اظهارنامه حقوقی یک سند رسمی و ابزار حقوقی مهم در سیستم قضایی ایران است که به افراد امکان میدهد بدون نیاز به تقدیم دادخواست، حقوق خود را به صورت قانونی از طرف مقابل مطالبه کنند. این سند به عنوان ابزاری برای اعلام خواستهها و حقوق پیش از اقدامات حقوقی جدیتر، مانند ارائه دادخواست یا مراجعه به دادگاه، عمل میکند. فواید اظهارنامه حقوقی شامل کاهش هزینهها و زمان حل اختلافات، ایجاد شفافیت در مطالبات، و ارائه مدرک معتبر در دادگاه است.
برای آشنایی بیشتر با جزئیات، انواع، و نحوه نگارش اظهارنامه حقوقی، ادامه این متن را مطالعه کنید.
انواع اظهارنامههای قضایی
اظهارنامههای الزامی
در برخی موارد قانونی، ارسال اظهارنامه حقوقی پیش از طرح دعوی در دادگاه اجباری است. این موارد شامل موضوعاتی مانند تصرف غیرمجاز اموال، درخواست بازگرداندن ملک اجارهای، یا مطالبه هزینههای مشترک آپارتمان (مانند شارژ ساختمان) میشود. بدون ارائه اظهارنامه در این موارد، پیگیری قانونی ممکن نیست. یکی از فواید اظهارنامه حقوقی در این موارد، ایجاد مستند قانونی برای اثبات تلاش اولیه جهت حل مسالمتآمیز اختلاف است.
اظهارنامههای اختیاری
اظهارنامههای اختیاری الزام قانونی ندارند اما میتوانند به عنوان گام اولیه برای حل اختلافات استفاده شوند. این نوع اظهارنامهها شامل اظهارنامه مطالبه وجه چک، اظهارنامه مطالبه وجه واریزی، اظهارنامه مطالبه وجه فاکتور، اظهارنامه مطالبه وجه قرض، و اظهارنامههای صلح و سازش هستند. از فواید اظهارنامه حقوقی در این حالت میتوان به مستندسازی رسمی درخواست و افزایش احتمال حل اختلاف بدون نیاز به دادگاه اشاره کرد.
انواع خاص اظهارنامه حقوقی و کاربردهای آنها
اظهارنامههای حقوقی بسته به نوع دعوی، کاربردهای متفاوتی دارند. در ادامه به برخی از انواع رایج آنها اشاره میکنیم:
-
اظهارنامه مطالبه وجه چک: برای مطالبه وجه چک برگشتی یا بدهیهای مستند به چک استفاده میشود.
-
اظهارنامه مطالبه وجه واریزی: برای درخواست بازپرداخت مبالغ واریز شده، مانند پیشپرداخت قراردادها، کاربرد دارد.
-
اظهارنامه مطالبه وجه فاکتور: برای مطالبه مبالغ مربوط به فاکتورهای پرداختنشده در معاملات تجاری استفاده میشود.
-
اظهارنامه مطالبه وجه قرض: برای درخواست بازپرداخت وام یا قرض دادهشده به کار میرود.
-
اظهارنامه ایفای تعهد: برای الزام طرف مقابل به انجام تعهدات قراردادی یا قانونی استفاده میشود.
-
اظهارنامه دعوت به تمکین: در دعاوی خانوادگی، مانند درخواست تمکین همسر به توافقات مشترک، کاربرد دارد.
-
اظهارنامه صلح و سازش: برای اعلام آمادگی جهت حلوفصل مسالمتآمیز اختلافات استفاده میشود.
-
اظهارنامه تسلیم مال یا وفای به عهد: برای اعلام نیت تسلیم اموال یا اجرای تعهدات مالی به کار میرود.
انتخاب نوع مناسب اظهارنامه و رعایت نکات قانونی مرتبط با آن میتواند تأثیر بسزایی در پیشبرد پرونده و موفقیت در دعوی حقوقی داشته باشد. فواید اظهارنامه حقوقی در این زمینه شامل افزایش شفافیت و ارائه شواهد محکم برای اثبات ادعاها در دادگاه است.
