در ابتدا پیش از آن که در خصوص نشوز (ناشزه) صحبت کنیم بایستی با عبارت تمکین آشنا شویم. تمکین دربرگیرنده تکالیف زوجه در قبال شوهرش است. تمکین به دو نوع تمکین عام و تمکین خاص دسته بندی می شود.
تمکین خاص یعنی برطرف نمودن نیازهای جنسی شوهر و تمکین عام یعنی انجام تکالیف خانوادگی، تبعیت از مرد و قبول ریاست مرد بر خانواده است. تمکین مرد هم علاوه بر تامین روابط جنسی دربرگیرنده پاره ای از تکالیف اختصاصی اعم از تامین هزینه ها و نفقه و... می گردد و تمکین زن در برگیرنده تامین روابط جنسی و تربیت فرزندان و انجام امور زندگی است و لازم است در زندگی مشترک هم زوجه و هم زوج تکالیف خود را به خوبی انجام دهند.
معنای نشوز
نشوز مرد
نشوز مرد با عدم پرداخت حقوق واجب از جمله نفقه، برقراری رابطه زناشویی و مانند آن محقق می گردد. با ایجاد نشوز از جانب شوهر، زوجه ابتدا به مطالبه حقوق خویش پرداخته و شوهر را نصیحت می کند که حقوق واجب شرعی وی را پرداخت کند تا از مخالفت دست بردارد.
در مرحله بعد چنانچه نصیحت شوهر بی فایده باشد، زوجه به دادگاه مراجعه نموده و از شوهر خود شکایت می کند و حق این که با شوهر خود قهر کند و یا وی را کتک بزند، ندارد. موقعی که نشوز مرد برای حاکم شرع محرز گردید، وی را از این امر نهی نموده و وی را ملزم به انجام تکلیف واجب خود می کند.
در صورتی که حکم دادگاه بی فایده بود، وی را به آن چه که صلاح می داند، تعزیر می کند. در صورتی که می تواند نفقه زوجه را از مال شوهرش پرداخت کند، اگر چه با توقیف و فروش املاک وی باشد.
پیامد های نشوز زوجه چیست؟
در صورتی که زوجه از انجام تکالیف زناشویی در قبال شوهر خود خود داری کند، مرد در مرحله نخست خواهد توانست با مراجعه به دادگاه وی را ملزم به ایفای تکالیف قانونی خویش نماید. از سوی دیگر چنانچه این اقدام زوجه بدون دلیل منطقی باشد حق او نسبت به نفقه ساقط خواهد گردید و حق مطالبه نفقه خود را نخواهد داشت.
لیکن در صورتی که عدم انجام تکالیف زناشویی بنا به دلایل موجهی باشد، حق او در خصوص نفقه بر قوت خود باقی خواهد ماند. به طور مثال از جمله تکالیف زوجه این است که در منزلی که شوهرش تهیه کرده است، سکونت کند.
حال در شرایطی که او محل زندگی مشترک خویش با شوهر را ترک کند در حالی که بدون عذر موجه باشد، شوهر حق دارد با مراجعه به دادگاه او را ملزم به بازگشت به منزل نموده و همچنین زوجه هم نسبت به نفقه مدت زمانی که منزل را ترک کرده است هیچ حقی ندارد.
ولی در صورتی که بر اساس شرط ضمن عقد زوجه از حق تعیین مسکن برخوردار باشد، زوجه حق دارد از حضور در منزل شوهر اجتناب نماید و مرد را ملزم به حضور در منزلی کند که وی تعیین می کند.
شایان ذکر است که عدم تمکین زوجه ارتباطی با مهریه ندارد. چرا که ضمن عقد نکاح زوجه مالک مهریه می شود. حال در شرایطی که زوجه از تمکین در قبال همسر امتناع کند تنها حق وی نسبت به نفقه ساقط خواهد شد و عدم تمکین ارتباطی با مهریه ندارد.
حتما بخوانید: نفقه در صورت عدم تمکین
پیامد های نشوز زوج چیست؟
در صورتی که مرد تکالیف زناشویی خود در قبال همسرش را انجام ندهد زوجه این حق را دارد که به دادگاه مراجعه نموده و وی را مکلف به انجام تکالیف خود نماید. از سویی دیگر در شرایطی که عدم انجام این تکالیف از طرف مرد به گونه ای باشد که زندگی را بر زوجه با سخت و مشقت همراه سازد، وی خواهد توانست با استناد به آن از دادگاه تقاضای طلاق کند.
