در صورتیکه در رابطه با موضوع

قوانین قصاص و شرایط آن چگونه است؟
نیاز به وکیل دارید با شماره

02188501680

تماس حاصل فرمایید
01 تیر 1401
4.88
قوانین قصاص و شرایط آن چگونه است؟

قوانین قصاص و شرایط آن چگونه است؟

شما در این مقاله میخوانید

در قانون اساسی ایران قصاص، دیه، حدود و تعزیری 4 نوع مجازات اسلامی محسوب می شوند در این میان قصاص در لغت به معنی تلافی و سزا است؛ در واقع قصاص حکمی است که در مقابل جرم قتل از سوی قاضی دادگاه برای محکومیت قاتل صادر می گردد. قصاص صرفا مختص جنایات عمدی تلقی می گردد.

تصویر مشاوره حقوقی آنلاین وکیل وند

مجازات یا کیفر تدبیری است که قانون گذار برای تنبیه افرادی که اعمالی خلاف قانون انجام می دهند در نظر گرفته است و این کار برای جلوگیری از هرج و مرج و برقراری نظم در جامعه است تا افراد بدانند عدم رعایت حقوق دیگران با برخورد قانون همراه است قصاص در لغت به معنی مجازات، جبران، تلافی و مقابله به مثل است و در اصطلاح فقهی انجام عملی دقیقا همانند عملی است که فاعل انجام داده است. مطابق ماده 16 قانون مجازات اسلامی سال 1392: قصاص مجازات اصلی جنایات عمدی بر نفس اعضاء و منافع است.

در قانون قصاص به 2 دسته تقسیم می شود:

  1. قصاص نفس: قصاص در جنایت قتل عمد را قصاص نفس می گویند.
  2. قصاص عضو:  قصاص در جنایات قطع عضو و جرح را قصاص عضو می گویند.

همانگونه که گفته شد قصاص یکی از مجازات اصلی است که در قانون به آن پرداخته شده است اما اغلب مردم قصاص را با اعدام اشتباه می گیرند و تفاوت اعدام با قصاص را نمی دانند. به طور کلی اعدام حالت کلی و عام تری نسبت به قصاص دارد.

قصاص با اعدام چه تقاوتی دارد؟

  • اعدام سالب حیات بوده اما قصاص ممکن است هم سالب حیات باشد و هم قاطع عضو.
  • قصاص با درخواست اولیای دم اجرا می شود اما اعدام از جانت مدعی العموم با اقامه دعوا واقع می شود.
  • منشا قصاص صرفا جرایم مستوجب قصاص است اما ممکن است در اعدام جرایم مستوجب حد، تعزیر یا بازدارنده باشد.
  • اعدام مجازات کلی تر و عمومی تر است که می تواند در بسیاری از مواد اعم از قتل و... حکم به آن داد.

شرایط قصاص 

ثابت شدن قصاص منوط به وجود شرایطی است که عبارتند از:

  1. تساوی در دین: اگر قاتل مسلمان و مقتول کافر باشد مجازات نمی شود اما در صورتی که شخص قاتل عادت به قتل کافر کند مجازات خواهد شد و کافر در برابر کافر به قصاص محکوم می شود.
  2. فقدان رابطه پدر و پسری: مطابق ماده 220 قانون مجازات اسلامی؛ اگر پدر و یا جد پدری فرزند و یا نوه خود را به قتل برسانند قصاص نمی شود و فقط به پرداخت دیه محکوم می گردد.
  3. مهدورالدم نبودن مقتول:  مهدو الدم کسی است که به خاطر دشنام دادن به معصومین مرتد شدن از دین، محاربه، انجام زنا یا لواط خونشان هدر است و قتل چنین اشخاصی قصاص ندارد.
  4. تساوی در عقل: اگر قاتل مجنون باشد قصاص نخواهد شد.

نکته : مطابق ماده 221 قانون مجازات اسلامی؛ هرگاه دیوانه یا نا بالغی عمداً کسی را بکشد قصاص نمی شود و به پرداخت دیه قتل به ورثه مقتول و تعزیر محکوم خواهد شد.