حق ارسال اظهارنامه حقوقی طبق ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی
ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی به افراد این حق را میدهد که پیش از طرح دعوی، مطالبات خود را از طریق اظهارنامه حقوقی به صورت رسمی مطرح کنند. متن این ماده قانونی به شرح زیر است:
ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی:
هر کس میتواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به وسیله اظهارنامه از دیگری مطالبه کند، مشروط بر اینکه موعد مطالبه رسیده باشد. به طور کلی، هر کس حق دارد اظهاراتی را که راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری است و بخواهد به طور رسمی به وی برساند، ضمن اظهارنامه، به طرف ابلاغ نماید.
اظهارنامه توسط اداره ثبت اسناد و املاک کشور یا دفاتر دادگاهها ابلاغ میشود.
تبصره: اداره ثبت اسناد و دفاتر دادگاهها میتوانند از ابلاغ اظهارنامههایی که حاوی مطالب خلاف اخلاق یا خارج از نزاکت باشد، خودداری کنند.
از فواید اظهارنامه حقوقی بر اساس این ماده میتوان به امکان ابلاغ رسمی و قانونی مطالبات بدون نیاز به طرح دعوی در دادگاه اشاره کرد، که این امر میتواند از تشدید اختلافات جلوگیری کند.
طریقه نوشتن اظهارنامه
نوشتن اظهارنامه یکی از مراحل مهم در فرآیند دادرسی مدنی است که نیازمند دقت و رعایت نکات قانونی میباشد. برای تکمیل فرم اظهارنامه مطالبه وجه، ابتدا باید در هر بخش فرم، اطلاعات مربوطه را وارد کنید. این اطلاعات شامل نام و نام خانوادگی شما، آدرس محل سکونت و آدرس طرف مقابل، و توضیح دقیقی از موضوعی است که قصد دارید در اظهارنامه به آن اشاره کنید.
اظهارنامه قضایی به عنوان یک ابزار قانونی در روند دادرسی مورد استفاده قرار میگیرد و بسته به نوع درخواست، ممکن است ارسال آن اجباری یا اختیاری باشد.
به عنوان مثال، درخواست پرداخت شارژ ساختمان توسط مدیر ساختمان، نیازمند ارسال اظهارنامه به صورت اجباری است. از سوی دیگر، در مواردی که فردی قصد استرداد وجه را دارد، ارسال اظهارنامه اختیاری بوده و به عهده شخص مطالبهکننده میباشد.
تهیه اظهارنامه دارای مزایای متعددی از جمله سادهسازی فرآیند با استفاده از نمونههای آماده، ارائه اثباتیه قوی به عنوان مدرک معتبر در دادگاه، و افزایش شفافیت و دقت در بیان مطالبات میباشد که میتواند در موفقیت درخواست حقوقی نقش مهمی ایفا کند.
در نهایت، با رعایت نکات مذکور، تهیه و نوشتن اظهارنامه میتواند به رسیدن به اهداف قانونی کمک شایانی کند و در بخشهای بعدی به بررسی روشهای دقیقتر تکمیل فرم اظهارنامه و ارائه نمونههایی از اظهارنامههای مطالبه وجه و استرداد وجه پرداخته خواهد شد.
حتما بخوانید: عواقب عدم پاسخ به اظهارنامه - نظر وکلای حرفه ایی
نمونه اظهارنامه مطالبه وجه چک
اظهارکننده: [نام و نام خانوادگی، شغل، آدرس]
مخاطب: [نام و نام خانوادگی، شغل، آدرس]
موضوع: مطالبه وجه چک
با استناد به ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، بدینوسیله به اطلاع شما میرساند:
جنابعالی در تاریخ [تاریخ] با صدور چک شماره [شماره چک] به مبلغ [مبلغ] متعهد به پرداخت این مبلغ تا تاریخ [تاریخ سررسید] به اینجانب بودهاید. با وجود تذکرات مکرر و گذشت موعد مقرر، تاکنون از پرداخت وجه چک خودداری کردهاید. لذا از شما تقاضا دارم ظرف مدت یک هفته از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، یعنی تا تاریخ [تاریخ مشخص]، وجه چک را پرداخت کنید. در غیر این صورت، اقدامات قانونی لازم از طریق مراجع قضایی انجام خواهد شد.
