شخصیت حقوقی چه آثاری در پی دارد؟

اگر مفهموم شخصیت حقیقی و حقوقی برای شما غیر قابل فهم است، ادامه این مقاله را از دست ندهید؛ چرا که ما در ادامه قصد داریم شخصیت حقوقی را برای شما عزیزان شفاف سازی کنیم.

در حوزه شرکت های تجاری منطقی به نام ایجاد شخصیت حقوقی وجود دارد. این منطق بیان می دارد که در پشت شخصیت حقوقی اعتباری است که بر اساس این اعتبار تمامی اموال منقول و غیر منقول فرد موجودیتی مستقل خواهند داشت. 

موجودیت این اموال از صاحبان حقیقی آن ها مستقل بوده؛ چرا که نباید این اموال در معرض ریسک قرار بگیرند. ریسک هایی که امکان دارد به فعالیت های اقتصادی و سرمایه کلی یک تجارت آسیب برساند. به طور کلی شخصیت حقوقی باعث می شود که دارایی ها از یک سری مسائل این چنینی موصون بمانند.

منظور از شخصیت در بحث حقوقی چیست؟

در حالت معمول وقتی ما در مورد شخص صحبت می کنیم، از حرف خود منظور مشخصی داشته و به طور کلی با صحبت در مورد شخص ما به فردی اشاره کرده و به صحبت در مورد آن شخص مشغول خواهیم بود. اما در مباحث حقوقی شخصیت فقط مختص به فرد نیست، در بحث حقوقی تنها به یک انسان شخصیت گفته نمی شود.

به عبارت دیگر در بحث مسائل حقوقی، یک شخص چیزی بیشتر از آن است که همه ما به آن فکر می کنیم. به طور کلی وقتی در مسائل حقوقی فردی به شخص اشاره می کند، امکان دارد که منظور آن یک انسان یا حتی چیزی غیر از انسان باشد.

قبل از آن که بخواهیم انواع شخصیت در بحث حقوقی را به شما معرفی کنیم، بهتر است که با واژه شخصیت در بحث حقوقی به خوبی آشنا شوید. به طور کلی شخصیت در حقوق به مجموعه ایی از قابلیت ها و توانایی ها اطلاق می شود که به موجب آن قابلیت ها و توانایی ها یک سری مسئولیت و امتیازات به آن تعلق می گیرد. هر شخصیتی در قانون ویژگی ها، حقوق، آثار و تکالیف خاص خود را داشته که در ادامه با آن ها آشنا خواهیم شد.

شخصیت حقوقی به چه معنا است؟

در بالا گفتیم که شخصیت حقوقی اعتباری است که به موجب آن اموال منقول و غیر منقول فرد دارای موجودیتی مستقل هستند. اما به عبارت ساده تر شخصیت به معنای داشتن قابلیت حق و تکلیف نسبت به فرد دیگری است. اگر شخصیت مختص به یک انسان باشد، آن شخصیت با تولد او به وجود می آید. در واقع به چنین شخصیتی شخصیت حقیقی می گویند، که در ادامه در مورد آن هم با شما صحبت خواهیم کرد.

اما در صورتی که شخصیت مربوط به انسان نبوده و در واقع شخصیتی غیرذاتی باشد، شخصیت حقوقی نام دارد. شخصیت حقوقی شخصیتی است که صرفا قانون آن را به رسمیت می شناسد. با ذکر یک مثال این مسئله را شفاف سازی می کنیم.

برای مثال یک شرکت را در نظر بگیرید. این شرکت شخصیتی حقوقی است، در واقع باید گفت موجودیت بیرونی نداشته و ذاتی نیست. اما به موجب قانون شرکت مورد نظر دارای موجودیت هایی مستقل از افراد بوده و مجموعه ای از دارایی های معتلق به خود را دارد. چنین شخصیت حقوقی تنها پس از آن که دارایی های خود را به ثبت برساند، از حق و تکلیفی مستقل بر خودار خواهد بود.

لازم به ذکر است که در میان انواع شخصیت در زمینه حقوقی، شخصیت حقوقی جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است. قوانین زیادی در تجارت وجود دارد که به خوبی شخصیت حقوقی را شفاف سازی می کنند؛ برای مثال می توان به ماده 587 قانون تجارت اشاره کرد. به موجب این قانون تمامی تشکیلات، موسسات و سازمان های بلدی و دولتی به محض آن که به وجود آمدند، بدون آن که ثبت شوند دارای یک شخصیت حقوقی خواهند بود.

این مسئله باعث می شود که ما بگوییم شخصیت حقوقی مصداقی است که به شرکت ها، موسسه ها، سازمان ها و مواردی از این قبیل که افرادی آن ها را تاسیس کرده اند، اشاره می کند.

مفاد قانونی و اشارات آن ها به شخصیت حقوقی

در بالا گفتیم که ماده 587 قانون تجارت به وجود شخصیت حقوقی اشاره دارد. به طور کلی در شرح یک شخصیت حقوقی باید بگوییم وجودی اعتباری اما فرضی که انسان ها بنابر اهداف مختلف به وجود می آورند، شخصیت حقوقی نامیده می شود. شخصیت حقوقی در آینده می تواند یک طرف قرارداد به حساب آمده و حقوق مشخصی داشته باشد.

