حضانت فرزند دختر

حضانت فرزند یکی از مهمترین مسائل حقوقی است که در زمان طلاق مطرح می‌شود و به معنای سرپرستی و نگهداری از فرزند پس از جدایی والدین است و هدف از آن تامین بهترین شرایط زندگی برای کودک است. در طلاق توافقی، والدین می‌توانند درباره حضانت فرزند به توافق برسند؛ اما اگر توافقی حاصل نشود یا طلاق به صورت یک‌ طرفه باشد، دادگاه با توجه به مصلحت کودک تصمیم‌ گیری می‌کند.

قانونگذار، با توجه به اهمیت موضوع حضانت، سن مشخصی را برای دخالت نظر کودک در این تصمیم تعیین کرده است. به طور معمول، تا قبل از ۹ سالگی برای دختر و ۱۵ سالگی برای پسر، نظر کودک در تصمیم‌گیری درباره حضانت ملاک عمل قرار نمی‌گیرد. اما از این سن به بعد، نظر کودک می‌تواند در تصمیم دادگاه موثر باشد.

با ما همراه باشید تا در ادامه به طور مفصل به موضوع حضانت فرزند دختر و قوانین جدید مربوط به آن بپردازیم.

سن حضانت فرزند دختر تا هفت سالگی و نه سالگی

طبق قانون 1169 مدنی کشورمان، زمانی که پدر و مادر از هم جدا می‌شوند، تا سن هفت سالگی، حضانت فرزند (چه دختر و چه پسر) به مادر سپرده می‌شود. یعنی این که مادر می‌تواند از فرزندش نگهداری کند و تصمیمات مهمی را درباره او بگیرد. این قانون به این دلیل وضع شده است که در سال‌ های اولیه زندگی، کودکان به توجه و مراقبت بیشتری نیاز دارند و معمولا مادران به دلیل ارتباط عاطفی قوی‌تر، بهتر می‌توانند نیاز های فرزندانشان را برآورده کنند.

 البته این به معنای بی‌اهمیت بودن نقش پدر نیست و پدر نیز حق ملاقات و ارتباط با فرزند خود را دارد.

پس از هفت سالگی فرزند، تا سن نه سالگی (بلوغ شرعی دختر)، به طور معمول حضانت با پدر است. این بدان معناست که به طور کلی پس از هفت سالگی، پدر حق قانونی برای نگهداری از دختر خود دارد.

اما این قانون کاملا مطلق نیست؛ اگر بین پدر و مادر اختلافاتی وجود داشته باشد و هر کدام مدعی حضانت باشند، دادگاه وارد عمل شده و با توجه به مصلحت کودک تصمیم‌ گیری می‌کند. در این شرایط، دادگاه موظف است به بهترین نحو از حقوق کودک دفاع کند و حضانت را به کسی بسپارد که به صلاح و مصلحت کودک باشد.

لازم به ذکر است که حتی اگر حضانت فرزند به پدر سپرده شود، مادر همچنان حق ملاقات با فرزند خود را دارد. این حق ملاقات، حقی قانونی برای مادر است و نمی‌توان به سادگی از او سلب شود. البته، نحوه و زمان ملاقات می‌تواند با توافق والدین یا تصمیم دادگاه تعیین شود.

بنابراین، در مورد حضانت فرزند دختر پس از هفت سالگی، عوامل مختلفی از جمله توافق والدین، تصمیم دادگاه و مصلحت کودک نقش دارند. 

حضانت فرزند دختر بعد از ۹ سالگی

همان‌طور که می‌دانیم، در قوانین مربوط به حضانت، سن ۹ سالگی برای دختران به عنوان سن بلوغ در نظر گرفته شده است. این بدان معناست که پس از رسیدن دختر به این سن، او دیگر تحت حضانت کامل یکی از والدین نیست و برخلاف دوران قبل از نه سالگی که حضانت فرزند بر اساس قوانین مشخصی تعیین می‌شد، پس از این سن می‌تواند در انتخاب محیط زندگی خود نقش فعال‌تری داشته باشد.

