مهریه چیست؟
راه های بخشیدن مهریه چیست؟
ابرا مهریه چیست؟
بذل مهریه چیست؟
هبه مهریه چیست؟
صلح مهریه چیست؟
بذل مهریه چیست؟
رجوع از مابذل مهریه:
سلب حق رجوع به مابذل مهریه:
آشنایی با روش های بذل مهریه
بذل مهریه توسط زوجه به روش های مختلفی امکان پذیر است و در برخی موارد زوجه مهریه خود را در برابر دریافت امتیازهایی همچون دریافت حق حضانت فرزند، ملک و... به زوج می بخشد؛ در ادامه تعدادی از روش های بذل مهریه را بیان می کنیم:
الف) بذل مهریه با دست نوشته: از رایج ترین روش های بذل مهریه است که در آن زوجه اظهارات خود مبنی بر بذل تمام یا قسمتی از مهریه را که بر اساس جدول محاسبه مهریه تعیین شده است در قالب یک دست نوشته تنظیم و امضا می کند و تاریخ دقیق را نیز در آن درج می نماید؛ اما این روش به لحاظ قانونی فاقد اعتبار است و مدرک محکمی برای اثبات زوج به بذل مهریه زوجه نیست.
ب) بذل مهریه شفاهی: این روش نیز یکی دیگر از روش های بذل مهریه محسوب می شود و به این صورت است که زوجه در حضور زوج یا چند شاهد اعلام می کند که مهریه خود را به زوج می بخشد؛ این روش نیز فاقد اعتبار قانونی بوده و دلیل قابل استنادی برای عدم پرداخت مهریه توسط زوج نیست.
پ) بذل مهریه در دفتر ثبت اسناد رسمی: این روش از بذل مهریه، بر خلاف روش های پیشین دارای ارزش و اعتبار قانونی می باشد و برای انجام آن کافی است زوجه با شناسنامه یا کارت ملی، سند ازدواج و اجازه پدر خود به یکی از دفاتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کرده و ضمن تنظیم شرایط خود، سند بذل مهریه را تنظیم نموده و آن را امضاء کند.
ت) بذل مهریه طی طلاق توافقی: این روش یکی از آسان ترین و بی دردسر ترین روش های بذل مهریه است که در آن زوجین ضمن توافق به طلاق، در سایر موضوعات مانند مهریه، نفقه، اجرت المثل، حضانت فرزند، استرداد جهیزیه و... توافق حاصل می کنند.
ث) بذل مهریه در برابر دریافت حق طلاق: طبق قانون حق طلاق با زوج است؛ اما در این روش زوجه می تواند ضمن بذل مهریه خود، حق طلاق را از او مطالبه کرده و آن را در قبال بخشش مهریه خود دریافت نماید.
برای این کار کافی است زوجین به دفتر ثبت اسناد رسمی مراجعه نمایند و توافق خود را ضمن یک سند رسمی به ثبت برسانند. طبیعتا در صورتیکه زوجه به حق مهریه خود رجوع کند، حق طلاق را از دست می دهد.
نحوه بذل مهریه در عقد موقت
یکی از ضروری ترین ارکان صحت عقد موقت، مانند عقد دائم، مهریه است؛ لذا عدم تعیین مهریه در این نوع از عقد نکاح موجب بطلان آن خواهد شد.
همچنین امکان بذل مهریه در عقد موقت نیز برای زوجه وجود دارد و او می تواند مهریه خود را به زوج بخشیده یا دریافت آن را مطالبه نماید.
در صورتیکه ثبت عقد موقت در یکی از شعب دفاتر ثبت اسناد رسمی صورت گرفته باشد، لازم است زوجه برای دریافت مهریه خود از طریق اجرای ثبت اقدام نماید؛ اما چنانچه عقد موقت ثبت نشده باشد، ابتدا باید مراحل اثبات عقد موقت در دادگاه انجام شود تا زوجه بتواند درخواست مطالبه مهریه خود را در آن مرجع پیگیری نماید.
لازم به ذکر است که برای بذل مهریه در عقد موقت نیز باید از طریق دفاتر اسناد رسمی اقدام شود و زوجه با مراجعه به آن، حق دریافت مهریه خود را به زوج خواهد بخشید.
بذل مهریه و دریافت حضانت
زمانی که زوج و زوجه قصد طلاق دارند، باید ابتدا در مورد مسائلی همچون مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و... تعیین تکلیف کنند؛ زیرا در غیر این صورت دادگاه وظیفه رسیدگی و تصمیم گیری به مسائل مذکور را بر اساس قوانین خواهد داشت.
بنابراین چنانچه زوجین در زمان طلاق توافقی مبنی بر بذل مهریه زوجه در برابر دریافت حضانت فرزند یا فرزندان را داشته باشند، دادگاه نیز بر اساس این توافق به دادخواست طلاق آن ها رسیدگی می کند و بر همین اساس می توان گفت: "امکان دریافت حضانت در مقابل بذل مهریه برای زوجه وجود دارد."
نکات مهم رجوع از بذل مهریه
در رابطه با مطالبه مهریه یا رجوع از بذل مهریه نکات مختلفی وجود دارد که در زیر تعدادی از آن ها را ذکر خواهیم کرد:
الف) برائت ذمه زوج: زمانی که زوجه همسرش را از پرداخت مهریه مبرا نماید، یعنی مهریه خود را ببخشد و این امر را در سندی به ثبت برساند، دیگر هیچ تکلیفی در رابطه با پرداخت مهریه بر ذمه زوج نخواهد بود و به اصطلاح حقوقی برائت از ذمه برای زوج محقق می شود؛ همچنین در این حالت حق مطالبه مهریه از زوجه سلب شده و حق رجوع از بذل مهر را نیز نخواهد داشت.
