در این مقاله مطالعه خواهید کرد:
رسیدگی به جرایم مواد مخدر اطفال چه مراحلی دارد؟
کودکان و اطفال بزرگ ترین طعمه های قابل استفاده در جرائم مربوط به مواد مخدر اعم از حمل، قاچاق و فروش آن ها محسوب می شوند. قاچاقچیان و فروشندگانِ انواع مواد مخدر معمولا برای دور زدن قانون و عدم دستگیری خود از افراد زیر 18 سال که به سن قانونی نرسیده اند، سوء استفاده می کنند و از آن ها به عنوان یک پوشش امن و قابل اطمینان سودجویی می نمایند.
برای جرائم مربوط به مواد مخدرِ افراد زیر 18 سال مجازات های خاصی در قانون در نظر گرفته شده است که در این مقاله به بررسی آن ها می پردازیم؛ جهت آشنایی با نحوه رسیدگی به جرائم مذکور و اطلاع از مرجع صالحِ رسیدگی به آن ها تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
تقسیم بندی جرائم مربوط به مواد مخدر
برای شناخت مجازات های قانونی جرائم مربوط به مواد مخدر کودکان بهتر است ابتدا با انواع و دسته بندیِ جرائم مذکور آشنایی پیدا کرد؛ این جرائم دارای دو دسته زیر می باشند:
- جرائم اصلی: جرائمی که مستقیما و بی واسطه به مواد مخدر مربوط می شوند که شامل مواردی همچون تولید، خرید و فروش هرگونه ماده مخدر است.
- جرائم فرعی: جرائمی که به طور وابسته و غیر مستقیم با مواد مخدر، ادوات مربوطه و استعمالِ مرتکبانِ آن ارتباط دارند که شامل مواردی همچون تهیه و فروش آلات استعمال آن و... می باشد
مراجع صالح برای بررسی جرائم مواد مخدر کودکان
مرجع صالح برای بررسی یک جرم باید توسط قانون گذار مشخص شود؛ در رابطه با بررسی جرائم مواد مخدر کودکانِ زیر 18 سال نیز طبق رای وحدت رویه شماره651 صادره سوم آبان ماه سال 1379 دادگاه اطفال و نوجوانان به عنوان مرجع صالح در نظر گرفته شده است.
لازم به ذکر است طبق رای وحدت رویه دیگری (شماره 664 صادره سی ام دی ماه سال 1382) مرجع صالح رسیدگی به جرائم مربوط به مواد مخدر که دارای حکم اعدام هستند، دادگاه انقلاب اسلامی می باشد؛ اما در رای وحدت رویه شماره 687 که در مورخ دوم خرداد ماه سال 1385 صادر شده، مرجع صالح رسیدگی به جرائم مواد مخدرِ افراد زیر 18 سال که دارای حکم اعدام هستند، دادگاه کیفری استان مربوطه می باشد.
طریقه بررسی جرائم مواد مخدر کودکان
بررسی جرائم مربوط به مواد مخدر افراد زیر 18 سال در دادگاه اطفال و نوجوانان انجام می شود و در آن از نظرات مشورتی یک قاضی مشاور و متخصص در یکی از زمینه های علوم تربیتی، روان شناسی، جرم شناسی، مددکاری اجتماعی یا فرهنگیان آشنا به امور روان شناختی و تربیتی کودکان و نوجوانان نیز استفاده می شود.
دادگاه صالح بررسی و رسیدگی به جرائم مواد مخدر افراد زیر 18 سال را طبق مواد 90، 91، 92، 93 و 94 قانون مجازات اسلامی انجام می دهد؛ در ماده 90 قانون مذکور بیان شده است:
امکان تجدیدنظر در رای به منظور کاهش مدت نگهداری (تا یک سوم) و تسلیم طفل یا نوجوان به ولی یا سرپرست قانونی به جای نگهداری او در مراکز مربوطه برای دادگاه وجود دارد؛ اما این تجدیدنظر در صورتی است که طفل یا نوجوان مذکور حداقل یک پنجم از میزانِ زمان تعیین شده را در کانون اصلاح و تربیت گذرانده باشد.
همچنین در ماده 93 ق. م. ا این مطلب ذکر شده است که: امکان کاهش مجازات ها به میزان 50 درصد و تبدیل اقدامات تامینی و تربیتی اطفال و نوجوانان به اقدامی دیگر (جهت اعمال تخفیف ها) برای دادگاه وجود دارد.
