تصرف عدوانی مستاجر - مجازات - مراحل و نحوه شکایت

تصرف عدوانی مستاجر 

یکی از عقود رایج در مورد املاک عقد اجاره است که به نسبت آن، مالک منافع ملک خود را به مستاجر منتقل می کند. در این شرایط مستاجر به ازای استفاده از ملک مورد نظر مبلغی را به عنوان اجاره بها به مالک می پردازد. در برخی موارد پیش می آید که مدت اجاره تمام شده و برخلاف خواست مالک برای تخلیه، مستاجر ملک مورد نظر را تخلیه نمی کند. در چنین شرایطی تصرف فرد از شکل امانی خارج و به شکل عدوانی در می آید.

این موضوع به عنوان تصرف عدوانی مستاجر مطرح می شود. برای آشنایی بیشتر شما با این موضوع، ما موضوع این مقاله را به معرفی تصرف عدوانی مستاجر اختصاص داده ایم.

آشنایی با تصرف عدوانی مستاجر

یکی از اصطلاحات حقوقی که در بین مردم رایج بوده، تصرف عدوانی مستاجر است که بسیاری از افراد با آن آشنایی نداشته و معنای دقیق آن را درک نمی کنند. 

گاهی پیش می آید که برخی از مستاجران آن را با تخلیه ید اشتباه می گیرند. اما این دو موضوع با هم تفاوت دارند. اگر بخواهیم تعریف واضح و دقیق از تصرف عدوانی مستاجر داشته باشیم باید به ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی مراجعه کنیم.

در این ماده برای تعریف این دعوا گفته شده که منظور از تصرف عدوانی ادعای متصرف سابق بوده که مطرح می کند فرد دیگری بدون رضایت وی مال غیر منقول را از تصرف او خارج کرده و ادعای تصرف مال را دارد.

بر این اساس باید گفت که برای مطرح کردن دعوای تصرف عدوانی باید فردی برای مدتی مالی را در تصرف خود داشته، حال این فرد می تواند مالک یا غیر مالک باشد. به دنبال آن فرد دیگری باید مال را از تصرف فرد اول و بدون رضایت او خارج کند و خود او مال مورد نظر را تصرف نماید.

با این تفاسیر این گونه برداشت می شود که مستاجری که ملک را با رضایت صاحب مال از تصرف او خارج کرده و خود آن را تصرف می کند، به عنوان متصرف عدوانی شناخته نمی شود. بنابراین نمی توان بر علیه او دعوای تصرف عدوانی را اقامه کرد یا برای او مجازاتی در نظر گرفت.

 با این وجود یک فرض مطرح شده که اگر در پایان زمان اجاره مستاجر ملک را تخلیه نکند، می توان آن را به عنوان متصرف شناخت یا خیر؟ در بخش های دیگر این موضوع را بررسی می کنیم.

شکایت علیه متصرف عدوانی

بر اساس قوانین ایران اگر سرایدار، خادم و هر امین دیگری از تاریخ ابلاغ اظهار نامه، مالک یا هر فردی که حق مطالبه داشته 10 روز گذشته و رفع تصرف انجام ندهد، او را به عنوان متصرف عدوانی می شناسند.

بنابراین بر اساس این ماده باید گفت که برای طرح شکایت تصرف عدوانی نیازی نیست که شروع تصرف متصرف، عدوانی باشد. بنابراین حتی اگر شروع تصرف با اجازه مالک بوده باشد و فرد پس از درخواست تخلیه از این امر اجتناب کند، تصرف عدوانی در نظر گرفته می شود.

بر اساس تبصره این ماده اگر بین متصرف ملک و مالک قراردادی برای تخلیه تعیین شده باشد، مالک در خصوص تخلیه اجازه استناد به ماده 171 و اقامه دعوا تصرف عدوانی را ندارد. از طرف دیگر یکی دیگر از مواردی که در آن زمان و نحوه تخلیه در زمان عقد قرارداد با توافق طرفین تعیین می شود، قرارداد اجاره است.

که بر اساس آن مستاجر وظیفه دارد پس از پایان زمان تعیین شده ملک مورد نظر را تخلیه کرده و به مالک تحویل دهد. معمولا در این شرایط مبلغی را به عنوان وجه التزام برای عدم تخلیه مشخص می کنند که طرفین در خصوص این مبلغ به توافق می رسند.

