با توجه به پیچیدگی‌های قانونی و اهمیت آگاهی از حقوق خود، بسیاری از زنان که قصد جدایی دارند، با این پرسش روبرو هستند که چگونه می‌توانند برای طلاق اقدام کنند. درخواست طلاق از طرف زن در قانون ایران، مسیری مشخص اما نیازمند اثبات دلایل قانونی است. برخلاف مرد که طبق قانون اختیار طلاق را دارد، زن برای جدایی باید شرایط خاصی را در دادگاه ثابت کند. این دلایل عمدتا شامل داشتن وکالت در طلاق (حق طلاق)، مواردی مثل اثبات شرایط سخت و غیرقابل تحمل در زندگی (عسر و حرج) یا تحقق شروط دوازده‌گانه عقدنامه است. درک دقیق این شرایط و آگاهی از مراحل قانونی، اولین گام برای زنانی است که به دنبال پایان دادن به ازدواج خود هستند.
در چه صورت زن میتواند طلاق بگیرد؟
قانون مدنی ایران حق طلاق را اصولا برای مرد در نظر گرفته است. با این حال، این حق مطلق نیست و قانون‌گذار راه‌هایی را برای زنانی که ادامه زندگی مشترک برایشان غیرممکن شده، پیش‌بینی کرده است. زن در شرایط زیر میتواند دادخواست طلاق دهد:
-
اثبات عسر و حرج (سختی و مشقت شدید): این مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلیل برای درخواست طلاق از سوی زن است. عسر و حرج به معنای وضعیتی است که ادامه زندگی را برای زن با سختی و مشقت غیرقابل تحمل همراه می‌کند. تشخیص مصداق آن با قاضی است، اما موارد زیر از نمونه‌های رایج آن هستند:
-
ترک زندگی توسط شوهر برای مدت طولانی (حداقل ۶ ماه متوالی یا ۹ ماه متناوب در یک سال).
-
اعتیاد زیان‌آور شوهر به مواد مخدر یا الکل که به اساس زندگی خانوادگی آسیب بزند. این موضوع از مهم‌ترین دلایلی است که میتواند مبنای درخواست زن برای جدایی باشد. در چنین شرایطی، بسیاری از زنان می‌پرسند که طلاق از شوهر معتاد چقدر طول میکشد و روند قانونی آن چگونه پیش می‌رود.
-
محکومیت قطعی شوهر به حبس پنج سال یا بیشتر.
-
ضرب و شتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر که برای زن قابل تحمل نباشد. علاوه بر این به طور کلی ضرب و شتم دارای مجازاتی هست که در مطلب مجازات ضرب و شتم به طور کامل توضیح دادیم.
-
ابتلای شوهر به بیماری‌های صعب‌العلاج جسمی یا روانی که زندگی مشترک را مختل کند. طلاق به دلیل بیماری همسر از شایع ترین انواع درخواست طلاق از طرف زن است.
-
تحقق شروط دوازده‌گانه ضمن عقد: در سندهای ازدواج، ۱۲ شرط چاپ شده وجود دارد که در صورت امضای مرد، به زن وکالت می‌دهد تا در صورت وقوع هر یک از آن موارد، برای طلاق اقدام کند. برخی از شروط ضمن عقد شامل عدم پرداخت نفقه به مدت ۶ ماه، سوءرفتار، ازدواج مجدد مرد بدون رضایت همسر اول و عقیم بودن مرد است.
-
داشتن وکالت در طلاق (حق طلاق): اگر زن هنگام عقد ازدواج یا بعد از آن، طی یک وکالت‌نامه رسمی و بلاعزل، حق طلاق را از همسر خود گرفته باشد، میتواند هر زمان که بخواهد، حتی بدون نیاز به اثبات دلیل خاصی، از دادگاه تقاضای طلاق کند. این ساده‌ترین راه برای جدایی از طرف زن است.
-
عدم پرداخت نفقه: اگر شوهر از پرداخت نفقه (هزینه‌های زندگی زن) خودداری کند و دادگاه نیز نتواند او را مجبور به پرداخت کند، زن میتواند درخواست طلاق دهد برای این کار، ، زن باید در قالب طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه اقدام کرده و درخواست جدایی دهد. برای این کار، زن ابتدا باید دادخواست مطالبه نفقه داده و پس از صدور حکم قطعی و عدم اجرای آن توسط مرد، برای طلاق اقدام کند.
