پزشکی قانونی برای طلاق - علل مراجعه زن به پزشکی قانونی

آیا پزشکی قانونی برای طلاق الزامی است؟

زن باید به پزشکی قانونی مراجعه کند و تست بارداری بدهد و گواهی عدم بارداری دریافت کند این در صورتی است که حتی اگر زن باردار باشد نیز حکم طلاق صادر می‌شود اما وضعیت عده و تکلیف فرزند باید مشخص شود. 

در ادامه نیز زن و شوهری که مدعی باکره بودن زن هستند و دادخواست طلاق به هر نوعی را تقدیم دادگاه کرده‌اند نیز  زن باید به پزشکی قانونی مراجعه کند و گواهی بکارت یا عدم بکارت را دریافت کند و سپس حکم طلاق صادر می شود. 

آیا انجام آزمایش پزشکی قانونی برای طلاق الزامی است؟

انجام مراحل طلاق مستلزم گذراندن تشریفاتی است که اصولا در قوانین مربوطه مثل قانون مدنی و قانون حمایت خانواده پیش بینی گردیده ‌اند. به طور مثال نخستین مرحله ثبت دادخواست طلاق و رجوع به دادگاه به منظور صدور حکم است و بعد از دریافت رای دادگاه بایستی آن را به محضر تقدیم کرد تا ثبت طلاق صورت پذیرد. علاوه بر این بر اساس قانون گذراندن مراحل مشاوره طلاق یا داوری در طلاق هم در مواردی الزامی خواهد بود.

ولی از دیگر مراحل طلاق، انجام آزمایش پزشکی قانونی است. دلیل مراجعه و معاینه زن در پزشکی قانونی به منظور تعیین شرایط دوشیزگی و بارداری زوجه است و اعم از اینکه تقاضای طلاق از جانب شوهر یا زوجه باشد و یا به روش طلاق توافقی باشد، انجام دادن آن الزامی خواهد بود. این سوال به کرات مطرح می‌گردد که آیا بدون مراجعه به پزشکی قانونی امکان طلاق وجود دارد؟

در این مقاله قصد داریم در خصوص اینکه آیا آزمایش پزشکی قانونی برای طلاق الزامی است ؟ و آیا امکان طلاق بدون آزمایش پزشکی قانونی وجود دارد ؟ صحبت کنیم. با ما همراه باشید.

لزوم آزمایش پزشکی قانونی به جهت طلاق

هنگامی که زوجه و زوجه ‌ای تصمیم بر جدایی از یکدیگر را داشته باشند، بایستی اقداماتی را تحت عنوان مقدمه انجام داده تا قاضی قادر به صدور حکم طلاق باشد. از جمله این اقدامات علاوه بر مراجعه به مشاوره طلاق، انجام آزمایش ‌های پزشکی قانونی به منظور طلاق است که به طور معمول از جانب زن صورت می ‌گیرد و به جهت تشخیص بارداری، دوشیزه بودن (صدور گواهی بکارت)، عیوب زن در فسخ نکاح و مواردی از این دست صورت می ‌گیرد.

با وجود این ممکن است انجام آزمایش‌ های پزشکی قانونی دلایل مختلفی داشته باشد و حتی امکان دارد انجام آزمایش پزشکی قانونی شامل مردان هم بشود؛ به طور مثال موقعی که زوجه مدعی می شود که همسرش به جنون مبتلا گردیده و دچار بیماری روانی شده است، بایستی مرد به منظور انجام آزمایش به پزشکی قانونی مراجعه نماید تا زوجه قادر به اخذ طلاق باشد. علاوه بر این در مواردی که عیب و نقصی اعم از عقیم بودن مرد وجود داشته باشد و یا یکی از موارد فسخ نکاح در زوج به وجود آمده باشد.

