یکی از موضوعات مهم در امور حسبی، موضوع نسب می باشد چراکه اثبات و عدم اثبات نسب طفلی به پدر و مادر وی می تواند آثار حقوقی بسیاری را بدنبال خود داشته باشد. 

قانون مدنی تعریفی مشخص از کلمه نسب بیان نکرده است ولیکن مواد 1158 الی 1168 را به موضوع نسب تخصیص داده است ، با بررسی مواد فوق می توان نسب را اینگونه تعریف نمود:«نسب به رابطه خویشاوندی میان دو نفر گفته می شود که هر دو یا از نسل یک شخص ثالثی هستند و یا یکی از نسل شخص دیگری است.»

معنی لغوی نسب نیز در فرهنگ لغت اینگونه بیان شده ، رگ و ریشه، اصل، خاندان است. و از لحاظ حقوقی می توان نسب را اینگونه تعریف کرد :«نسب به معنای رابطه خویشاوندی که به واسطه خون بین اشخاص به وجود آمده است.»اما با بررسی مواد 1158،1165 و 1167 قانون مدنی می توان اینگونه برداشت کرد که :« نسب به کودک حاصل از رابطه نزدیکی زن و مرد به وجود می آید خواه این رابطه مشروع باشد و یا نامشروع و یا حتی با شبهه.»

به طور کلی نسب می تواند از 2 طریق به وجود آید :

نسب مشروع یا نسب قانونی به آن نسبی گفته می شود که پدر و مادر طفل در زمان برقراری رابطه نزدیکی، میان آنها رابطه زوجیت وجود داشته باشد حال چه نکاح آنها دائم باشد و چه موقت، فرقی در نسب طفل نخواهد داشت ولی اصل این است که انعقاد نطفه در این دوران رخ دهد، اگر پدر و مادر قبل از محرمیت با یکدیگر رابطه نزدیکی برقرار کنند و طفل در دوران محرمیت آنها به دنیا آید، این نسب مشروع و قانونی محسوب نخواهد شد چرا که انعقاد نطفه باید در زمان محرمیت به وجود آید و از آنجایی که نسب مشروع دارای آثاری مانند ارث،ولایت و... می باشد، این آثار حقوقی به فرزند متولد شده با نسب نامشروع نخواهد رسید.

 هر گاه میان زن و مرد رابطه شرعی وجود نداشته باشد و آنها اقدام به انعقاد نطفه نمایند نسب فرزند حاصل از این رابطه نسب نامشروع محسوب شده و طفل حاصل از این رابطه تمامی آثار حقوقی نسب مشروع را بدست نخواهد آورد چرا که قانونگذار رابطه شکل گرفته بین زن و مرد را زنا در نظر گرفته و تنها حقوقی در راستای حمایت از طفل برای وی متصور خواهد شد و حقوقی مانند ارث به فرزند حاصل تعلق نخواهد گرفت.

شبهه به معنای اشتباه است و این اشتباه می تواند در اثر جهل به موضوع بوده و یا در اثر جهل به حکم. به عنوان مثال در خصوص جهل به موضوع می توان اینگونه بیان داشت که شخص با یک غریبه رابطه نزیکی برقرار میکند به تصور آنکه وی زوجه اوست و فرزند حاصل از این اشتباه نسب ناشی از شبهه خواهد بود در خصوص جهل به حکم می توان به برقراری رابطه زوجیت به اشتباه با خواهر زوجه اشاره کرد.

حال در صورت انعقاد نطفه ای از این طریق نسب نطفه به شخصی که به شبهه رابطه ای را برقرار کرده مشروع خواهد بود و اگر هر دو با شبهه رابطه ای برقرار کرده و سپس نطفه ای منعقد گردیده نسب نطفه به هر دو آن ها مشروع خواهد بود .

عقد باطل به عقودی گفته می شود که فاقد یکی از شرایط صحت عقد می باشد. موارد مفسد و مبطل عقد را می توان در مواد 1048،1050،1051 و 1053 قانون مدنی مشاهده نمود که بر اساس این مواد عقد در شرایط ذیل باطل خواهد بود:

ازدواج با دوخواهر

ازدواج با زن شوهردار، با علم به وجود رابطه زوجیت زن

ازدواج با علم و آگاهی با زنی که در عده طلاق یا وفات می باشد.

در صورتی که نطفه ای در این روابط منعقد گردد بر اساس ماده 1166 قانون مدنی طفل نسبت به شخصی  که جاهل به این موضوع است، مشروع و نسبت به شخص آگاه نامشروع خواهد بود و اگر هردو نا اگاه و جاهل باشند نسب طفل نسبت به هردوی آنها مشروع خواهد بود.

این نوع از تولید مثل به دلیل نوآورانه و نوین بودن شیوه آن اختلاف نظرهای عمیقی میان فقها به وجود آورده اما به طور کلی برای لقاح مصنوعی 2 حالت می توان متصور شد:

در دو حالت یاد شده تنها حالت اول در ایران مورد پذیرش واقع شده آن هم به علت اینکه مرد اگر به دلایل پزشکی که قادر به برقراری رابطه نزدیکی و بارور کردن زن نبوده، زوجین می توانند از طریق علم پزشکی و به واسطه لقاح مصنوعی صاحب فرزند شوند اما فرزند حاصل از لقاح مصنوعی حالت دوم در ایران سبب نامشروع شدن نسب طفل نسبت به زن و مرد خواهد شد.