آیا گذشتن از حق و حقوق مالی در طلاق از طرف زن میتواند تاثیرگذار باشد؟
یکی از سوالاتی که بسیاری از خانم ها قبل طلاق برایشان پیش می آید این است که اگر حق طلاق با زن باشد مهریه تعلق میگیرد؟
باید این را در نظر داشته باشید که قطعا گذشتن از حقوق مالی مانند مهریه میتواند در روند طلاق بسیار اثرگذار باشد، اما این موضوع یک الزام قانونی نیست، بلکه یک انتخاب استراتژیک است. اگر زن بتواند یکی از دلایل قانونی طلاق (مانند عسر و حرج) را ثابت کند، دادگاه حکم طلاق را صادر می‌کند و زن تمام حقوق مالی خود از جمله مهریه را نیز دریافت خواهد کرد.
با این حال، در بسیاری از موارد که اثبات دلایل طلاق دشوار یا زمان‌بر است، زن برای جلب رضایت شوهر و تسریع فرآیند، بخشی یا تمام مهریه خود را می‌بخشد. این کار، طلاق یک‌طرفه را به سمت طلاق توافقی (طلاق خُلع) سوق می‌دهد و باعث میشود مرد با جدایی موافقت کند. در نتیجه، پرونده سریع‌تر به سرانجام می‌رسد.
مهریه درخواست طلاق از طرف زن
در طلاق به درخواست زن نیز مهریه به او تعلق میگیرد؛ زیرا مهریه یک حق قانونی است که به محض جاری شدن صیغه عقد، زن مالک آن میشود و درخواست طلاق از سوی او، این حق را از بین نمی‌برد. تنها در شرایطی که زن به طور داوطلبانه و با اراده آزاد، تمام یا بخشی از مهریهاش را در قبال گرفتن طلاق ببخشد (که معمولا در طلاق توافقی یا خلع رخ می‌دهد)، از دریافت آن محروم میشود.
-
دریافت کامل مهریه: اگر زن بتواند دلایل محکمه‌پسند خود برای طلاق (مانند عسر و حرج یا تحقق شروط ضمن عقد) را در دادگاه اثبات کند، دادگاه حکم طلاق را صادر می‌کند و مرد موظف به پرداخت تمام مهریه است.
-
بخشش مهریه برای جلب رضایت: در مواردی که زن دلیل محکمی برای ارائه به دادگاه ندارد یا می‌خواهد فرآیند طلاق سریع‌تر انجام شود، ممکن است با بخشیدن مهریه، رضایت شوهر را برای طلاق توافقی جلب کند.
-
مهریه عندالاستطاعه: اگر مهریه از نوع عندالاستطاعه باشد، پرداخت آن منوط به توانایی مالی مرد است. در این حالت حتی اگر حکم پرداخت صادر شود، زن تنها زمانی میتواند آن را دریافت کند که استطاعت مالی مرد را ثابت کند.
-
طلاق در دوران عقد: اگر طلاق در دوران عقد و پیش از رابطه زناشویی رخ دهد و زن باکره باشد، نصف مهریه به او تعلق میگیرد.
قانون جدید طلاق از طرف زن
در سال‌های اخیر، عبارت "قانون جدید طلاق از طرف زن" بسیار شنیده میشود، اما حقیقت این است که قانون ماهوی جدیدی در سال ۱۴۰۴ تصویب نشده است. قوانین اصلی طلاق همچنان بر اساس قانون مدنی و قانون حمایت از خانواده استوار هستند. با این حال، تغییرات مهمی در رویه‌ها و فرآیندهای دادرسی ایجاد شده است که مهم‌ترین آن، اجباری شدن جلسات مشاوره پیش از طلاق است.
بر اساس رویه‌های جدید، تمام زوجینی که قصد جدایی دارند (چه به صورت توافقی و چه یک‌طرفه)، ابتدا باید در سامانه‌ای به نام "سامانه تصمیم" ثبت‌نام کرده و در جلسات مشاوره شرکت کنند. هدف از این جلسات، تلاش برای ایجاد صلح و سازش است. اگر تلاش مشاوران به نتیجه نرسد، گواهی عدم امکان سازش صادر میشود و زوجین می‌توانند ادامه مراحل قانونی را در دادگاه پیگیری کنند. برای سریع تر طی کردن مراحل قانونی مراجعه به یک وکیل طلاق باتجربه بسیار کمک کننده می تواند باشد.
مراحل و شرایط درخواست طلاق از طرف زن
فرآیند طلاق از طرف زن شامل مراحل اداری و قضایی مشخصی است که باید به ترتیب طی شوند:
-
ثبت‌نام در سامانه ثنا: اولین قدم، ثبت‌نام در سامانه ثنا (ثبت‌نام الکترونیک قضایی) برای دریافت حساب کاربری و انجام امور قضایی به صورت الکترونیکی است.
-
ثبت‌نام در سامانه تصمیم: زن باید به سامانه تصمیم مراجعه کرده و نوبت مشاوره خانواده دریافت کند.
-
شرکت در جلسات مشاوره: حضور در جلسات مشاوره اجباری است. تعداد جلسات بسته به شرایط زوجین متفاوت خواهد بود.