شرایط لازم برای قصاص عضو

با استناد به ماده 293 قانون مجازات اسلامی برای قصاص عضو علاوه بر شرایط عمومی قصاص موارد دیگری نیز باید رعایت شود که عبارتند از:

  • تساوی در سالم بودن عضو مورد قصاص با مورد جنایت.
  • تساوی قصاص با مقدار جنایت.
  • قصاص موجب تلف جانی یا صدمه عضو دیگری نشود.
  • تساوی در محل عضو مجروح و مقطوع.
  • تساوی در اصلی بودن اعضاء.

شرایط لازم برای اجرای حکم قصاص

  1. تقاضای اولیای دم: در صورتی که جرم محرز شده باشد و اولیای دم تقاضای اجرای حکم آن را نمایند حکم اجرا می شود مگر اینکه اولیای دم با مجرم در مورد پرداخت دیه به مصاحمه برسند و یا اینکه به طور کلی از حکم قصاص صرف نظر کنند.
  2. اذن ولی امر: در موردی که ولی دم نباشد و یا آنها در دسترس نباشند حاکم شرع و یا ولی امر از جانب آنها تقاضای قصاص می نماید و یا پرداخت دیه را برای مجرم حکم می کند.
  3. اذن ولی دم: در زمان اجرای حکم قصاص بر روی مجرم ولی دم حتی اگر تقاضای اجرای حکم را داشته باشند نیز باید دوباره اذن به اجرای حکم نمایند.
  4. پرداخت کردن دیه مازاد بر استحقاق: در صورتی که در جرح عمد یا قطع عضو حکم به پرداخت دیه صادر شود قانون در این شرایط دیه هر عضو و آسیب و جراحت را تعیین کرده است و اما اگر هزینه درمان و رسیدگی بیشتر از دیه تعیین شده در قانون باشد مجنی علیه خواستار دیه مازاد است.
  5. ممنوعیت ابزاء جانی: قصاص به این معنی است که عملی را که مجرم بر روی نفس مسلمانی انجام داده مانند همان را روی او انجام دهند و عذابی را که مجنی علیه تحمل کرده مجرم نیز تحمل کند اما منظور از ممنوعیت ابزاء این است که نباید عذاب بیشتری را به او تحمیل کرد.

تصویر مشاوره حقوقی آنلاین وکیل وند

موانع اجرای قصاص

از مهمترین موانع اجرای قصاص که اجرای آن را به طور موقت و یا با مانع مواجه می کند عبارتند از:

  • باردار بودن زن محکوم به قصاص: در صورتی که زن باردار محکوم به قصاص شود اجرای قصاص او به تعویق می افتد تا بعد از حمل طفل و تا زمانی که حیات طفل به مادرش وابسته است نمی توان قصاص را اجرا کرد.
  • فرار قاتل و عدم دسترسی به او: اگر قاتل که محکوم به قصاص شده است فراری باشد قصاص تا زمانی که به او دسترسی پیدا نشود با مانع مواجه خواهد شد.

موارد سقوط قصاص

  1. گذشت اولیای دم
  2. مطالبه دیه 
  3. ایجاد شبه 
  4. از بین رفتن محل قصاص 

با استناد به ماده 204 قانون مجازات اسلامی قتل نفس به سه نوع است:

  1. قتل عمد 
  2. قتل شبه عمد 
  3. قتل خطا 

به استناد ماده 106 قانون مجازات اسلامی قتل عمد شامل موارد زیر است:

الف : مواردی که قاتل با انجام کاری قصد کشتن شخص معین یا فرد یا افرادی غیر معین از یک جمع را دارد خواه آن کار نوعا کشنده باشد و خواه نباشد ولی در عمل موجب قتل شود.

ب: مواردی که قاتل عمدا کاری را انجام دهد که نوعا کشنده باشد هر چند قصد کشتن شخص را نداشته باشد.

ج : مواردی که قاتل قصد کشتن را ندارد و کاری را که نیز انجام می دهد نوعا کشنده نباشد ولی نسبت به طرف مقابل بر اثر بیماری، پیری، ناتوانی و یا کودکی و امثال آنها نوعا کشنده محسوب شود و قاتل نیز به آن آگاه باشد.