آیا به زن ناشزه مهریه تعلق می‌گیرد؟
همان طور که پیشتر بیان شد، زن ناشزه به زنی می گویند که تکالیف شرعی و قانونی خویش را بدون عذر موجه نسبت به شوهر ایفا نمی کند و نمونه بارز آن عدم تمکین عام یا خاص در قبال شوهر است.
بر اساس قانون ضمن عقد نکاح زوجه حق دارد کل مهریه خویش را از شوهر در حالت عند المطالبه بودن درخواست نماید و در صورتی که مهریه عند الاستطاعه باشد با ثابت کردن استطاعت مالی شوهر قادر است مهریه را از آن طریق وصول کند. بر همین اساس مهریه زوجه در صورت عدم تمکین کماکان بر قوت خود باقی خواهد ماند.
براساس ماده ۱۰۸۲ به محض عقد نکاح، مهریه به مالکیت زوجه در خواهد آمد. از این رو، مرد موظف به پرداخت آن به زوجه خویش می گردد. بنابراین عدم تمکین از جانب زوجه و ناشزه شدن زوجه موجب نمی گردد که او حق مهریه خویش را از دست بدهد.
در حقیقت زوجه ناشزه کماکان از حق مهریه برخوردار است، ولی به این خاطر که شرط نفقه، تمکین از جانب زوجه است، زوجه ناشزه حق نفقه خود را از دست خواهد داد.
اثر نشوز زوج در طلاق به درخواست زوجه
وظایف غیر مالی زوج
وظایف مالی زوج
آیا زن ناشزه اجرت المثل دارد؟
همان طور که بیان شد، یکی از شرایط تعلق اجرت المثل به زوجه این است که زوجه تقاضای طلاق نکرده باشد. همچنین طلاق از جانب شوهر به دلیل تخلف زوجه از تکالیف زناشویی یا عدم تمکین یا همان نشوز زوجه نیز نبوده باشد.
بر همین اساس، در صورتی که زوجه ناشزه گردد، به موجب قانون مدنی معمولا به وی اجرت المثلی تعلق نخواهد گرفت. با وجود این در این شرایط امکان دارد که زوجه قادر باشد به منظور اخذ نحله (مبلغی است که دادگاه بر اساس شرایطی در نظر می‌گیرد که مرد می‌بایست به زن پرداخت کند) اقدام نماید.
به عبارتی دیگر در شرایطی که طلاق به دلیل سرپیچی زوجه از تکالیف زناشویی صورت گرفته باشد، اجرت المثل ایام زوجیت به زوجه ناشزه تعلق نخواهد گرفت.
آثاری که نشوز دارد:
نفقه زن ناشزه
بر اساس ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، هر گاه زوجه بدون مانع مشروع از انجام تکالیف زوجیت خودداری کند مستحق نفقه نیست. لذا چنانچه از تکالیف زناشویی اجتناب ورزد مستحق نفقه نخواهد بود.
ازدواج مجدد مرد
در صورت عدم تمکین زوجه از شوهر خویش، مرد حق دارد با مراجعه به دادگاه، شکایت عدم تمکین مطرح کند. دادگاه خانواده نیز حکم الزام زوجه به تمکین صادر می نماید. چنانچه این حکم قطعی گردد و زوجه در عمل تمکین نکند، اگر مرد تقاضا کند، دادگاه اجازه ازدواج مجدد شوهر را می دهد.
محرومیت از حقوق مالی پس از طلاق
از جمله حقوق مالی زوجه پس از طلاق، نصف کردن اموال و دارایی شوهر است. لیکن شرط تعلق گرفتن نصف دارایی شوهر پس از طلاق آن است که طلاق از جانب شوهر باشد و به علت تخلف زوجه از تکالیف زناشویی خود (نشوز زن) نبوده باشد. بنابراین، چنانچه زوجه ناشزه گردد، مستحق دریافت نصف اموال و دارایی مرد نیست. ولی ناگفته نماند که نشوز زوجه موجب محرومیت وی از مهریه نشده و همچنان مهریه به زوجه ناشزه تعلق خواهد گرفت.
