اثر انگشت روی چه سطوحی می‌ماند؟ همه‌چیز درباره مدت زمان ماندگاری و انگشت‌نگاری

آیا تا به حال فکر کرده‌اید که اثر انگشت روی چه سطوحی باقی می‌ماند؟ یا این که تا چه مدت می‌توان آن را شناسایی کرد؟ اثر انگشت یکی از مهم‌ترین ابزارها در پرونده‌های کیفری برای شناسایی افراد و اثبات جرم است. در این مقاله، با زبانی ساده و روان، به تمام سوالات شما درباره اثر انگشت، ماندگاری آن، و نقشش در پرونده‌های سرقت پاسخ می‌دهیم. همچنین، نکات جالبی درباره انواع اثر انگشت و روش‌های انگشت‌نگاری خواهید خواند.

انواع اثر انگشت و ویژگی‌های آن‌ها

هر فرد، اثر انگشت منحصربه‌فردی دارد که از بدو تولد شکل می‌گیرد و تا پایان عمر تغییر نمی‌کند. این الگوها به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• قوسی (Arch): این الگو نادر است و خطوط آن به‌صورت قوس‌های ساده یا تیز (چادری) دیده می‌شوند. حدود ۵ درصد افراد چنین الگویی دارند.

• حلقوی (Loop): رایج‌ترین نوع (۶۰-۷۰ درصد افراد) که خطوط آن به‌صورت حلقه‌های بازگشتی به سمت راست یا چپ هستند.

• پیچشی (Whorl): این الگو که در ۲۵-۳۵ درصد افراد دیده می‌شود، شبیه دایره‌های تو در تو با نقاط مرکزی (دلتا) است.

شناخت این الگوها در پرونده‌های کیفری، مانند سرقت یا قتل، به شناسایی دقیق متهمان کمک می‌کند. اگر علاقه‌مند به جزئیات بیشتری درباره جرایم کیفری هستید، می‌توانید به موضوع عناصر تشکیل‌دهنده جرم مراجعه کنید.

نحوه تشخیص هویت با انگشت‌نگاری

انگشت‌نگاری یکی از دقیق‌ترین روش‌های شناسایی هویت است، زیرا هیچ دو نفری اثر انگشت یکسان ندارند، حتی دوقلوهای همسان! این فرآیند با بررسی خطوط منحصربه‌فرد نوک انگشتان انجام می‌شود.

ماموران پلیس یا کارشناسان آزمایشگاهی از ابزارهایی مثل اسکنرهای دیجیتال یا روش‌های سنتی (جوهر و کاغذ) استفاده می‌کنند. اثر انگشت یافت‌شده در صحنه جرم با بانک اطلاعاتی مقایسه می‌شود تا هویت فرد مشخص شود. این روش در پرونده‌هایی مثل ورود غیرمجاز یا سرقت بسیار کاربردی است. 

اثر انگشت روی چه سطوحی می‌ماند؟

تقریباً هر سطح جامدی می‌تواند اثر انگشت را حفظ کند، به‌ویژه اگر دست شما کمی عرق یا چربی طبیعی داشته باشد. سطوحی که اثر انگشت را بهتر نگه می‌دارند عبارت‌اند از:

• شیشه: به دلیل صیقلی بودن، اثر انگشت را واضح و طولانی‌مدت حفظ می‌کند.

• فلز: مانند دستگیره در یا ابزار فلزی، اثری شفاف به جا می‌گذارد.

• پلاستیک: مشابه شیشه، برای تشخیص اثر انگشت مناسب است.

• کاغذ یا مقوا: اگر در معرض رطوبت یا نور شدید قرار نگیرند، می‌توانند اثر انگشت را حتی تا سال‌ها نگه دارند.

حتی بدن انسان هم می‌تواند حامل اثر انگشت باشد! برای اطلاعات بیشتر درباره شواهد در پرونده‌های کیفری، نگاهی به مقاله شواهد در پرونده‌های کیفری بیندازید.

