یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِصاصُ فِی الْقَتْلى الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَ الْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَ الْأُنْثى بِالْأُنْثى فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ أَخیهِ شَیْءٌ فَاتِّباعٌ بِالْمَعْرُوف...»
؛[1] اى کسانى که ایمان آوردهاید، درباره کشتگان بر شما قصاص مقرر شد. آزاد در برابر آزاد، بنده در برابر بنده و زن در برابر زن. پس هر کس که از جانب برادر خود عفو گردد باید که با خشنودى از پى اداى خونبها رود و آنرا به وجهى نیکو بدو پردازد.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هركه از [قصاص ]خونى گذشت كند، او را پاداشى جز بهشت نباشد.
قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 شرایط اعمال مجازات قصاص را بیان کرده است که در زیر آن ها را مشاهده می کنید:
اولین شرط اعمال قصاص، یکی بودن دین مرتکب و قربانی است؛ بنابراین اگر مرتکب مسلمان و قربانی کافر باشد، قصاص صورت نمی گیرد.
مجازات قصاص نسبت به پدر و جد پدری قربانی انجام نمی شود؛ بنابراین اگر مرتکب پدر یا جد پدری قربانی باشد، اعمال قصاص ممکن نیست.
عاقل بودن و مجنون نبودن مرتکب در حین ارتکاب به جنایت شرط مهمی است؛ بنابراین چنانچه مرتکب در زمان وقوع جنایت مجنون باشد، قصاص برای او اجرا نمی شود.
آخرین شرایط اعمال قصاص مهدورالدم (خون هدر) نبودن قربانی است؛ در صورتیکه این شرط وجود نداشته و قربانی جنایت شخصی باشد که خونش هدر است، مرتکب بابت آن قصاص نخواهد شد.
اجرای قصاص برای هر شخصی که مرتکب جرم قتل شده است، طبق ماده 438 قانون مجازات اسلامی صورت می گیرد؛ در ادامه برخی از موارد اجرای قصاص که در متن این ماده آمده، بیان می شود:
چنانچه بعد از اجرای قصاص نفس، قاتل زنده بماند، حق قصاص برای اولیای دم صاحب حقِ قصاص باقی می ماند و می توانند مجددا درخواست قصاص قاتل را داشته باشند.
در صورتی که قاتل در حین اجرای قصاص دچار آسیب شود، مشروط به وجود شرایط قصاص عضو در ولی دم، قاتل حق قصاص عضو او را دارد (باید حق خود را قبل از اجرای قصاص استیفاء، مصالحه یا گذشت کند) و در عین حال حق قصاص نفس برای ولی دم نیز باقی می ماند؛ اما اگر ولی دم قصد قصاص مجدد قاتل را نداشته باشند، قاتل نیز حق قصاص او را نخواهد داشت.
چنانچه قاتل برای فرار از قصاص راضی به گذشت، مصالحه و استیفای حق خود نشود، با شکایت ولی دم، دادگاه مدت مناسبی را برای این کار به قاتل اعلام می کند و اگر باز هم اقدامی نکرد، ولی دم به تعزیر مقرر در قانون محکوم شده و با مطالبه او قصاص نفسِ قاتل اجرا می شود؛ اما حق قصاص عضو همچنان برای ورثه قاتل باقی خواهد ماند.
طبق قانون موارد سقوط قصاص در قتل عمد شامل مواردی همچون گذشت ولی دم، گذشت مقتول و فوت قاتل است که در صورت تحقق هر یک از این موارد، حق قصاص ساقط می شود.
گذشت ولی دم: در صورت صدور حکم قصاص برای قاتل، اجرای آن حتمی است؛ اما اگر ولی یا اولیای دم از حق خود بگذرند، خواستار مجازات قاتل نباشند و او را به صورت رایگان و بدون هیچ شرطی ببخشند، حکم قصاص ساقط می شود.
اولیای دم امکان عفو قاتل را در هر مرحله از مراحل دادرسی، شروع رسیدگی یا صدور حکم دارند.
گذشت مقتول: این مورد نیز موجب اسقاط مجازات قصاص خواهد شد؛ به این صورت که اگر قتل عمدی باشد و فردی مقتول قبل از فوت خود قاتل را ببخشد، قصاص ساقط می شود و اولیای دم حتی پس از فوتِ مقتول حق قصاص نخواهند داشت.
فوت قاتل: چنانچه قاتل در هر زمان و به هر علتی فوت کند، مجازات قصاص و دیه از او ساقط می شود و اولیای دمِ مقتول نیز حق مطالبه دیه از اموال قاتل را ندارند.
بسیاری از افراد قصاص و اعدام را یک چیز دانسته و تفاوت این دو را تشخیص نمی دهند؛ اما در واقع این دو تفاوت های زیادی با یکدیگر دارند.
در عرف تصور می شود که قصاص کردن به معنای اعدام است؛ ولی قصاص علاوه بر اعدام موارد دیگری را نیز شامل می شود.
اعدام نوعی قصاص می باشد؛ اما قصاص شامل قصاص نفس و قصاص عضو بوده و از اعدام گسترده تر است. برای مثال زمانی که فردی در اثر درگیری مجروح و نقص عضو می شود، در صورت وجود شرایط لازم می تواند قصاص عضو مرتکب را بخواهد و همان عضو او را به همان نحوی که خودش آسیب دیده، قصاص نماید.