اثبات نشوز زن
با گرفتن حکم قطعی الزام به تمکین، زوج می تواند نشوز زن را ثابت کند. نشوز زن بر اساس حکم قطعی تمکین قابل احراز است و هنگام ابلاغ اجرائیه به زوجه، زن باید اعلام عدم تمکین نماید.
گواهی نشوز چیست؟
گواهی نشوز چیست؟ نشور در لغت به نافرماتی و کوتاهی زن در انجام وظایف زناشویی و انجام دستورات واجب شوهر اشاره دارد.
پس از استنکاف زوجه از انجام وظایف زناشویی، شوهر باید دادخواستی تحت عنوان الزام به تمکین تقدیم دادگاه کند. پس از رسیدگی، دادگاه می تواند در صورت عدم رعایت دلیل موجه تمکین، حکمی مبنی بر الزام زوجه به تمکین را صادر کند.
با قطعیت حکم الزام به تمکین و تکمیل مراحل اجرای آن، در صورت استنکاف زوجه از تمکین، دادگاه گواهی نشوز زوجه وی را صادر می کند و زن در این شرایط نمی تواند از شوهر خود نفقه بگیرد و اما مرد نیز می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه درخواست حکم به ازدواج مجدد کند.
شایان ذکر است که اگر زوجه دلایل موجهی برای عدم تمکین از شوهر از جمله ترس و امنیت جانی داشته باشد، می تواند با اثبات آن در دادگاه از تمکین خودداری کند.
حکم نشوز زن
همانطور که در فوق ذکر شد پس از قطعی شدن حکم الزام به تمکین و طی شدن مراحل اجرای حکم، در صورت عدم تمکین زوجه از اجرای حکم، دادگاه گواهی مبنی بر نشوز زوجه صادر می کند. بر این اساس زن حق دریافت نفقه از شوهر را نخواهد داشت در حالی که مرد می تواند دادخواستی با عنوان درخواست اجازه ازدواج مجدد به دادگاه تقدیم کند.
حتما بخوانید: تجویز و درخواست ازدواج مجدد - اجازه ازدواج مجدد از دادگاه
خصوصیات زن ناشزه
زن ناشزه به زنی گفته می شود که بدون اجازه شوهر از خانه مشترک خارج شده و در خانه ای جداگانه یا در خانه پدری زندگی می کند.
زنی که با مردی زندگی می کند، اما بدون دلیل قابل قبول از نزدیکی با او امتناع کند، ناشزه می باشد.
علاوه بر این، زنانی که به شغلی بر خلاف مصالح خانوادگی می پردازند و به شغلی که به حیثیت زن یا مرد لطمه می زند، مشغول گردد؛ ناشزه گویند.
نشوز و شقاق چیست
در نشوز یکی از طرفین اطاعت نمی کند اما در شقاق هر دو طرف به وظایف خود عمل نمی کنند. علاوه بر اینکه زن نشوز نمی شود، مرد نیز ناشز می شود، چون در قرآن می فرماید: ((مردی که به وظیفه خود عمل نکند و نسبت به زن و فرزند خود احساس مسئولیت نکند ناشز است)).
مدارک اثبات نشوز ( عدم تمکین )
از مهمترین مدارک مورد نیاز برای اثبات عدم نشوز و عدم تمکین زوجین ( مثلا پرداخت نفقه زوجه و تهیه مسکن مناسب برای وی) می توان به استشهادیه شهود ، تحقیق محلی و نیز اقرار طرف مقابل اشاره کرد.
ذکر این نکته ضروری است که این مدارک باید در شرح دادخواست درج شده و پیوست ( ضمیمه) شود.
گرفتن حکم نشوز
ابتدا برای اخذ گواهی نشوز باید دادخواست الزام به تمکین توسط مرد یا وکیل وی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام شود. توصیه می کنیم قبل از تقدیم دادخواست اظهارنامه ای مبنی بر دعوت و بازگشت زن به منزل از سمت مرد و لزوم تسلیم وی برای زن از طریق دفتر خدمات قضایی ارسال شود.
وقتی دادخواست تقدیم و به مرجع قضایی ارسال شد، وقت رسیدگی تعیین می شود و دادگاه در صورت وجود شرایط تمکین، زن را ملزم به تمکین در وقت مقرر می کند.
