انحصار وراثت چطور انجام می‌شود؟
انحصار وراثت بر اساس طبقه بندی وراث انجام می‌شود. قبل از هر چیزی بایستی با مراحل انحصار وراثت آشنا باشید تا با موانع قانونی مواجه نشوید. انحصار وراثت و محاسبه حق هر کدام از ورثه، پس از کسر کارمزدهای مربوطه انجام می‌شود. برای انجام این اقدامات اولین گام تهیه گواهی فوت و ابطال مدارک هویتی متوفی است. پس از تهیه گواهی فوت بایستی به دفتر خدمات قضایی مراجعه کنید تا با طی کردن سایر مراحل مربوطه، اقدامات لازم را انجام دهید. در ادامه این مقاله به بررسی مراحل انحصار وراثت به صورت گام به گام می‌پردازیم.
شرایط اولیه انحصار وراثت
پس از فوت هر شخص، اموال او بایستی به وراث انتقال پیدا کند. اغلب متوفی وصیت نامه ای دارد که بایستی به آن نیز در چهارچوب قوانین عمل شود. ورثه بایستی پس از پرداخت دیون و بدهی متوفی، طبق قانون وراثت که در قوانین مدنی کشور ذکر شده، اموال او را تقسیم نمایند. اولین مرحله در انحصار وراثت، مشخص شدن ورثه متوفی است. بایستی ابتدا مشخص شود که چه اشخاصی دارای حق دریافت ارث هستند. پس از مشخص شدن ورثه، هر یک از وراث برگه انحصار وراثت دریافت می‌کنند. لذا از این رو شناخت قوانین مربوطه از اهمیت بالایی برخوردار است.
توجه داشته باشید که تقسیم ارث اولین گام نخواهد بود. لذا بایستی ابتدا هزینه کفن و دفن متوفی از دارایی او کسر شود. سپس بایستی به دیون و بدهی های متوفی بپردازید. پس از پرداخت دیون، اولویت با وصیت نامه متوفی است. در ادامه اموال باقی مانده بایستی طبق قوانین بین ورثه تقسیم شود. شایان ذکر است که تمامی بازماندگان متوفی از ارث بهره مند نمی‌شوند. بلکه بر اساس قانون ارث در قوانین مدنی کشور، بر اساس نزدیک بودن ورثه به متوفی تقسیم سهم صورت می‌پذیرد. ممکن است اشخاصی که نسبت دورتری به متوفی داشته باشند از ارث محروم شوند.
وصیت متوفی و شرایط تقسیم ارث با وجود وصیت نامه
بایستی قبل از تقسیم ارث بین ورثه، به وصیت نامه متوفی عمل شود. توجه داشته باشید که وصیت برای بیش از ثلث اموال باقی مانده، صحیح نیست. لذا اشخاصی که قصد تهیه وصیت نامه برای خود دارند نیز بایستی به این نکته توجه ویژه ای داشته باشند. عمل کردن به وصیت نامه در صورتی که وصیت متوفی بیش از ثلث اموال باشد، کاملا اختیاری است. در چنین شرایطی، ورثه می‌تواند تنها تا سقف ثلث اموال باقی مانده به وصیت متوفی عمل کنند. پس از عمل به وصیت نامه، ورثه بایستی برگه وراثت دریافت کنند تا مشخص شود هر کدام به چه میزان از ارث بهره مند خواهند شد.
در این میان سوال مهمی مطرح می‌شود. چطور می‌توان گواهی انحصار وراثت دریافت کرد؟ برای دریافت این گواهی، بایستی یکی از ورثه با تهیه مدارک مورد نیاز اقدام نماید. مدارک مورد نیاز برای این اقدام، گواهی فوت و استشهادیه مربوطه است. پس از تهیه این مدارک، می‌توان دادخواست انحصار وراثت را به مرجع صالح که شورای حل اختلاف می‌باشد، ارائه نمود. پس از این مرحله گواهی انحصار وراثت صادر می‌شود و می‌توان ادامه مراحل تقسیم ارث بین ورثه را در پیش گرفت.