مطابق ماده 231 قانون مجازات اسلامی راه های ثبوت قتل در دادگاه عبارتند از :

  •  اقرار: به استناد ماده 232 قانون مجازات اسلامی؛ اقرار به قتل عمد گرچه یک مرتبه هم باشد قتل عمد ثابت می شود بر این اساس اقرار در صورتی نافذ است که اقرارکننده دارای عقل، بلوغ، اختیار، قصد باشد.
  • شهادت: مطابق ماده 237 قانون مجازات اسلامی؛ قتل عمد با شهادت دو مرد عادل ثابت می شود و قتل شبه عمد یا خطا با شهادت دو مرد عادل و یا یک مرد عادل با دو زن عادل و یا یک مرد عادل و قسم مدعی ثابت می شود.
  • قسامه: نوعی خاصی از سوگند است که از ماده 312 تا 346 قانون مجازات اسلامی به آن اشاره شده است.
  • علم قاضی:  به استناد ماده 211 قانون مجازات اسلامی؛ علم قاضی عبارت است از یقین حاصل از مستندات بَیّن در امری است که نزد وی مطرح می شود و در زمانی که مستند حکم علم قاضی است وی موظف است قرائن و امارات بین مستند علم خود را به طور صریح در حکم قید کند.

کلمات کلیدی

  • قصاص pdf
  • تحقیق کامل در مورد قصاص
  • القصاص في الإسلام PDF
  • كتب عليكم الْقِصَاصُ فِي الْقَتْلَى
  • تعريف القصاص لغة واصطلاحاً pdf
  • قصاص در قرآن
  • مدت زندان قاتل
  • اثبات قصاص
  • احکام اجرای حکم قصاص
  • شرایط اجرای قصاص نفس
  • نمونه حکم قصاص نفس
  • قصاص و دیات در فقه
لطفا کمی صبر کنید

میانگین 4.88 از 4 رای

آخرین مقالات
ایکون ترازو

سوالات مربوطه اخیر

09 فروردین 1403
وکیل پایه یک دادگستری

آیا امکان اعاده حیثیت وجوددارد؟

باسلام
مادر همسر من چندین ساله با تهمت و افترا با آبروی من بازی کرده
آ...

09 فروردین 1403
وکیل پایه یک دادگستری

شکایت ضرب و جرح و توهین

اگر شکایت ضرب و جرح و آبرو ریزی و هتک حرمت انجام دهد دختر من چه شکای...

09 فروردین 1403
وکیل پایه یک دادگستری

صلاحیت دادسرای محل وقوع جرم

سلام . با خانمی صیغه قانونی هستم ‌‌. دو روز قبل بین ما بگو مگو شد . شم...

08 فروردین 1403
وکیل پایه یک دادگستری

سوال دارای ابهام است؟

فردی تو نبود من در شهر به یک شعبه بانک تجارت با برش و نفوزش جای من فر...

08 فروردین 1403
وکیل پایه یک دادگستری

پیشگیری از وقوع جرم در فروش اینترنتی

سلام. وقتتون بخیر. من قصد فروش گوشی ام رو در سایت دیوار دارم. چطور اقد...

08 فروردین 1403
وکیل پایه یک دادگستری

انتخاب وکیل تسخیری توسط دادگاه

یعنی شما میفرمایید حتی بدون مراجعه من به دادگاه وکیل تسخیری انتصاب میش...

08 فروردین 1403
وکیل پایه یک دادگستری

عدم حضور در دادگاه کیفری و عدم معرفی وکیل

عرض ادب.
من یک پرونده کیفری دارم و آخرین ابلاغیه از سمت دادگاه این بود...

07 فروردین 1403
وکیل پایه یک دادگستری

به کدام مرجع قانونی رجوع کنم تا زودتر ایشان دستگیر شود و به حق خودم بر...

سلام ضمن عرض تبریک سال نو حدود 2 سال پیش بابت دستگیری شخصی که از اقو...

07 فروردین 1403
وکیل پایه یک دادگستری

شکایت از مرجع قضایی.

سلام یه شماره تلفنی رو میخواستم جهت اعتراض به رای قاضی چون یه پرونده ک...

06 فروردین 1403
وکیل پایه یک دادگستری

مجازات زنای غیرمحصن

سلام وقت بخیر
بنده سوالی داشتم بابت اینکه خانمی مطلقه با یک بچه 9 ماهه...