی
- چک کیفری
تفاوت بین چک حقوقی و کیفری چیست ؟
مجازات در نظر گرفته شده برای چک برگشتی چیست؟
در چه شرایطی فرد با صدور چک بلامحل مورد تعقیب کیفری قرار نمی گیرد ؟
نحوه ی برگشت زدن چک چگونه است ؟
حداکثر مدت اعتبار یک برگه ی چک چقدر است ؟
حالت های چک برگشتی
در قانون حالت های مختلفی برای چک برگشتی در نظر گرفته شده و قانون گذار وجود آن ها را مساوی با بلا محل بودن چک دانسته است. چنانچه هر یک از موارد زیر در ارتباط با یک چک رخ دهد، به لحاظ قانونی قابل پیگیری خواهد بود:
- در صورتی که موجودی کافی در حساب بانکی صادر کننده چک در دسترس نباشد و حتی صاحب حساب تمام موجودی یا بخشی از آن را که در وجه چک ذکر شده، از حساب خود خارج نموده باشد.
- چنانچه دارنده حساب بانکی چک از مسدود بودن حساب خود آگاه باشد و در عین حال چک را صادر کند یا اگر پس از صدور چک اقدام به مسدود کردن حساب خود بنماید.
- هنگامی که صادر کننده از پرداخت مبلغ چک به دارنده آن خودداری کند و دستور عدم پرداخت آن را بدهد.
- زمانی که بانک به دلایلی همچون قلم خوردگی، عدم مطابقت امضاء و... در چک از پرداخت مبلغ مندرج در آن به دارنده امتناع کند.
طریقه وصول چک برگشتی
برای وصول وجه چک برگشتی راه های مختلفی وجود دارد که شامل شکایت کیفری و اداره ثبت می باشد؛ در روش اول باید از شخصی که چک را صادر کرده، شکایت نمود تا مجازات های مقرر در قانون (حبس و جزای نقدی) برای وی در نظر گرفته شود.
همچنین برای وصول چک باید طبق روش مطالبه وجه یعنی به شیوه حقوقی و با تنظیم دادخواست برای دادگاه اقدام شود.
در روش دوم نیز لازم است اموالِ ثبت شده به نام صادر کننده چک توسط اداره ثبت معرفی شود و اجراییه وصول وجه چک برگشتی توسط همان اداره صدور یابد.
بعد از صدور اجراییه و ابلاغ آن به صادر کننده چک، فرصت 10 روزه برای پرداخت وجه یا معرفی اموال به وی اعطا می شود و چنانچه اقدامی نکند، دارنده چک باید تقاضای توقیف اموال او را به اداره ثبت تقدیم نماید.
راه های استعلام چک برگشتی
استعلام چک برگشتی و سوابق صادر کننده آن یک اقدام مؤثر جهت پیشگیری از مشکلات آتی محسوب می شود؛ به همین دلیل لازم است با این روش ها آشنا باشید، در ادامه تعدادی از روش های استعلام گیری چک بلا محل ذکر شده است:
استعلام چک برگشتی از سایت بانک مرکزی: در این روش استعلام گیری چک برگشتی صیاد از طریق مراجعه به سایت بانک مرکزی و درگاه خدمات الکترونیک به آدرس my.cbi.ir قابل انجام است.
استعلام چک برگشتی از برنامه ساد 24: استعلام از این روش در اولین قدم نیازمند دانلود و نصب برنامه ساد 24 می باشد و بعد از آن با وارد کردن اطلاعات مربوط به چک مورد نظر امکان اطلاع از وضعیت سوابق چک و صادر کننده آن وجود دارد.
استعلام چک برگشتی از سایت رده: در این روش مراجعان با ثبت نام در سایت و ورود به سامانه می توانند چک صیاد و حتی چک برگشتی قدیمی را به وسیله کد ملی و شماره همراه استعلام گیری نمایند.
استعلام چک برگشتی از طریق پیامک: در روش استعلام چک از طریق پیامک که امکان آن به وسیله بانک مرکزی فراهم شده است، افراد با ارسال یک پیامک به سرشماره 701701 می توانند از وضعیت چک برگشتی صیاد و صادر کننده آن مطلع شوند.
