اظهارنامه در قوانین ایران ابزاری رسمی و قانونی است که اشخاص میتوانند پیش از اقامه دعوا در دادگاه، خواستههای خود را به صورت مکتوب و مستند به طرف مقابل اعلام کنند. این ابزار قضایی در موقعیتهای گوناگونی به کار میآید؛ نمونهاش زمانی است که فردی ملک خود را اجاره میدهد و مستأجر پس از پایان مدت قرارداد ملک را تخلیه نمیکند. در چنین شرایطی، فرستادن اظهارنامه بهمنزله هشداری رسمی برای مستأجر بهحساب میآید و به او اطلاع میدهد که زودتر ملک را آزاد کند.
در حالت کلی، نگارش اظهارنامه توسط وکیل یا مشاور حقوقی می تواند انجام شود، اما فرد عادی هم میتواند آن را تنظیم نماید. اما فرد عادی نیز قادر به تنظیم آن است. در دادگاهها و در قانون آیین دادرسی مدنی، این امکان وجود دارد که از اظهارنامه بهعنوان مقدمهای برای مطالبه حق یا اعلام رسمی خواستهها، پیش از طرح دعوا استفاده شود.
بسیاری از مردم تصور میکنند که بیپاسخ گذاشتن اظهارنامه تبعات سنگین حقوقی دارد، اما باید بررسی کرد در عمل چه نتایجی بر جای میگذارد. مهلت پاسخ به اظهارنامه، الزامی یا اختیاری بودن آن و همچنین شیوه پیگیری پس از ارسال، از موضوعات مهمی هستند که در ادامه به آنها پرداخته میشود.
آیا پاسخ به اظهارنامه الزامی است؟
در حقوق ایران، قانون هیچ اجبار مستقیمی برای پاسخ به اظهارنامه پیشبینی نکرده است. به عبارت دیگر، اگر کسی اظهارنامهای دریافت کند، از دید قانون موظف به جوابگویی نیست و انتخاب با اوست. بنابراین، فرستنده نمیتواند مخاطب را مجبور به پاسخ کند و در صورت بیجوابی نیز مجازاتی در کار نخواهد بود.
با این حال، محتوای پاسخ یا حتی سکوت در برابر اظهارنامه میتواند در دادگاه اثرگذار باشد؛ چراکه ممکن است از مفاد آن به نفع یا ضرر مخاطب استفاده شود. بهترین راهکار این است که پیش از هر اقدامی با یک وکیل یا کارشناس حقوقی مشورت شود و سپس تصمیم گرفته شود که آیا پاسخی ارائه گردد یا خیر.
حتما بخوانید: پیگیری اظهارنامه قضایی - با کدرهگیری و کدملی
مهلت پاسخ به اظهارنامه
قانون بهطور صریح مشخص نکرده است که «دریافتکننده ظرف چند روز باید پاسخ بدهد». با این حال، گاهی فرستنده در متن اظهارنامه مهلت مشخصی تعیین میکند. این مهلت از نظر قانونی الزامآور نیست و صرفاً خواست شخصی فرستنده به شمار میآید.
البته در برخی قوانین خاص مانند داوری، بازههایی مانند ۱۰ روز تعیین شده است که رعایت آن الزامی است. خارج از این موارد، قانون زمان قطعی مشخص نکرده و معمولاً افراد برای جلوگیری از تبعات احتمالی، در یک بازه عرفی (مثلاً یک هفته تا ده روز) پاسخ خود را آماده میکنند.
عواقب عدم پاسخ به اظهارنامه
در اغلب موارد، بیپاسخ گذاشتن اظهارنامه هیچ ضمانت اجرایی یا مجازاتی به دنبال ندارد. اما باید توجه داشت که اظهارنامه و سکوت مخاطب ممکن است در جریان دادرسی بهعنوان قرینه یا دلیل مورد استناد قرار گیرد. بنابراین اگر در متن اظهارنامه مطالب خلاف واقع یا تهدیدآمیز درج شده باشد و شخص سکوت کند، احتمال دارد بعدها در دادگاه به زیان او تمام شود.
نکته مهم این است که سکوت در برابر اظهارنامه به معنای پذیرش ادعا نیست و از سوی دیگر، پاسخ دادن نیز الزاماً به معنای تأیید کامل گفتههای طرف مقابل محسوب نمیشود. با این حال چون متن پاسخ ممکن است در دادگاه مطرح شود، باید با نهایت دقت، لحن محترمانه و پرهیز از عبارات تند یا اقرارگونه تنظیم گردد.
برای مطالعه بیشتر کلیک نمایید:هزینه نوشتن اظهارنامه چقدر است؟
مستندات قانونی عدم پاسخ به اظهارنامه
در قانون آیین دادرسی مدنی (ماده ۱۵۶ به بعد)، قانون روابط موجر و مستأجر، و پارهای از مواد ثبت، از اظهارنامه و ارسال آن سخن رفته است. در این مواد آمده که افراد میتوانند پیش از طرح دادخواست، ادعا یا خواستههای خود را در قالب اظهارنامه به طرف مقابل اعلام کنند. درباره پاسخ، تصریحی مبنی بر اجبار به جوابگویی وجود ندارد. با اینحال در برخی مقررات، ارسال اظهارنامه برای ادامه فرایند حقوقی الزامی دانسته شده (مانند موضوع داور در قراردادها یا مواردی که قانون روابط موجر و مستأجر مطالبه تحویل ملک را بدون ارسال اظهارنامه کافی نمیداند). در مجموع، چه پاسخ داده شود چه نشود، ماهیت اظهارنامه بهعنوان یک ابلاغ رسمی شناخته میشود.