بر همین اساس به صورت کلی، موقعی که تشخیص یک موضوع پزشکی و یا روان پزشکی به جهت صدور حکم طلاق الزامی است، این مورد در پزشکی قانونی از جمله موارد قابل تشخیص بوده، طرفین یا یکی از آن ها بایستی حتما بعد از ارجاع قاضی به پزشکی قانونی مراجعه کنند و گواهی صادر شده از طریق پزشکی قانونی را دریافت نموده و به دادگاه تقدیم کنند تا دادگاه با توجه به آن قادر به صدور رای مقتضی باشد؛ از این رو اصولا آزمایش پزشکی قانونی به جهت طلاق الزامی بوده که در ادامه توضیحات ببشتری در خصوص  لزوم این مراجعه خواهیم داد.

طلاق چیست؟

 طلاق در لغت به معنای رها شدن است و در اصطلاح طلاق لفظی است که برای پایان رابطه ازدواج استفاده می شود. 

طلاق نوعی ایقاع است و در واقع حقی است که در فقه برای مرد در نظر گرفته شده است بر همین اساس نیز در ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی گفته شده: طلاق از اختیارات مرد است و هر وقت بخواهد می‌تواند از این اختیار استفاده کند.

 امروزه در قانون برای زنان نیز تحت یک شرایطی حق ارائه دادخواست طلاق را در نظر گرفته اند بنابراین درخواست طلاق هم می تواند از سمت مرد باشد و هم می تواند از سمت زن باشد و نیز می‌تواند به صورت توافقی باشد. 

طلاق یک عقد تشریفاتی است، زن و شوهر برای تحقق طلاق باید مجموعه ای از تشریفات را طی کنند به دنبال طلاق  یکسری آثار حقوقی نیز مترتب می‌شود. 

یکی از مرسوم ترین دعاوی در دادگاه های خانواده طلاق است. 

طلاق برای کسانی که ازدواج ناموفق داشته ‌اند و زندگیشان به ناسازگاری ختم شده، پیش‌بینی شده است زن و یا مرد می‌توانند به صورت شرعی به ازدواج خود پایان دهند و باید توجه داشت که طلاق مانند سایر اعمال حقوقی آثاری را به دنبال دارد. 

طلاق بر اساس امکان رجوع به 2 نوع طلاق بائن و طلاق رجعی تقسیم می‌شود.

دلیل مراجعه و معاینه زن در پزشکی قانونی برای طلاق

نخستین دلیل مراجعه زن به پزشکی قانونی اخذ گواهی عدم بارداری است. اخذ گواهی عدم بارداری از جمله ملزومات اصلی صدور حکم طلاق در دادگاه و یا ثبت طلاق در محضر است که بدون دریافت این گواهی طلاق میسر نخواهد شد.

با وجود این چنانچه زوجه باردار باشد، برای طلاق مانعی ایجاد نخواهد کرد؛ تنها برای زوجه ‌ای که در دوران بارداری به سر می ‌برد، عده طلاق تا اتمام دوره بارداری در نظر گرفته شده است و تکلیف فرزند از جمله حضانت یا نفقه وی هم در حکم دادگاه تعیین می‌ گردد.

همچنین امکان دارد دلیل مراجعه به پزشک قانونی به جهت طلاق، تشخیص باکرگی و یا عدم باکره بودن زوجه به خصوص در طلاق دوران عقد باشد؛ زیرا تشخیص دوشیزه بودن یا دوشیزه نبودن در حکم دادگاه به منظور طلاق موثر است و در صورتی که زن دوشیزه باشد، حکم طلاق بائن غیر مدخوله خواهد بود و در آینده زوجه این امکان را دارد که نام همسر سابق را از شناسنامه خود پاک کند.

شایان ذکر است که به منظور اخذ طلاق، یا زوجه بایستی گواهی عدم بارداری خویش را تقدیم نماید و یا در صورتی که مدعی دوشیزه بودن است، گواهی بکارت را تقدیم نماید که این مسئله به جهت صدور حکم از طریق دادگاه الزامی خواهد بود. با این حال برای زنانی که یائسه شده ‌اند، به این خاطر که امکان بارداری وجود ندارد، لزومی به اخذ گواهی عدم بارداری و یا گواهی بکارت نیست.