پس از صدور حکم یا رای به نفع مرد و قطعی شدن دادنامه، زوج باید تقاضای صدور اجرائیه نماید. به محض ابلاغ اجرائیه به زوجه و سپری شدن مهلت ده روزه برای اجرای دادنامه، در صورتی که زوجه در آن مهلت آمادگی خود برای تمکین را اعلام نکند، زوج باید مقدمات تمکینی که در شان زن باشد را فراهم کند. این موارد شامل مسکن و اثاثیه منزل مناسب برای زوجه می باشد.
پس از تشکیل پرونده اجرایی و بررسی مسکن توسط مددکار، مددکار گزارش می کند که مسکن و محل زندگی و مقدمات آن برای تمکین زوجه آماده است. در صورت عدم تمکین زوجه در این مرحله، زوج می تواند از دادگاه درخواست صدور گواهی نشوز کند. بنابراین، اگر زن از رای دادگاه پیروی نکند، دادگاه گواهی ناشزه بودن او را تأیید می کند.
ابطال حکم نشوز
جهت ابطال حکم نشوز می بایست در ابتدا اظهارنامه ایی مبنی بر تمکین تنظیم و ارسال نمایید و پس از آن باید شکایت ترک انفاق را مطرح نمود.
طلاق به دلیل بداخلاقی زن
قانون مدنی مقرر می دارد: مردی که زن را به دلیل اخلاق بد طلاق می دهد باید اهلیت داشته باشد، یعنی باید بالغ، عاقل، قاصد و مختار باشد. بنابراین، اگر صدور حکم طلاق شخص نابالغ یا دیوانه یا کسی که قصد واقعی نداشته یا با اکراه اقدام به طلاق به دلیل بداخلاقی زن نماید، این طلاق شرعی و صحیح نیست.
طلاق به دلیل بد اخلاقی زن طبق قانون مدنی: مرد باید شرط تنصیف دارایی، اجرت المثل و نفقه و مهریه زن را بپردازد و سپس وی را از خود بیرون نماید.
دین اسلام امکان طلاق زن را بدون ضایع شدن حقوق وی و با رضایت کامل زن فراهم کرده است. طلاق زن و شوهر و درخواست طلاق از طرف مرد در صورتی که دلیل اصلی طلاق و جدایی، بداخلاقی یا بدرفتاری زن نباشد، دادگاه نیمی از اموال و دارایی‌هایی را که مرد پس از عقد به دست آورده است به زن خواهد داد. قبل از جاری شدن طلاق، این اموال به زن سپرده خواهد گرفت.
با تقدیم دادخواست طلاق به دلیل بد اخلاقی زن از طرف مرد و تشکیل جلسه دادگاه و صدور حکم طلاق بسته به اینکه زوجه به حکم طلاق اعتراض کند یا خیر، زمان قطعیت حکم طلاق جهت مراجعه به دفترخانه و اجرای صیغه طلاق متفاوت است.
زن ناشزه بعد از چند سال میتواند طلاق بگیرد
طلاق زن ناشزه در صورت اثبات عسر و حرج و یا با توافق شوهر امکان پذیر بوده و این امر بستگی به مدت خاصی ندارد.
زن ناشزه میتواند ازدواج کند
در پاسخ به این سوال که امکان ازدواج زن ناشزه وجود دارد یا خیر باید گفت: تا زمانی که زن ناشزه از زوج (همسر خود ) طلاق نگرفته باشد، امکان این که ازدواج کند را ندارد.
مدت زمان ناشزه
شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که مدت زمان ناشزه چند روز، ماه یا سال است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که مدت زمان ناشزه یا ناشزه بودن تا وقتی است که زن تمکین ننموده و نمی توان مدت زمان خاصی برای آن در نظر گرفت.
زن ناشزه میتواند برگردد
در پاسخ به این مطلب باید گفت که زن در صورت تمایل به بازگشت می تواند به دادگاهی که در آن حکم صادر شده است مراجعه نماید و کتبا اعلام نماید که آماده تمکین می باشد تا شوهر را دعوت و مراتب صورتجلسه شود.
ضمنا از این تاریخ از نشوز خارج گشته و امکان دریافت نققه خواهد داشت.
اقامتگاه زن ناشزه کجاست
طبق ماده 1005 قانون مدنی، اقامتگان زن همان اقامتگاهی همسر وی می باشد، بنابراین اقامتگاه زن ناشزه نیز، همان اقامتگان همسر او خواهد بود.