بنابراین قصاص همیشه به معنای اعدام نیست و در مواردی که مرتکب آسیبی به اعضای بدن دیگری وارد کند، مجازات قصاص عضو برای او اجرا می شود.
دومین تفاوتی که بین مجازات قصاص و اعدام وجود دارد، این است که قصاص فقط مختص جرائم مستوجب قصاص می باشد؛ اما مجازات اعدام برای برخی از جرائم حدی یا تعزیری (مانند جرائم مواد مخدر) نیز در نظر گرفته می شود.
مجازات جرم قتل بسته به عمدی یا غیر عمدی بودن آن متفاوت است و شامل قصاص عضو، قصاص نفس (اعدام) و دیه می باشد.
مهم ترین شرط قصاص نفس، عمدی بودن قتل و وجود قصد فعل و قصد نتیجه در قاتل است که مسئولیت شناسایی این امر (عمدی بودن) بر عهده مراجع صالح رسیدگی می باشد.
چنانچه قتل از نوع شبه عمد باشد و قاتل قصد فعل داشته باشد؛ اما قصد نتیجه در او نباشد، امکان صدور حکم قصاصِ نفس برای قاتل وجود ندارد و باید مجازات دیه یا حبس برای او در نظر گرفته شود.
در قتل خطای محض نیز امکان قصاص قاتل وجود ندارد؛ زیرا او فاقد قصد فعل و قصد نتیجه است. به طور مثال زمانی که شخص نابالغ یا دیوانه ای اقدام به قتل دیگری کند، عمل او از نوع خطای محض بوده و قابل قصاص نیست و سرپرست او باید دیه قتل را به خانواده مقتول بپردازد.
دومین شرط صدور حکم قصاص برای قاتل، تقاضای ولی یا اولیای دم مقتول است؛ زیرا اگر اولیای دم از حق قصاص خود بگذرند یا فقط قصد دریافت دیه را داشته باشند، قصاص یا اعدام قاتل صورت نخواهد گرفت.
نحوه قصاص در قتل اکراهی به این صورت است، کسی که شخصی را مجبور به قتل دیگری می کند یا دستور قتل دیگری را می دهد، مستوجب قصاص می باشد و آن شخص اکراه کننده یا آمر نیز به حبس ابد محکوم می شود؛ زیرا اکراه در قتل مجوز قتل نبوده و مشمول مجازات قتل عمد نمی باشد.
چنانچه اکراه شونده طفل غیر ممیز با مجنون باشد، فقط اکراه کننده محکوم به قصاص است؛ اما اگر اکراه شونده طفل ممیز بوده، نباید قصاص شود و عاقله او باید دیه را بپردازند و اکراه کننده مستوجب مجازات حبس ابد خواهد بود و به آن محکوم می شود.
نحوه قصاص در قتل مشارکتی به این صورت است، اگر دو یا چند مرد مسلمان به صورت مشترک مرد مسلمان دیگری را به قتل برسانند، در صورت اجازه مرجع صالح، ولی دم می تواند تمامی آن ها را قصاص کند.
نحوه پرداخت دیه به قاتلین (برای اجرای قصاص) نیز شامل موارد زیر است:
برای اجرای مجازات قصاص عضو، علاوه بر شرایط قصاص نفس، در نظر داشتن شرایط زیر نیز لازم است:
سلام
همسرم بخاطر مهریه جلب شد و حال با سند که پدرشون بعنوان وثیقه گذاشتن آزاده،،،اعسار این آقا رد شد ملک پدر رفته برای کارشناسی آیا پدر میتواند پسر را زندان کند و منزل را اجازه نده...
باسلام.۵سال ازدواج کردم.بعدازعقدهمسرم منوپیش مامابرد.واینکه همسرم نذاشت نامه سلامت بگیرم گفت حرف اون سندهست.الان میگه میخام ابروتوببرم توپول دادی واینکه زن بودی..میخام ازش جدابشم م...
سلام وقت بخیر.من پرونده ای داشتم در شورای حل اختلاف از طرف شوهرم مورد ضربو شتم قرار گرفتم ولی رضایت دادم بهش ولی بازم تکرار کرد الان میتونم بازم پرونده رو به جریان بندازم؟
سلام زمینی داریم 2 قطعه 500 متری ک از پدرم و عمویمان ب ارث رسیده عمویمان سهم خواهرش را خریده تعداد ورثه عموهایمان 5نفره+مادرشان و ما هم 5 نفر +مادرمان، زمین را ب قیمت 150 میلیون ار...
سلام منظور از متن زیر صدور حکم و اتمام دادرسی می باشد یا هنوز نیاز به سیر سایر مراحل هست؟ امکان درخواست تجدید نظر وجود دارد؟
29-دستور قضایی مبنی بر پرونده كسر از آمار شود. و ابلاغ...
تهران ،خیابان مطهری ،خیابان علی اکبری ، ساختمان پارسا واحد 10
پشتیبانی : 02191029120
پشتیبانی از شنبه تا پنجشنبه ساعت 9 الی 17
طراحی و پشتیبانی شرکت آینده باور تیدا