بعد از ارسال اظهارنامه چه باید کرد؟
ارسال اظهارنامه صرفاً یک مکاتبه ساده نیست؛ بلکه اعلام رسمی مطالبه یا هشدار حقوقی است. اگر اقدام لازم صورت نگیرد، فرستنده میتواند به دادگاه مراجعه کند. سه گام مهم پس از ارسال اظهارنامه عبارتاند از:
-
پیگیری ابلاغ اظهارنامه: اطمینان از اینکه اظهارنامه بهدرستی به مخاطب ابلاغ شده است. این موضوع از طریق سامانه ثنا یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی قابل پیگیری است.
-
جمعآوری مدارک: برای طرح دعوا در دادگاه، وجود مستندات الزامی است. بنابراین بعد از ارسال اظهارنامه باید مدارک مرتبط (مثل قرارداد یا رسید پرداختها) گردآوری شود.
-
ثبت دادخواست در دادگاه: در صورت عدم عمل مخاطب به تعهدات، فرستنده میتواند با استناد به اظهارنامه و رسید ابلاغ، دادخواست حقوقی یا شکایت کیفری ثبت کند.
حتما بخوانید: فواید اظهارنامه - انواع آن و اظهارنامه عدم تمکین
مدارک لازم برای تنظیم اظهارنامه
برای تنظیم اظهارنامه قضایی، معمولاً نیاز خاصی به مدارک پیچیده نیست. کافی است هویت فرستنده و نشانی درست مخاطب مشخص باشد. همچنین اگر قصد دارید ادعایی را علیه طرف مقابل مطرح کنید، داشتن اسناد پایه (مانند اجارهنامه، قرارداد یا مدرک هویتی) نیز مفید است. پس اگرچه اظهارنامه نیازمند ارایه کامل مستندات اثبات ادعا نیست، اما رهگیری و پیگیری درست منوط به شناخت دقیق طرف مقابل و موضوع است.
هزینه نگارش اظهارنامه توسط وکیل
در واقع، اظهارنامه یک ابزار قضایی است که توسط دادگاه برای طرف مقابل ارسال میشود. بنابراین، برای نگارش اظهارنامه باید شرایط و قواعد تنظیم و نگارش اسناد قضایی را رعایت کرد. این شرایط شامل داشتن بیانیه محترمانه و لحن رسمی، عدم استفاده از الفاظ تهدید آمیز و محتوای تهمت زننده میباشد.
در حال حاضر، اظهارنامهه ای قضایی به صورت الکترونیکی تنظیم، ارسال و پاسخ داده میشوند. بنابراین، افرادی که میخواهند از این ابزار استفاده کنند باید علاوه بر آگاهی از نحوه نگارش اظهارنامه، با روشهای تنظیم و ارسال آن آشنا باشند.
با توجه به اینکه نگارش اظهارنامه به نحوه صحیح و دقیقی بستگی دارد، بهترین راهکار برای افراد میتواند استفاده از خدمات وکیل یا مشاور حقوقی باشد. آنها به عنوان کارشناسان در این زمینه، با تمام جزئیات و نکات مربوط به نگارش اظهارنامه آشنا هستند و میتوانند به بهترین شکل ممکن آن را تهیه و ارسال کنند.
به منظور اطلاع از هزینه های نگارش اظهارنامه توسط وکیل، میتوانید از راههای مختلفی اقدام کنید. یکی از راههای معمول، مشاوره حقوقی تلفنی یا آنلاین با وکلای وکیل وند است که میتوانید با ارتباط با این سایت از این خدمات بهرهمند شوید. همچنین هزینه نگارش جواب اظهارنامه توسط وکیل در این وب سایت نیز قابل رویت است.
تنظیم آنلاین دادخواست حقوقی، تنظیم شکواییه، لایحه و اظهارنامه : تنظیم دادخواست و شکواییه
پاسخ به صورت حضوری و فیزیکی
یکی از روشهای پاسخ، نوشتن جواب روی برگه اظهارنامه هنگام ابلاغ حضوری است. اما این روش خطراتی دارد، زیرا معمولاً فرصت کافی برای پاسخ دقیق وجود ندارد و احتمال درج مطالب ناقص یا نادرست زیاد است.
راه مطمئنتر این است که پاسخ در قالب اظهارنامه جدید تنظیم و ثبت شود و شماره اظهارنامه اولیه در آن ذکر گردد. این کار فرصت بیشتری برای تنظیم دقیق متن و مشورت حقوقی در اختیار مخاطب قرار میدهد.
سخن پایانی
اظهارنامه یک ابزار قانونی است که به شما امکان میدهد تا قبل از طرح دعوا، حقوق خود را به صورت رسمی مطالبه کنید و یا ادعای طرف مقابل را رد کنید. عدم پاسخ به آن میتواند به طرف مقابل این تصور را بدهد که شما ادعای او را پذیرفتهاید و یا قصد دفاع از خود را ندارید.
موسسه حقوقی وکیلوند با سالها تجربه در زمینه حقوقی، میتواند در این زمینه به شما کمک کند. وکلای متخصص این موسسه میتوانند در تنظیم و ارسال اظهارنامه، پاسخ به آن و یا در صورت لزوم، پیگیری پرونده شما در دادگاه، همراه شما باشند.
در صورت عدم پاسخ به اظهارنامه، طرف مقابل میتواند با استناد به آن، ادعای خود را در دادگاه ثابت کند و شما ممکن است با مشکلاتی روبرو شوید. بنابراین، بهتر است قبل از هرگونه اقدامی، با یک وکیل متخصص مشورت کنید.
موسسه حقوقی وکیلوند با ارائه مشاورههای حقوقی تخصصی، میتواند به شما در اتخاذ بهترین تصمیم کمک کند.