مدت زمان ماندگاری اثر انگشت

مدت زمان باقی ماندن اثر انگشت به عوامل مختلفی بستگی دارد:

• نوع سطح: سطوح صاف و غیرمتخلخل (مثل شیشه) اثر را طولانی‌تر نگه می‌دارند.

• شرایط محیطی: هوای خنک و مرطوب به حفظ اثر کمک می‌کند، اما گرما و نور خورشید آن را سریع‌تر محو می‌کند.

• میزان چربی پوست: اثر انگشتی که با عرق یا چربی بیشتر باشد، واضح‌تر و ماندگارتر است.

در شرایط ایده‌آل، اثر انگشت می‌تواند از چند روز تا چند دهه باقی بماند. برای مثال، روی کاغذی که دور از رطوبت باشد، ممکن است اثر انگشت تا سال‌ها قابل‌تشخیص باشد.

چرا اثر انگشت از بین می‌رود؟ 

اثر انگشت روی سطوح ممکن است به دلایل زیر محو شود:

• تماس‌های بعدی: لمس مکرر یا دستمال‌کشی می‌تواند اثر را پاک کند.

• رطوبت و گرما: این عوامل چربی پوست را تبخیر می‌کنند.

• شوینده‌ها: استفاده از مواد شوینده اثر را به‌سرعت از بین می‌برد.

در برخی افراد، اثر انگشت به دلیل کارهای سنگین (مثل کار با ابزار زبر)، مواد شیمیایی، یا بیماری‌هایی مثل اگزما کم‌رنگ می‌شود. در موارد نادر، اختلال ژنتیکی آدرماتوگلیفیا باعث نبود اثر انگشت می‌شود. برای اطلاعات بیشتر درباره تأثیر عوامل محیطی بر شواهد، به مقاله عوامل محیطی در پرونده‌های کیفری مراجعه کنید.

نقش انگشت‌نگاری در پرونده‌های سرقت

در پرونده‌های سرقت، اثر انگشت می‌تواند مدرکی کلیدی باشد. طبق ماده ۶۵۶ قانون مجازات اسلامی ایران، اگر شاکی شکایت خود را ثبت کند، پلیس آگاهی ممکن است انگشت‌نگاری را در صحنه جرم انجام دهد.

ماموران از ابزارهایی مثل پودر مخصوص یا نور فرابنفش برای آشکار کردن اثر انگشت استفاده می‌کنند. این اثر با بانک اطلاعاتی مقایسه می‌شود تا متهم شناسایی شود. البته، صرف وجود اثر انگشت دلیل قطعی جرم نیست و باید با شواهد دیگر (مثل فیلم دوربین مداربسته) تکمیل شود. در برخی پرونده‌های کلاهبرداری هم روش‌هایی مثل نقطه‌زنی کلاهبرداری  مطرح می‌شود که شباهت‌هایی با شیوه بررسی شواهد فنی دارد. 

شرایط انگشت‌نگاری در سرقت

برای موفقیت انگشت‌نگاری در پرونده‌های سرقت:

• شکایت کیفری باید ثبت شود.

• صحنه جرم نباید دست‌کاری شود (لمس سطوح اثر را از بین می‌برد).

• انگشت‌نگاری از متهم تنها با دستور قضایی ممکن است.

نکات کلیدی درباره انگشت‌نگاری

• کیفیت سطح: شیشه و فلز اثر را بهتر حفظ می‌کنند، اما پارچه و چوب زبر سریع‌تر آن را از دست می‌دهند.

• شرایط محیطی: رطوبت کم یا نور شدید خورشید اثر انگشت را محو می‌کند.

• تغییر عمدی اثر انگشت: برخی افراد با سوزاندن یا تراشیدن پوست سعی در تغییر اثر انگشت دارند، اما پوست معمولاً الگوی اصلی را بازسازی می‌کند.

برای اطلاعات بیشتر درباره شواهد در دعاوی کیفری یا موضوعات مرتبط مانند دیه چاقوکشی، می‌توانید به منابع مربوطه مراجعه کنید.