بنابراین اگر بین موجر و مستاجر قرار دادی صورت گرفته باشد و آن ها بر اساس آن قرارداد در خصوص نحوه تخلیه و تحویل ملک به مالک نیز توافق کرده باشند و شرایط آن را تعیین کرده باشند، موجر دیگر نمی تواند علیه مستاجر دعوی تصرف عدوانی را مطرح کند و برای او درخواست مجازات کند. 

در این صورت او باید دادخواستی مبنی بر تخلیه و تحویل عین مستاجره از لحاظ انقضای مدت اجاره ارائه داده و حق خود را دریافت کند.

ضمانت اجرای تصرف عدوانی مستاجر

موضوع دیگری که در مورد تصرف عدوانی مستاجر مطرح است، بحث ضمانت اجرای آن است. به جهت یادآوری باید اشاره کنیم بر اساس تبصره ماده 171 قانون آ.د.م اگر در زمان اجاره در خصوص تخلیه ملک و نحوه انجام آن توافقی صورت گرفته باشد و مستاجر از تخلیه آن خودداری نماید، برای موجر امکان طرح دعوای تصرف عدوانی وجود ندارد. در چنین شرایط این امکان برای موجر وجود دارد تا برای اقامه دعوی تخلیه ید فوری اقدام کند و به شورای حل اختلاف مراجعه کند.

البته در این صورت نیز باید قرارداد اجاره شرایط موجود در قانون روابط موجر و مستاجر سال 76 را داشته باشد. همچنین قرارداد موجود باید مکتوب شده و 2 شاهد نیز آن را امضا کرده باشند. همچنین باید بدانید که اگر طرح دعوی تصرف عدوانی مستاجر به شکل حقوقی امکان پذیر نباشد، موجر این حق را ندارد تا دعوا را به صورت کیفری پیگیری کند.

اما در شرایطی که فردی بدون این که قراردادی در میان باشد و تنها به صورت شفاهی و توافقی ملکی را از صاحب آن گرفته و برای آن نحوه تخلیه مشخص نکرده باشد، اگر مالک ملک را مطالبه کرده و مستاجر از تخلیه آن خودداری نماید، مالک در این صورت اجازه دارد دعوای تصرف عدوانی را مطرح کرده و با داشتن حکم، مال خود را پس بگیرد.

مطابق ماده 691 قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات اگر ورود شخصی به ملک دیگری با قهر و غلبه نباشد، اما بعد از این که فرد اخطار دریافت کرد با قهر و غلبه ملک را تصرف کند، عمل او مجرمانه در نظر گرفته شده و مالک اجازه داد تا بر اساس قانون از متصرف شکایت کند.

مجازات تصرف عدوانی مستاجر

قبل از این که بخواهیم موضوع مجازات تصرف عدوانی را بررسی کنیم باید به این موضوع اشاره کنیم که در فرض بالا که مستاجر با مالک یک قرارداد اجاره دارد و طرفین در خصوص تخلیه و نحوه آن نیز شرایطی معین کرده باشند و در این صورت امکان طرح دعوا وجود نداشته؛ لذا به دنبال همین موضوع مجازاتی نیز مطرح نمی شود.

اما در صورتی که قرارداد اجاره وجود نداشته باشد و تمام این توافق تنها به صورت شفاهی بوده باشد و همچنین در خصوص نحوه تخلیه ملک نیز شرایطی تعیین نشده باشد، مالک می تواند این دعوا را طرح کرده و دادگاه بر اساس ماده 691 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مجازات متصرف را تعیین می کند.

بر اساس این قانون هر فردی که با قهر و غلبه به ملکی وارد شود که در تصرف شخص دیگری است، حال این که محصور باشد یا نباشد، یا این که در بدو ورود با قهر و غلبه نبوده؛ اما بعد از اخطار آن را تصرف کرده و با قهر و غلبه در آن بماند، علاوه بر این که تجاوز رفع شده؛ فرد به 1 تا 6 ماه حبس محکوم خواهد شد. 

جمع بندی

تصرف عدوانی مستاجر یکی از مسائل حقوقی مهم بوده که افراد زیادی با آن درگیر هستند. طرح دعوای تصرف عدوانی دارای شرایطی بوده و بر اساس اصول خاصی انجام می شود. آشنایی با این موضوع می تواند در طرح این دعوا به شما کمک زیادی کند. 

ما در این مطالب سعی کردیم اطلاعات لازم در خصوص این دعوا و مجازات آن را به شما ارائه دهیم.

چنانچه نیاز به مشاوره متنی در این زمینه دارید میتوانید به سایت مشاوره حقوقی آنلاین وکیلوند مراجعه نمایید.