از توقیف اموال تا بازداشت مرد در طلاق به علت ترک نفقه
بی تردید یکی از دشوارترین و مهم‌ترین پرونده‌های خانوادگی در دادگاه خانواده، طلاق از سوی زن است. بر اساس مقررات قانون مدنی و مقررات فقهی، حق طلاق با مرد بوده و بر حسب قانون زن فقط با در اختیار داشتن دلیل منطقی و اثبات عسر و حرج قادر به تقاضای طلاق در دادگاه خانواده خواهد بود.
همچنین قانون‌گذار، مرد را موظف نموده است تا در ازدواج دائم نفقه زن را پرداخت کند و برای عدم پرداخت نفقه به زن از جانب مرد، هیچ عذری را نمی‌پذیرد؛ جز آنکه زن، بدون داشتن عذر موجه از تمکین عام (اطاعت و فرمان‌بری از مرد و زندگی با وی در خانه مشترک) و تمکین خاص (داشتن رابطه زناشویی) نسبت به مرد اجتناب ورزد.
اما در صورتی که زن از مرد تمکین عام و خاص به عمل می‌آورد، ولی مرد از پرداخت نفقه وی اجتناب می‌کند، قانون‌گذار، طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه را در نظر گرفته است و در حالی که حق طلاق در اختیار مردان است، برای زنان نیز این حق را مورد پیش بینی قرار داده و زوجه هم این امکان را دارد تا با استناد به عدم پرداخت نفقه از سوی مرد از حق طلاق برخوردار باشد که البته، طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه، تنها تحت شرایطی امکان‌پذیر خواهد بود که نحوه و مراحل قانونی آن، پشت سر گذاشته شود. در ادامه توضیحات بیشتری در خصوص این موضوع خواهیم داد.با ما همراه باشید.
چرا پرداخت نفقه اهمیت دارد؟
در واقع از آنجایی که رسیدگی به فرزندان و امور تربیتی آنها و سایر امورات و ابعاد درونی زندگی آنها بر ذمه زن است، تأمین نیاز‌های مالی و مهیا ساختن لوازم و امکانات لازم به منظور برطرف نمودن خواسته‌های خانواده بر عهده مرد است و جزو تکالیف وی محسوب می‌گردد. تنها عاملی که زوجه از دریافت نفقه بهره‌مند خواهد شد، تمکین است. در این خصوص، ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، اظهار داشته است: «هرگاه که زن بدون هیچ دلیل منطقی و مشروعی از خواسته همسر و انجام تکالیف زناشویی خود سرپیچی کند، مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.»
نفقه زن
به موجب ماده 1106 قانون مدنی: «در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است.» از این رو قانون مدنی تکلیف پرداخت نفقه زن را بر ذمه مرد قرار داده است. در حقیقت، در ازدواج دائم شوهر ملزم به تامین هزینه‌های همسر خود است. از نظر قانون‌گذار ایفای این وظیفه به قدری مهم بوده که برای عدم انجام آن ضمانت اجراهایی را هم پیش بینی کرده است. به استناد ماده 1107 قانون مدنی هم نفقه زن دربرگیرنده کلیه نیازها و خواسته‌های متعارف و متناسب با شان زن از جمله خانه، پوشاک، معاش، وسایل زندگی و همچنین هزینه‌های درمانی، بهداشتی و خادم است. نکته حائز اهمیتی که وجود دارد این است که زوجه تحت شرایطی حق دریافت نفقه از سوی مرد را خواهد داشت که از شوهر خود تمکین به عمل آورده باشد. لذا حق زوجه از باب نفقه با عدم تمکین از جانب زن ساقط خواهد شد.
اگر مرد نفقه ندهد آیا زن می‌تواند طلاق بگیرد؟
پرداخت نفقه از سوی مرد تحت عنوان ترک انفاق دانسته می‌شود و به موجب قانون لازم است تا زن به دلیل جرمی که مرتکب گردیده مجازات گردد. با در نظر داشتن اینکه زوجه با وجود عدم پرداخت نفقه از جانب همسرش به عسر و حرج می‌افتد، دادگاه به زن حق طلاق را خواهد داد.
یعنی به موجب ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی: «در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرا حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه، زن می‌تواند برای طلاق به حاکم رجوع کرده و حاکم شوهر او را اجبار به طلاق می‌کند، همچنین در صورت عجز شوهر از دادن نفقه، زوجه می‌تواند برای طلاق یک طرفه با داشتن حق طلاق اقدام کند.»