-
دریافت گواهی عدم انصراف از طلاق: در صورت عدم سازش، مرکز مشاوره گواهی عدم امکان سازش یا عدم انصراف از طلاق را صادر می‌کند که برای ارائه به دادگاه الزامی است.
-
تنظیم و ثبت دادخواست: زن باید به کمک یک وکیل یا مشاور حقوقی، دادخواست طلاق خود را تنظیم و دلایل و مستندات خود را ضمیمه آن کند. سپس این دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت میشود.
-
رسیدگی در دادگاه: پرونده به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده میشود. دادگاه جلساتی را برای شنیدن اظهارات طرفین و بررسی دلایل و مدارک برگزار می‌کند.
-
صدور رأی: اگر دادگاه دلایل زن را برای طلاق کافی بداند، حکم طلاق را صادر می‌کند. این رأی در ابتدا بدوی است و طرفین ۲۰ روز فرصت تجدیدنظرخواهی (اعتراض) دارند.
-
ثبت طلاق: پس از قطعی شدن حکم، زن باید ظرف مدت ۶ ماه به یکی از دفاتر رسمی طلاق مراجعه کرده و صیغه طلاق را جاری و آن را ثبت کند.
مدارک لازم:
-
اصل شناسنامه و کارت ملی زن.
-
اصل سند ازدواج (عقدنامه).
-
وکالت‌نامه وکیل (در صورت داشتن وکیل).
-
گواهی عدم امکان سازش از مرکز مشاوره.
-
تمام مدارک و شواهدی که ادعای زن را ثابت می‌کند (مانند گزارش پزشکی قانونی، حکم محکومیت شوهر، استشهادیه و غیره).
متن درخواست طلاق از طرف زن
دادخواست طلاق یک سند رسمی حقوقی است که باید دقیق و مستند تنظیم شود. در این بخش، یک نمونه ساده از ساختار متن دادخواست آورده شده است. توصیه میشود برای تنظیم آن حتما از یک وکیل کمک بگیرید.
خواهان: (مشخصات کامل زن)
خوانده: (مشخصات کامل مرد)
خواسته: صدور حکم طلاق به استناد عسر و حرج (یا تحقق شروط ضمن عقد) به همراه کلیه حقوق قانونی
شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان...
با سلام و احترام
اینجانب ................... فرزند ................... به موجب سند نکاحیه شماره ................... مورخ ................... در دفتر ازدواج شماره ................... به عقد دائم خوانده محترم، آقای ................... درآمده‌ام. حاصل این زندگی مشترک ................... (تعداد) فرزند/فاقد فرزند است.
متاسفانه پس از گذشت مدتی از زندگی مشترک، خوانده دچار سوءرفتار مستمر/اعتیاد زیان‌آور به مواد مخدر/ترک منزل شده و ادامه زندگی مشترک برای اینجانب با سختی و مشقت غیرقابل تحملی همراه گردیده است. (در این بخش باید دلایل به تفصیل و با اشاره به مدارک توضیح داده شود).
لذا با توجه به اثبات شرایط عسر و حرج مطابق ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی و با استناد به مدارک پیوست، تقاضای صدور حکم طلاق و الزام خوانده به پرداخت کلیه حقوق قانونی اینجانب از جمله مهریه، نفقه و اجرت‌المثل ایام زوجیت مورد استدعاست.
فرم درخواست طلاق از طرف زن
امروزه "فرم درخواست طلاق" به شکل کاغذی وجود ندارد. دادخواست طلاق به صورت الکترونیکی و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت میشود. در این دفاتر، متن دادخواست که در بخش قبل توضیح داده شد، به همراه مشخصات طرفین و مدارک اسکن‌شده در سیستم قوه قضائیه ثبت و برای دادگاه ارسال می‌گردد.
نمونه دادنامه طلاق به دلیل نپرداختن نفقه
سخن پایانی
درخواست طلاق از طرف زن، اگرچه پیچیده‌تر از درخواست طلاق از سوی مرد است، اما کاملا امکان‌پذیر است. مسیر موفقیت در این مسیر، آگاهی از شرایط قانونی، جمع‌آوری مدارک محکم و پیگیری صحیح مراحل قضایی است. اثبات عسر و حرج، استفاده از شروط ضمن عقد یا داشتن حق طلاق، اصلی‌ترین راه‌هایی هستند که قانون برای حمایت از زنان در نظر گرفته است.
پیمودن این مسیر به تنهایی میتواند دشوار باشد. مجموعه حقوقی وکیل‌وند با بهره‌گیری از وکلای متخصص در امور خانواده، آماده است تا شما را در تمام مراحل طلاق، از مشاوره اولیه تا ثبت نهایی جدایی، همراهی کند و به شما در دستیابی به حقوق کامل‌تان یاری رساند.