صدور چک در قانون جدید
در قانون جدید صدور چک تمامی صادر کنندگان موظف به ثبت چک می باشند و باید در زمان سر رسید پرداخت مبلغ مندرج آن را در حساب خود داشته باشند. همچنین طریقه صدور و پیگیری چک های برگشتی نیز تغییراتی داشته است.
یکی از موارد جدیدی که در این قانون وجود دارد و به جهت حمایت از دارندگان چک وضع شده است، پرداخت مبلغ چک از سایر حساب های صادر کننده می باشد. این عمل مختص زمانی است که حساب مورد نظر فاقد وجه مندرج چک در تاریخ سر رسید آن باشد و موجب مسدود شدن سایر حساب ها تا زمان پرداخت مبلغ چک خواهد شد.
صدور اجراییه جهت صرفه جویی در زمان و هزینه دارنده چک و به منظور دریافت آسان تر مبلغ آن و عدم امکان دریافت دسته چک تا زمان رفع سوء اثر ناشی از چک برگشت خورده صاحب حساب موارد دیگری است که در قانون جدید صدور چک وجود دارد.
مدت اعتبار چک برگشتی
چک برگشتی از زمان صدور گواهی عدم پرداخت جهت پیگیری کیفری به مدت 6 ماه اعتبار دارد و دارنده چک ظرف این مدت می تواند به دادگاه مراجعه کند و با تقدیم گواهی مذکور نسبت به پیگرد قانونی آن اقدام نماید.
عدم مراجعه دارنده چک در زمان تعیین شده (شش ماه) موجب از بین رفتن امکان پیگیری کیفری آن می شود و بعد از اتمام این مدت تنها می تواند از طریق دادگاه حقوقی طرح دعوی نموده و درخواست خود را پیگیری کند.
تاریخ دقیقی برای باطل شدن چک وجود ندارد و همیشه امکان مطالبه آن برای دارنده وجود دارد؛ اما بعد از انقضاء مدت قانونی وصول، هیچ گونه تضمین قانونی برای پیگرد آن وجود نخواهد داشت.
لازم به ذکر است که چک یک سند تجاری محسوب می شود و به همین دلیل مرور زمان شامل آن خواهد شد؛ چنانچه چکی برگشت خورده باشد و دارنده آن پیگیری قانونی نکند، پس از 5 سال از تاریخ صدور دادخواست دیگر قابل پیگرد در مراجع قانونی نمی باشد؛ اما امکان وصول و دریافت وجه آن (بدون تضمین قانونی) همچنان وجود دارد.
حکم جلب چک برگشتی کیفری
دریافت حکم جلب برای چک برگشتی کیفری در صورتی است که چک به تاریخ روز صادر شده باشد؛ اما دارنده آن هنگام مراجعه به بانک (برای وصول) با خالی بودن حساب یا ناکافی بودن مبلغ موجود در آن مواجه شود.
اگر حساب صادرکننده چکِ روز فاقد وجه کافی باشد، دارنده چک فقط می تواند حکم جلب کیفری او را بگیرد و امکان جلب افرادی همچون ضامن یا ظهرنویس را نخواهد داشت.
حکم جلب چک برگشتی حقوقی
قانون گذار در ماده 13 قانون صدور چک انواع و خصوصیات چک های حقوقی را ذکر نموده، چنانچه دارنده چک قصد جلب صادر کننده این نوع از چک ها را داشته باشد، باید با توجه به مقدار مبلغ مندرج در چک از طریق مراجع مربوطه اقدام کند.
نکته: اگر مبلغ چک حقوقی زیر 20 میلیون ریال باشد، شورای حل اختلاف مرجع صالح برای پیگیری است و چنانچه مبلغ آن بالای 20 میلیون ریال باشد، دارنده چک باید از طریق دادگستری اقدام نماید.
مدارک لازم شکایت از چک برگشتی
برای پیگیری قانونی و شکایت از چک برگشتی در مراجع مربوطه مدارک زیر مورد نیاز می باشد:
- اصل چک
- گواهی عدم پرداخت
- طرح شکایت در مرجع قضایی صالح
- ابطال تمبر چک