طلاق به علت عدم پرداخت نفقه
به موجب قانونی مدنی، مرد مکلف خواهد بود تا نفقه زوجه خویش را به صورت کامل پرداخت کند و مواردی نظیر اختلافات خانوادگی، نداشتن تمکن مالی جهن پرداخت نفقه و… حق طلاق را برای زوجه به همراه خواهد داشت. در شرایطی که مرد اثبات کند که زوجه بدون دلیل موجه از تمکین خاص یا عام شوهر خود اجتناب نموده، مرد این امکان را دارد که مهریه زوجه را پرداخت نکند.
در شرایطی که زوجه قادر به اثبات ترک انفاق شوهر بدون دلیل موجه در دادگاه باشد، همین دلیل جهت اعطای حق طلاق یک جانبه به زن کافی خواهد بود؛ از این رو لزومی ندارد که زوجه سایر مفاد عسر و حرج را به منظور طلاق در دادگاه اثبات نماید.
شرایط طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه
طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه در شرایطی امکان‌پذیر خواهد بود که شرایطی که به صورت قانونی جهت این موضوع مورد پیش بینی قرار گرفته شده برقرار باشد. در ادامه یک‌سری از این موارد را به منظور شناخت هر چه بیشتر بیان خواهیم کرد.
1. تمکین عام و خاص زوجه از شوهرش
وجود عسر و حرج و مواردی همچون بیماری مقاربتی مرد یا جنون و… در صورت تمکین نکردن زن
2. خودداری از پرداخت نفقه زوجه به عمد یا به علت عدم تمکن مالی کافی توسط مرد
نفقه حق زوجه بوده و شوهر می‌بایست در صورت تمکین عام و خاص زن و حمایت زن از بنیان خانواده، اقدام به پرداخت این حقوق مالی زن کند.
مراحل و نحوه طلاق از طریق اجراییه نفقه
مرد موظف است تا نفقه زن و نفقه فرزند را پرداخت کند. لیکن گاها مرد از پرداخت این حق مالی زن و فرزند خودداری می‌کند و بایستی زوجه از طریق اجراییه نفقه به جهت اثبات این مسئله بهره‌گیری نماید. در ادامه مراحل و نحوه طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
-
ایجاد حساب کاربری در سامانه ثنا و احراز هویت در این سامانه
-
تنظیم دادخواست درخواست نفقه معوقه به کمک وکیل
-
رجوع به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به منظور ثبت دادخواست
-
تشکیل جلسه رسیدگی دادگاه به منظور صدور حکم محکومیت زوج جهت پرداخت نکردن نفقه هم معوقه و هم جاریه
-
صدور رأی محکومیت زوج و رسیدگی به اعتراضات
-
مراجعه زن به دفتر دادگاه و اخذ اجرائیه رأی صادر شده
-
تنظیم دادخواست صدور حکم طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه و ثبت آن در دفتر خدمات الکترونیکی قضایی همراه با رأی و اجرائیه صادر گردیده در رابطه با محکومیت شوهر به پرداخت نفقه
-
فرستادن مدارک به دادگاه به منظور صدور حکم طلاق یک جانبه زوجه
نحوه اثبات عدم پرداخت نفقه جهت اخذ حق طلاق
وکیل طلاق از سوی زوجه این امکان را برای زن فراهم می‌سازد تا قادر به اثبات عدم پرداخت نفقه توسط شوهرش در دادگاه باشد. زن برای این منظور می‌تواند از ادله اثبات دعاوی حقوقی در نظر گرفته شده در قانون آیین دادرسی مدنی از جمله اقرار، شهادت شهود یا بینه، قسم و علم قاضی بهره‌گیری نماید.
در شرایط کلی لازم است شوهر جهت ترک انفاق به این موضوع اقرار نماید و یا آنکه زوجه از طریق شهادت آشنایان و بستگان خود بتواند عدم پرداخت نفقه از طریق شوهر را به اثبات رساند. در صورتی که هیچ یک از این روش‌ها میسر نبود، قاضی مدارک ارائه شده همچون رسیدهای پرداختی حساب بانکی زوج و زوجه را مورد بررسی قرار داده و عدم پرداخت نفقه را احراز می‌نماید.