ب) بذل مهریه در طلاق توافقی: طلاق توافقی در فقه اسلامی دارای دو نوع خلع و مبارات می باشد که طی آن زوجه ضمن بذل مهریه خود، از زوج طلاق می گیرد.
این نوع از طلاق زمانی صورت می گیرد که زوجه به هیچ عنوان مایل به ادامه زندگی نیست و قصد جدایی دارد، طبق قانون مهلت رجوع به مهریه برای زوجه در این نوع از طلاق ها محدود به اتمام عده او است.
پ) وجود سندی برای دریافت مهریه: چنانچه سند دست نوشته ای مبنی بر اقرار زوجه به دریافت مهریه وجود داشته باشد، امکان رجوع به مهریه برای او دشوار خواهد بود؛ زیرا در این حالت انکار بعد از اقرار رخ داده است، مگر اینکه زوجه اثبات کند که اقرار او فاقد اعتبار می باشد.
ت) بذل مهریه در دفترخانه: زمانی که زوجه مهریه خود را در دفترخانه و ضمن یک دست نوشته می بخشد و به بیان دقیق تر هبه می کند، به اعتقاد برخی از مراجع، امکان رجوع به مهریه برای او وجود دارد؛ اما عده ای دیگر از مراجع با استناد به ماده 806 قانون مدنی، رجوع به مهریه یا به اصطلاح رجوع به مال بخشیده شده را جایز نمی دانند.
اختلاف نظر بذل مهریه در محاکم قضایی
در رابطه با امکان بذل مهریه به روش هبه یا ابرا و امکان رجوع از بذل مهریه در محاکم قضایی اختلاف نظر وجود دارد؛ طبق رای شماره 9309970925600240 شعبه 41 دیوان عالی کشور مورخ 93/10/27، تعیین تعدادی سکه به عنوان مهریه، عین معین نیست بلکه به صورت دین و بر ذمه شوهر است.
در نتیجه بذل تمام یا قسمتی از سکه ها از مصادیق عقد هبه نیست تا بتواند قابل رجوع باشد، بلکه از مصادیق ابرا است و قابل رجوع نیست.
اما طبق رای شعبه 26 دیوان عالی کشور در خصوص بذل مهریه، هبه جزء عقود است و نمی توان آن را در قالب ابرا تلقی کرد. در واقع در این نمونه رای، مهریه که به صورت سکه های طلا است را عین معین دانسته و بذل مهریه را از مصادیق هبه به شمار آورده که در نتیجه قابل رجوع است.
نمونه رأی دادگاه بدوی در رابطه با ابرا مهریه
در این قسمت یک نمونه رأی دادگاه بدوی در رابطه با ابرا مهریه را جهت آشنایی بیشتر شما همراهان گرامی ذکر خواهیم کرد:
رأی شعبه 265 دادگاه عمومی خانواده
در خصوص دادخواست تقدیمی خانم ..... با وکالت آقای ..... به طرفیت آقای ..... با وکالت خانم ..... به خواسته مطالبه مهریه تعداد ..... عدد سکه بهار آزادی کامل به نرخ روز، با احتساب هزینه دادرسی می باشد.
با توجه به محتویات پرونده از جمله تصویر مصدق سند عقد نامه رسمی به شماره ..... صادره از دفتر ازدواج شماره ..... حوزه ثبتی ..... می باشد و وجود رابطه زوجیت بین طرفین به سبب عقد نکاح دائم محرز و مسلم می باشد و وکیل خوانده ادعا نموده است، برابر اقرار نامه عادی مورخ ..... زوجه کل مهریه خود به جز یک عدد را به زوج بذل نموده است.
نظر به اینکه طبق ماده 798 قانون مدنی، هبه واقع نمی شود، مگر با قبول و قبض که زوجه به نظر دادگاه مهریه خود را دریافت نکرده است تا نسبت به آن بذل و بخشش داشته باشد؛ لذا قبض متهب (کسی که هبه را قبول کند) اعم از اینکه مباشر قبض متهب باشد یا وکیل او و قبض بدون اذن واهب (هبه کننده) اثری ندارد که در این موضوع به لحاظ عدم قبض و اقباض بذل مهریه توجیه قانونی ندارد.
وکیل خوانده دلیلی بر اینکه مهریه مذکور را پرداخت کرده باشد، به دادگاه ارائه ننموده است و اینکه به محض وقوع عقد نکاح، زن مالک مهریه می شود، هر گونه تصرفی را که بخواهد، می تواند انجام دهد. دعوی خواهان به نظر دادگاه ثابت تشخیص و مستندا به مواد 198، 519 و 522 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 1082 قانون مدنی، حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت تعداد ..... عدد سکه بهار آزادی به نرخ روز با شاخص تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی به مبلغ ..... ریال بابت مهریه و هزینه دادرسی به مبلغ ..... ریال بابت حق الوکاله وکیل که به سبب طرح دعوی به خواهان وارد گردیده، در حق صندوق دولت صادر و اعلام می گردد.
رای صادره حضوری محسوب و ظرف مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ، قابل تجدید نظر در محاکم تجدید نظر می باشد.