قانونگذار با توجه به این نکته، پس از سن ۹ سالگی، حق انتخاب را به خود دختر داده است؛ به عبارت ساده‌تر، دختر می‌تواند به صورت مستقیم اعلام کند که مایل است با کدام یک از والدین خود زندگی کند. این انتخاب، بدون نیاز به طی مراحل پیچیده قانونی و صرفاً بر اساس نظر و تمایل خود دختر صورت می‌گیرد.

 برای مثال، حضانت فرزند دختر 11 ساله همانند دوران پیش از بلوغ نیست و والدین او نمی‌توانند صرفاً با مراجعه به دادگاه، حضانت او را از دیگری بگیرند؛ چرا که این حق به خود دختر تعلق دارد.

البته، استثنائاتی نیز وجود دارد. اگر یکی از والدین شرایطی مانند اعتیاد، بیماری‌ های روانی یا سوء رفتار داشته باشد که به صلاحیت او برای حضانت لطمه بزند، دادگاه می‌تواند با توجه به این شرایط، تصمیم دیگری اتخاذ کند. اما در حالت عادی، پس از سن ۹ سالگی، نظر دختر در خصوص محل زندگی‌اش، بسیار حائز اهمیت است.

شرایط حضانت فرزند دختر 

قوانین حضانت فرزند در ایران به گونه‌ای طراحی شده است تا بهترین منافع کودک را تامین کند. برای اینکه یکی از والدین بتواند حق حضانت فرزند را به دست آورد، باید شرایط خاصی را دارا باشد. 

این شرایط شامل داشتن وضعیت مالی مناسب، شغل پایدار، محل سکونت مناسب و سلامت جسمی و روانی است و دادگاه با بررسی این موارد، صلاحیت والدین برای نگهداری از فرزند را تعیین می‌کند.

بر اساس قوانین، برخی عوامل می‌توانند منجر به سلب حضانت از والدین شوند، موارد زیر از جمله دلایلی است که موجب سلب حضانت فرزند می‌شود که ما به شرح آن پرداخته ایم:

• عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی

یکی از مهم‌ترین دلایل سلب حضانت از والدین، عدم مواظبت کافی از فرزند یا انحطاط اخلاقی آن‌ها است. اگر دادگاه تشخیص دهد که والدین به دلایل مختلفی از جمله بی‌توجهی به نیاز های اساسی کودک، عدم تأمین محیطی امن و سالم، یا رفتار هایی که به رشد سالم کودک آسیب می‌رساند، قادر به نگهداری از فرزند نیستند، ممکن است حضانت را از آن‌ها سلب کند. این سلب حضانت در راستای حفظ بهترین منافع کودک صورت می‌گیرد.

•  اعتیاد و رفتار های مخرب

اعتیاد شدید به الکل، مواد مخدر یا قمار، یکی دیگر از دلایل رایج سلب حضانت است. این اعتیادها نه تنها بر سلامت جسمی و روانی والدین تأثیر می‌گذارند، بلکه بر زندگی و آینده کودک نیز تأثیر منفی می‌گذارد. همچنین، اگر والدین به دلیل فساد اخلاقی یا فحشا شناخته شوند، حضانت از آن‌ها سلب خواهد شد. با این حال، فساد اخلاقی به معنای سلب حق ملاقات از فرزند نیست و والدین همچنان می‌توانند با فرزند خود ارتباط داشته باشند.

•  بیماری روانی و خشونت

ابتلا به بیماری‌ های روانی شدید که با تشخیص پزشکی قانونی تأیید شده باشد، می‌تواند دلیل دیگری برای سلب حضانت باشد. همچنین، تکرار ضرب و جرح کودک به شکلی که خارج از عرف باشد، می‌تواند به عنوان یک رفتار خطرناک تلقی شود و دادگاه را به سلب حضانت وادار کند. سوء استفاده از کودک به هر شکل، از جمله اجبار به کارهای خلاف اخلاق یا قانون، نیز یکی دیگر از دلایل جدی برای سلب حضانت است.