همچنین امکان دارد که زوج به دلیل عدم باکرگی زوجه ادعای تدلیس یا فریب در ازدواج داشته باشد که در این شرایط باز هم زوجه به منظور فسخ نکاح به پزشکی قانونی ارجاع داده خواهد شد و یا شرایطی که زوج ادعای وجود عیوب اختصاصی فسخ نکاح در زن را دارد؛ ناگفته نماند که فسخ نکاح با طلاق متفاوت بوده ولی انجام آزمایش پزشکی قانونی در هر دو صورت طلاق و فسخ نکاح یکسان است.

پزشک قانونی در قانون ایران:

پزشکی قانونی یکی از سازمان‌های دولتی است که در دعاوی که نیاز به نظریه کارشناس پزشکی دارد به حل ماجرا کمک می‌کند. 

در دعاوی خانواده در مواردی زن باید پزشکی قانونی مراجعه کند این موارد عبارتند از:

• معاینات بکارت
• وطی دبر
• تایید زایمان و یا سقط
• باروری یا نازایی
• و غیره

با دستور مقام قضایی زن باید به پزشکی قانونی مراجعه کند مثلاً برای تعیین وضعیت دوشیزگی و یا بارداری در هنگام ارائه دادخواست طلاق. 

علل مراجعه زن به پزشکی قانونی

 بیشترین دلیل مراجعه زنان به پزشکی قانونی دریافت گواهی عدم بارداری است در هنگام انجام تشریفات طلاق انجام این مورد نیز جز تشریفات است و در واقع یکی از ملزومات صدور حکم طلاق در دادگاه و یا یکی از ملزومات ثبت طلاق در محضر ارائه گواهی عدم بارداری است. 

البته باید توجه داشت که باردار بودن یا نبودن زن در جاری شدن صیغه طلاق خللی ایجاد نمی‌کند و فقط برای محاسبه عده طلاق و تعیین تکلیف فرزند می‌باشد. 

نکته قابل تأمل آنکه برای زنانی که به سن یائسگی رسیده اند و عملاً امکان بارداری ندارند دریافت گواهی عدم بارداری الزامی نیست.  

دلیل دیگر مراجعه به پزشکی قانونی تشخیص دوشیزه بودن زن است. 

می‌دانید که دوشیزه بودن یا نبودن زن در طلاق و آثار آن موثر است و ممکن است زنی ادعا کند که دوشیزه است و با مراجعه به پزشکی قانونی این ادعا اثبات شود، بنابراین پس از طلاق زن می تواند نام همسر خود را از شناسنامه اش حذف کند. 

علاوه بر این ممکن است مردی مدعی فریب و تدلیس در ازدواج به علت عدم بکارت زن شود که در این مورد نیز زن به پزشکی قانونی مراجعه می‌کند و دوشیزه بودن و یا نبودن وی هرکدام آثاری را به دنبال دارد. 

نکات قابل ذکر آن که صدور حکم طلاق و یا ثبت طلاق در محضر بدون گواهی عدم بارداری امکان پذیر نیست مگر در موردی که زمان به سن یائسگی رسیده باشد.

همچنین حتی اگر مردی ادعای همسر خود را مبنی بر دوشیزگی را تایید کند باز هم باید زن به پزشکی قانونی مراجعه کند و گواهی بکارت را دریافت کند. 

باید توجه داشت که سخت گیری روی گواهی عدم بارداری نسبت به گواهی بکارت کمتر است و برخی شعب دادگاه ها، با قید این شرط که ثبت طلاق با وجود گواهی عدم بارداری ممکن شود، حکم طلاق را صادر می‌کنند. 

در طلاق توافقی مراجعه به پزشکی قانونی الزامی است؟ 

 مراجعه به پزشکی قانونی برای دریافت گواهی عدم بارداری در هر نوع طلاق چه طلاق به درخواست مرد چه طلاق به درخواست زن و چه در طلاق توافقی الزامی است زیرا ممکن است زن باردار باشد، که در این صورت باید موضوع نفقه حضانت و غیره فرزند در دادگاه مشخص شود. 

دریافت گواهی عدم بارداری برای زنان یائسه و زنان باکره (که گواهی بکارت دریافت کرده‌اند) در هیچ کدام از انواع طلاق لازم و ضروری نیست. 