به طور کلی در قانون جمهوری اسلامی ایران بعد از آن که شرکت یا موسسه ای به ثبت رسید، یک سری تکالیف و حقوق برای آن مقرر می کند. در مفاد ماده 588 قانون تجارت ایران تمامی حقوق و تکالیفی که شخص حقیقی از آن ها بر خوردار است را هم برای شخصیت حقوقی تعریف نموده، البته غیر از وظایفی که تنها یک انسان از عهده بر آورده کردن آن ها بر می آید. برای مثال می توان به زوجیت، پرداخت نفقه و... اشاره کرد.

حقوق در نظر گرفته شده در قانون برای شخصیت حقوقی

همانطور که در بالا هم به این مسئله اشاره کردیم، شخصیت حقوقی از تمامی حقوق و تکالیفی که بر ضمه انسان است بهره مند خواهد بود. با این وجود بعد از آن که برای یک شرکت شخصیت حقوقی مستقلی پذیرفته شد، آثار متعدد برای آن شرکت به وجود خواهد آمد. این آثار شامل موارد زیر می شود:

• عنوان و نامی مستقل برای شرکت
• تعهدات و حقوق مستقل
• برخورداری از اموال مختص به خود
• اقامتگاه شخصیت حقوقی
• تابعیت شخصیت حقوقی

شخصیت حقیقی چیست؟

اما شخصیت حقیقی، همواره در کنار شخصیت حقوقی ما کلمه شخصیت حقیقی را هم می شنویم. همانطور که در بالا به این مسئله اشاره کردیم، در قانون دو نوع شخصیت وجود دارد که شامل شخصیت حقوقی و شخصیت حقیقی می شوند. در بالا ما به صورت مفصل در مورد شخصیت حقوقی برای شما صحبت کردیم، حال می خواهیم برای آشنایی بیشتر شما در مورد شخصیت حقیقی صحبت کنیم.

شخصیت حقیقی را می توان اولین قسم از انواع شخصیت در قانون به شمار آورد. اگر بخواهیم به بیان ساده شخصیت حقیقی را برای شما تعریف کنیم، پاسخ آن تنها یک کلمه خواهد بود! بله یک کلمه شخصیت حقیقی خود ماییم!

به بیان دیگر تمامی بشریت و هر انسانی یک شخصیت حقیقی به شمار می رود. از زمانی که انسانی به دنیا می آید تا زمانی که آن انسان جان خود را از دست دهد، یک شخصیت حقیقی خواهد بود. در قوانین تمامی کشورهای دنیا یک سری حقوق و تکالیف برای شخصیت حقیقی در نظر گرفته شده است.

از جمله حقوقی که برای یک شخصیت حقیقی در جمهوری اسلامی ایران در نظر گرفته شده می توان به مواردی مانند حقوق تمکین و نفقه و حقوق شهروندی اشاره کرد. مسئله ای که باید حتما بدانید این است که یک شخصیت حقیقی است که شخصیت حقوقی را به وجود می آورد. در واقع شخصیت حقیقی نماینده قانونی و تام الاختیار یک شخصیت حقوقی است و می تواند به جای شخصیت حقوقی فعالیت داشته باشد.

لازم به ذکر است که در حال حاضر این امکان برای اشخاص حقیقی به وجود آمده که بتوانند به صورت اینترنتی به تاسیس و ثبت یک شخصیت حقوقی به پردازند.

شخصیت حقیقی و حقوقی چه تفاوت هایی با یک دیگر دارند؟

در بالا ما به شما گفتیم که شخصیت های حقیقی و حقوقی به چه شخصیت هایی اطلاق می شوند. حال در ادامه می خواهیم به شما بگوییم که شخصیت های حقیقی و حقوقی چه تفاوت هایی با یک دیگر دارند. به موجب قانون شخصیت های حقیقی و حقوقی در موارد زیر با یک دیگر متفاوت هستند:

• اولین تفاوت و مهم ترین آن ها این است که شخصیت حقیقی همانطور که گفتیم به تمامی بشریت تعلق گرفته و در عالم واقع وجود دارد. این در حالی است که شخصیت حقوقی علی رغم آن که در قانون اعتبار داشته یک شخصیت فرضی بوده و نماینده ای قانونی در عالم واقع به شمار می رود.
• شخصیت حقیقی با تولد و به دنیا آمدن یک فرد به وجود خواهد آمد. اما شخصیت حقوقی را موسسین و اشخاص حقیقی به وجود می آورند.
• عمر یک شخصیت حقیقی با مرگ آن اتمام می یابد، در حالی که انحلال باعث پایان یافتن عمر شخصیت حقوقی می شود.
• حقوق و تکالیفی بر ضمه یک شخصیت حقیقی است که شخصیت حقوقی از آن ها برخودار نیست. برای مثال می توان به پرداخت نفقه به زوجه و همچنین حضانت اشاره کرد.

جمع بندی

در حقوق دو نوع شخصیت حقیقی و حقوقی وجود دارد. همانطور که گفتیم یک شخصیت حقیقی تمامی عالم بشریت را در برگرفته و از طول عمر محدودی برخوردار است. یک شخصیت حقیقی با مرگ به پایان خود می رسد. اما شخصیت حقوقی به شرکت ها و موسسه هایی گفته می شود که توسط شخص حقیقی به وجود آمده اند.

اتمام و پایان یک شخصیت حقوقی تنها با انحال آن امکان پذیر است. در واقع شخصیت حقوقی بعد از مرگ موسیسن خود که اشخاص حقیقی هستند، همچنان پایدار بوده و بر طبق قانون از اعتبار حقوقی برخوردارند. شخصیت حقوقی به موجب قانون دارای اقامتگاه و تابعیت هم است.