• شرایط خاص مادر

جنون مادر یکی از مواردی است که به طور مستقیم منجر به سلب حضانت می‌شود. زیرا فرد مبتلا به جنون قادر به نگهداری و مراقبت از فرزند خود نیست. 

همچنین، ازدواج مجدد مادر بعد از طلاق، ممکن است به سلب حضانت منجر شود، مگر اینکه دادگاه تشخیص دهد که این ازدواج به نفع کودک است. با این حال، اگر همسر جدید مادر فوت کند و مادر مجدداً ازدواج کند، حضانت از او سلب نخواهد شد، مگر اینکه شرایط به گونه‌ای باشد که به صلاح کودک نباشد.

حضانت دختر بچه تا چند سالگی با مادر است؟ 

همان‌طور که در بخش‌ های پیشین بررسی کردیم، قوانین حاکم بر حضانت فرزند دختر در سنین مختلف، بر اساس ماده 1169 قانون مدنی مشخص شده است.

 این قانون، به طور کلی، اولویت حضانت را تا سن هفت سالگی به مادر داده و پس از آن، تا سن بلوغ یا همان ۹ سالگی برای دختران، حضانت با پدر خواهد بود. این بدان معناست که در شرایط عادی و نبود موانع قانونی، مادری که شرایط لازم برای نگهداری از فرزند را داشته باشد، تا هفت سالگی مسئولیت حضانت دختر را بر عهده خواهد داشت. 

البته، پس از این سن، و تا زمانی که دختر به سن بلوغ برسد، پدر مسئولیت حضانت را خواهد داشت. با این حال، در صورت بروز اختلاف بین والدین و یا وجود شرایط خاصی که صلاحیت یکی از والدین را زیر سوال ببرد، دادگاه با توجه به مصلحت کودک، تصمیم نهایی را اتخاذ خواهد کرد.

قانون حضانت فرزند دختر

همان‌طور که پیش‌تر به طور کامل توضیح داده شد، حفاظت از فرزند دختر پس از طلاق یکی از مهم‌ترین مسائلی است که والدین باید به آن توجه کنند. اما شاید این سوال برایتان پیش بیاید که دقیقاً کدام قانون به این موضوع می‌پردازد؟

پاسخ این است که در حال حاضر، قانون مستقلی به نام «قانون حفاظت از فرزند دختر» وجود ندارد. قوانین مربوط به حفاظت از کودکان، چه دختر و چه پسر، عمدتاً در دو قانون مهم یعنی قانون مدنی و قانون حمایت از خانواده آمده است. بنابراین، هرگاه صحبت از حفاظت از فرزند دختر پس از طلاق می‌شود، به مفاد همین دو قانون مراجعه می‌شود. این قوانین به طور جامع به مواردی مانند سن کودک، شرایط والدین، مصلحت کودک و... پرداخته‌اند تا بهترین تصمیم برای آینده کودک گرفته شود.

سخن پایانی

در این مقاله، به بررسی قوانین مربوط به حضانت فرزند دختر در قانون مدنی پرداختیم. همانطور که مشاهده کردید، موضوع حضانت از پیچیدگی‌ های حقوقی بسیاری برخوردار است و تصمیم‌گیری در این خصوص نیازمند دانش تخصصی و تجربه کافی در حوزه حقوق خانواده می‌باشد. لذا در صورتی که با مسئله حضانت فرزند دختر مواجه شده‌اید، توصیه اکید می‌شود که از مشاوره و کمک یک وکیل متخصص و باتجربه در این زمینه بهره‌مند شوید.

 گروه وکلای وکیل وند با داشتن تجربه و تخصص در زمینه حقوق خانواده، می‌توانند در این خصوص به شما کمک کنند. یک وکیل کارکشته می‌تواند با توجه به شرایط خاص پرونده شما، بهترین راهکار قانونی را ارائه داده و حقوق شما و فرزندتان را به بهترین شکل ممکن تضمین نماید.

 به یاد داشته باشید که سپردن حضانت فرزند به فردی صالح و شایسته، تأثیر بسزایی در آینده و سلامت روان کودک خواهد داشت.