انحصار وراثت قبل از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی
همان طور که ذکر شد بایستی گواهی انحصار وراثت اخذ شود تا اختلافی میان ورثه بروز نکند. شایان ذکر است که طبق قوانین کشور، اخذ گواهی انحصار وراثت ضروری است و بایستی حتما صورت بپذیرد. قبل از مراجعه به دفتر خدمات قضایی بایستی متقاضی گواهی فوت متوفی را اخذ و ضمیمه دادخواست نماید. سپس بایستی دادخواست خود را به شورای حل اختلاف ارائه کند. توجه داشته باشید که اخذ گواهی فوت متوفی نیازی به مراجعه حضوری به سازمان مربوطه ندارد و می‌توان آن را به صورت آنلاین دریافت کرد. متقاضیان می‌توانند با مراجعه به آدرس اینترنتی death.sabteahval.ir اقدام به دریافت گواهی فوت متوفی نمایند.
یک مدرک مهم برای دریافت گواهی انحصار وراثت، استشهادیه جهت اثبات ورثه می‌باشد. این استشهادیه بایستی به همراه معرفی دو نفر شاهد، تهیه و ارائه شود. توجه داشته باشید که تنظیم استشهادیه بایستی در دفترخانه اسناد رسمی صورت پذیرد. لذا در غیر این صورت استشهادیه ارائه شده معتبر نخواهد بود. متقاضیان می‌توانند فرم استشهادیه انحصار وراثت را از دفاتر اسناد رسمی کشور تهیه کنند. برای آشنایی بیشتر با این فرم، بهتر است نمونه استشهادیه انحصار وراثت را بررسی کنید.
اقدامات لازم برای انحصار وراثت در دفتر خدمات قضایی
همان طور که ذکر شد، صدور گواهی انحصار وراثت از طریق دفاتر خدمات قضایی صورت می‌پذیرد. لذا پس از تهیه مدارک لازم، بایستی به دفتر خدمات قضایی مراجعه کنید. متقاضی دریافت این گواهی بایستی یکی از ورثه باشد. اینکه کدام یک از ورثه اقدام نماید کاملا توافقی بوده و بر حسب رضایت دیگر وراث تعیین می‌شود. شایان ذکر است که متقاضی برای دریافت گواهی انحصار وراثت، بایستی مدارک دیگری را ارائه نماید. این مدارک شامل شناسنامه و کارت ملی متوفی و همچنین شناسنامه و کارت ملی ورثه می‌باشد. این مدارک بایستی به همراه گواهی فوت ضمیمه دادخواست شود تا به شورای حل اختلاف ارائه گردد.
سایر مدارک مهم برای ضمیمه شدن به دادخواست متقاضی شامل گواهی ازدواج و وصیت نامه متوفی می‌باشد. این مدارک نیز بایستی به همراه مدارک ذکر شده، به شورای حل اختلاف ارائه شوند. یکی از بدهی های مهم متوفی که بایستی قبل از تقسیم ارث پرداخت شود، مالیات بر ارث می‌باشد. این نوع مالیات بر اساس نوع مال و طبقه ورثه تعییم می‌شود. تا سال 1395 خورشیدی، قوانین به این صورت بود که بایستی به اداره مالیات مراجعه می‌شد و گواهی مربوطه نیز به شورای حل اختلاف ارائه می‌شد. اما در حال حاضر و طبق قوانین جدید کشور، این گواهی ضروری نیست و از مراحل انحصار وراثت محصوب نمی‌شود.
مراحل انحصار وراثت طبق قوانین سال 1402 نسبت به سال های پیشین آسان تر شده است. مراحل انحصار وراثت به صورت کلی به دو بخش کلی تقسیم می‌شود: بخش اول مراحل اولیه و قبل از مراجعه به دفتر خدمات قضایی است که شامل تهیه مدارک لازم جهت دریافت گواهی انحصار وراثت می‌شود و بخش دوم نیز با مراجعه به دفتر خدمات قضایی و دریافت گواهی انحصار وراثت انجام می‌شود. توجه داشته باشید که بخش دوم ثبت دادخواست بوده و مراحل اولیه اهمیت بالاتری دارند. می‌توانید جهت آشنایی با قوانین مربوطه از کارشناسان مجرب موسسه حقوقی وکیل وند، راهنمایی دریافت کنید.