طبق ماده ۳۱ قانون حمایت از خانواده وجود یا عدم وجود جنین برای صدور حکم طلاق حتی در نوع توافقی لازم و ضروری است مگر آن که زن و مرد بر عدم بارداری اتفاق نظر داشته باشند که در این صورت ثبت طلاق در محضر نیازمند گواهی عدم بارداری است. 

بر این اساس مراجعه به پزشک قانونی برای دریافت گواهی عدم بارداری اختصاص به نوع طلاق خاصی ندارد و حتی در طلاق توافقی نیز لازم و ضروری است.

امکان طلاق بدون آزمایش پزشکی قانونی

سوال مهمی که وجود دارد این است که آیا امکان طلاق بدون انجام آزمایش‌ های پزشکی قانونی وجود دارد؟

در جواب این سوال بایستی بگوییم خیر‌. به این معنی که هنگام  طلاق در صورتی که زن ادعای دوشیزه بودن داشته باشد، حتی چنانچه شوهر هم با دوشیزگی همسر خود موافقت داشته باشد، حتما بایستی گواهی بکارت خود را به دادگاه تقدیم نماید تا دادگاه با توجه به آن نسبت به صدور حکم طلاق اقدام نموده و حق و حقوق زوجه را تعیین نماید.

زیرا زوجه در طلاق پیش از نزدیکی فقط مستحق دریافت نصف مهریه خواهد بود. در صورتی هم که رابطه زناشویی برقرار شده است، زوجه می ‌بایست الزاما گواهی عدم بارداری تقدیم نماید؛ البته بارداری برای طلاق مانعی ایجاد نمی ‌کند، ولی در عده طلاق زوجه باردار موثر است.

لازم به ذکر است که بعضی از شعب دادگاه‌ های خانواده به منظور اخذ گواهی عدم بارداری سخت ‌گیری چندانی نداشته و در حکم طلاق ذکر می‌ کنند که محضردار به منظور ثبت طلاق بایستی گواهی عدم بارداری را از زوجین درخواست کند. ولی این سخت‌ گیری برای زنی که ادعای بکارت دارد بیشتر بوده و دادگاه تنها با توجه به این گواهی نسبت به صدور حکم طلاق یا گواهی عدم سازش اقدام می ‌نماید.

هزینه آزمایش پزشکی قانونی جهت طلاق

افرادی که به منظور انجام آزمایش ‌های لازم قصد مراجعه به پزشکی قانونی را دارند این سوال را مطرح می ‌نمایند که هزینه آزمایش پزشکی قانونی جهت طلاق چقدر است؟ و یا هزینه اخذ گواهی عدم بارداری یا گواهی بکارت چقدر است؟

در جواب این سوال بایستی گفت که هزینه آزمایش ‌های پزشکی قانونی جهت طلاق بر اساس تعرفه خدمات درمانی اعلام گردیده از سوی وزارت بهداشت و بر حسب نرخ تعیین شده سازمان پزشکی قانونی دریافت می ‌گردد که ممکن است این هزینه‌ها هر سال تغییر کنند.

به موجب تعرفه گذاری سازمان پزشکی قانونی در سال 1399، هزینه کارشناسی پزشکی قانونی برای هر شخص طی هر نوبت مراجعه در خصوص معاینات بالینی اختصاصی زنان، ۷۵ هزار تومان در نظر گرفته شده است. بنابراین به صورت تخمینی می ‌توان چنین گفت که هزینه انجام آزمایش ‌های پزشکی قانونی جهت طلاق در سال 140۱ تقریبا حدود ۷۵ هزار تومان تا ۱۰۰ هزار تومان است.

 نتیجه گیری

 دانستیم که برای انجام تشریفات طلاق مراجعه به پزشکی قانونی الزامی است. 

در ابتدا زن و شوهری که با هر نوع از طلاق دادخواست طلاق داده‌اند برای صدور حکم طلاق باید حتماً گواهی عدم بارداری داشته باشند. 

باکره بودن یا نبودن نیز در صدور حکم طلاق خللی ایجاد نمی‌کند و فقط در آثار طلاق موثر است.