آثار طلاق زوجه به دلیل نپرداختن نفقه
پرداخت نکردن نفقه و به اثبات رساندن این مسئله در دادگاه موجب می‌گردد که زن به جهت اخذ حقوق مالی دیگر خود اعم از مهریه و اجرت‌المثل ثابت‌قدم گردد. علاوه بر این، تحت این شرایط زوجه این امکان را خواهد داشت تا حکم توقیف اموال شوهر را دریافت نموده و تمامی حساب‌های بانکی و همچنین اموال متعلق به شوهرش را جهت اخذ حقوق خویش مصادره نماید.
همچنین، درگیری و جنجال‌های دادگاه‌های عدم پرداخت نفقه می‌تواند آثار روحی و روانی بسیاری را هم برای زوجه و هم زوج در پی داشته باشد و بسیار وقت‌گیر است. بر همین اساس بیشتر زوجین سعی می‌کنند با طلاق توافقی و در کمال آرامش مراحل طلاق خویش را پشت سر گذارند.
دادگاه صالح جهت رسیدگی طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه
بر اساس ماده ۴ قانون حمایت از خانواده، صلاحیت رسیدگی به نفقه زن با دادگاه خانواده خواهد بود. از این رو تمامی دعاوی حقوقی مرتبط با نفقه زوجه و عدم پرداخت آن در دادگاه خانواده مورد بررسی قرار خواهد گرفت. بنابراین در صورتی که دادخواست مطالبه نفقه در دادگاهی به جز دادگاه خانواده عنوان گردد، دادگاه مذکور با صدور قرار امتناع از رسیدگی پرونده را به دادگاه خانواده ارجاع خواهد. چرا که صلاحیت رسیدگی به طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه در اختیار دادگاه خانواده است.
ضمانت اجرایی کیفری عدم پرداخت نفقه
شایان ذکر است که نفقه صرفا مختص زن نبوده، بلکه بستگان نسبی مرد هم از جمله پدر و مادر و خواهر و برادر و فرزند در شرایط ویژه‌ای مشمول انفاق خواهند شد. بر همین اساس، عدم پرداخت نفقه نه تنها شامل ضمانت اجرایی حقوقی می‌شود بلکه دارای ضمانت اجرایی کیفری هم خواهد بود. از این رو مطابق با ماده ۶۴۲ قانون تعزیرات، در صورتی که مردی با دارا بودن توانایی مالی نفقه زوجه و یا بستگان نسبی خود را نپردازد، از سه ماه و یک روز تا پنج ماه محکوم به حبس خواهد شد.
در ماه‌های اخیر و در جهت حمایت از کیان خانواده ماده ۵۳ قانون مدنی مورد تصویب نمایندگان مجلس قرار گرفت که تا حد بسیاری مکمل ماده ۶۴۲ است. با استناد به این قانون جدید، در شرایطی که مرد کلیه شرایط تامین هزینه‌های زندگی زوجه و بستگان نسبی خود را داشته باشد و از انجام آن امتناع ورزد، محکوم به مجازات درجه شش خواهد شد. علاوه بر این تعقیب کیفری شوهر صرفا تحت شرایطی امکان پذیر است که شاکی خصوصی از وی طرح شکایت کند و در صورت رضایت شاکی دستور تعقیب شوهر لغو می‌گردد.
نکته: استحقاق دریافت نفقه زن و بستگان نسبی از جانب مرد از شرایط خاص و ویژه‌ای برخوردار است که در صورت فراهم نبودن این شرایط شوهر موظف به پرداخت آن نخواهد بود.
همانطور که گفته شد، نفقه حق مسلم زن بوده و شوهر حق ندارد بنا به عللی از جمله اختلافاتی که میان وی و همسرش پیش می‌آید از پرداخت این حق مالی زوجه اجتناب ورزد. در صورتی که سوالی در این زمینه دارید می‌توانید با مشاوران ما در ارتباط باشید و یا در همین صفحه برای ما کامنت بگذارید.
در پایان، با کمک وکیل پایه یک دادگستری در موسسه حقوقی ما می‌توانید حق طلاق را به دلیل عدم پرداخت نفقه از همسر خویش دریافت و در این راستا تنظیم دادخواست نمایید. وکلای ما تبحر و تخصص بالایی در حوزه انجام انواع پرونده‌های طلاق داشته و شما را یاری خواهند کرد تا در اسرع وقت پرونده ترک انفاق را به سرانجام رسانید.