نمونه اظهارنامه مطالبه وجه فاکتور
اظهارکننده: [نام و نام خانوادگی، شغل، آدرس]
مخاطب: [نام و نام خانوادگی، شغل، آدرس]
موضوع: مطالبه وجه فاکتور
با استناد به ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، بدینوسیله اعلام میگردد:
جنابعالی بر اساس فاکتور شماره [شماره فاکتور] مورخ [تاریخ]، مبلغ [مبلغ] بابت [شرح کالا یا خدمات] به اینجانب بدهکار هستید. با وجود تذکرات مکرر، تاکنون از پرداخت این مبلغ خودداری کردهاید. لذا از شما تقاضا دارم ظرف مدت [مدت زمان] وجه فاکتور را پرداخت کنید. در غیر این صورت، موضوع از طریق مراجع قضایی پیگیری خواهد شد.
نمونه اظهارنامه مطالبه وجه قرض
اظهارکننده: [نام و نام خانوادگی، شغل، آدرس]
مخاطب: [نام و نام خانوادگی، شغل، آدرس]
موضوع: مطالبه وجه قرض
با استناد به ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، بدینوسیله اعلام میگردد:
جنابعالی در تاریخ [تاریخ] مبلغ [مبلغ] به عنوان قرض از اینجانب دریافت کرده و متعهد به بازپرداخت آن تا تاریخ [تاریخ سررسید] بودهاید. با وجود گذشت موعد و تذکرات مکرر، تاکنون اقدام به بازپرداخت نکردهاید. لذا از شما تقاضا دارم تا ظرف مدت یک هفته از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، وجه قرض را مسترد کنید. در غیر این صورت، اقدامات قانونی لازم انجام خواهد شد.
نمونه اظهارنامه الزام به انجام تعهد
اظهارکننده: [نام و نام خانوادگی، شغل، آدرس]
مخاطب: [نام و نام خانوادگی، شغل، آدرس]
موضوع: الزام به انجام تعهد انتقال سند ملک
با استناد به ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، بدینوسیله اعلام میگردد:
جنابعالی بر اساس مبایعهنامه شماره [شماره] مورخ [تاریخ] متعهد به انتقال سند رسمی ملک به آدرس [آدرس ملک] به اینجانب بودهاید. با وجود پرداخت قسط نهایی و هماهنگیهای انجامشده، شما در تاریخ مقرر در دفترخانه شماره [شماره دفترخانه] حضور نیافتهاید. لذا از شما تقاضا دارم تا ظرف مدت [مدت زمان] نسبت به انجام تعهد خود اقدام کنید. در غیر این صورت، موضوع از طریق مراجع قضایی پیگیری خواهد شد.
سخن پایانی
اظهارنامه حقوقی ابزاری قدرتمند برای مطالبه حقوق و کاهش تنشهای حقوقی پیش از مراجعه به دادگاه است. فواید اظهارنامه حقوقی شامل صرفهجویی در زمان و هزینه، مستندسازی رسمی مطالبات، و افزایش شانس حلوفصل مسالمتآمیز اختلافات است. نگارش دقیق و اصولی این سند نیازمند دانش حقوقی و توجه به جزئیات است. همکاری با وکیل متخصص میتواند موفقیت شما را در این فرآیند تضمین کند.
موسسه حقوقی وکیل وند با تیمی مجرب و متخصص در نگارش اظهارنامههای حقوقی و ارائه خدمات قانونی، آماده همراهی شما در تمامی مراحل حقوقی است. با اعتماد به وکیل وند، از خدمات حرفهای بهرهمند شوید و به حقوق خود دست یابید.