مجازات های قانونی جرائم مربوط به مواد مخدر کودکان
مجازات های قانونی جرائم مربوط به مواد مخدر افراد زیر 18 سال طبق ماده 88 قانون مجازات اسلامی به شرح زیر می باشد:
اطفال و نوجوانانی که مرتکب جرائم تعزیری می شوند و سن آن ها در زمان ارتکاب 9 تا 15 سال تمام شمسی است، دادگاه حسب مورد یکی از تصمیمات زیر را برای وی اخذ می نماید:
الف) تحویل طفل یا نوجوان ضمن اخذ تعهد از والدین یا سرپرست قانونی او جهت تلاش برای تربیت، تادیب و مواظبت از اخلاق نیکوی وی.
تبصره: در صورت صلاحدید دادگاه می تواند بر حسب نیاز از والدین یا سرپرست قانونی انجام یکی از کارهای زیر را تعهد بگیرد و از آن ها بخواهد در مهلت تعیین شده نتیجه را به همان مرجع اعلام نمایند:
- معرفی طفل یا نوجوان به مددکار اجتماعی یا روان شناس و سایر متخصصان مربوطه.
- فرستادن طفل یا نوجوان به یک موسسه آموزشی و فرهنگی جهت آموختن یک مهارت و حرفه یا تحصیل.
- انجام اقدامات مورد نیاز برای درمان طفل یا نوجوان یا ترک اعتیاد او زیر نظر پزشک.
- جلوگیری از معاشرت طفل یا نوجوان با اشخاص مضر (بر اساس تشخیص دادگاه).
- جلوگیری از رفت و آمد طفل یا نوجوان به محل های مشخص.
ب) تسلیم به اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگری که دادگاه به مصلحت طفل یا نوجوان بداند با الزام به انجام دستور های مذکور در قسمت اول همین ماده.
تبصره: تسلیم طفل به اشخاص واجد صلاحیت به شرط قبول آن ها می باشد.
پ) نصیحت به وسیله قاضی دادگاه.
ت) اخطار و تذکر یا اخذ تعهد کتبی به عدم تکرار جرم.
ث) نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از 3 ماه تا یکسال در رابطه با جرائم تعزیری درجه یک تا پنج.
تبصره 1: تصمیمات مذکور در بند "ت ، ث" فقط درباره اطفال و نوجوانان 12 تا 15 سال قابل اجرا است. اعمال مقررات بند "ث" در مورد اطفال و نوجوانانی که جرائم موجب تعزیر درجه یک تا پنج را مرتکب شده اند، الزامی است.
تبصره 2: هرگاه نابالغ مرتکب یکی از جرائم موجب حد یا قصاص گردد، در صورتیکه از 12 تا 15 سال قمری داشته باشد به یکی از اقدامات مقرر در بندهای "ت ، ث" محکوم می شود و در غیر این صورت یکی از اقدامات مقرر در بند های "الف تا پ" این ماده در مورد آن ها اتخاذ می گردد.
تبصره 3: در مورد تصمیمات مورد اشاره در بند های "الف ، ب" این ماده، دادگاه اطفال و نوجوانان می تواند با توجه به تحقیقات به عمل آمده و همچنین گزارش های مددکاران اجتماعی از وضع طفل یا نوجوان و رفتار او، هر چند بار که مصلحت طفل یا نوجوان اقتضا کند، در تصمیم خود تجدیدنظر نماید.
سخن پایانی
جرائم مربوط به حمل، قاچاق و فروش مواد مخدر برای افراد زیر 18 سال که به سن قانونی نرسیده اند، دارای مجازات های مشخصی در قانون است؛ مرجع صالح رسیدگی به این جرائم طبق ماده 88 قانون مجازات اسلامی نسبت به تعیین مجازات های مقرر اقدام می کند.
جرائم مربوط به مواد مخدر در گروه جرائم تعزیری قرار می گیرد و دادگاه می تواند در صورت صلاح دید مجازات ها را به میزان 50 درصد کاهش داده و اقدامات تامینی و تربیتی اطفال و نوجوانان را جهت تخفیف به اقدام دیگری تبدیل کند.
