قانون جدید مهریه
قوانین مهریه در سال ۱۴۰۲ و اصلاحات بعدی آن، نحوه پرداخت و محاسبه مهریه را تغییر داده است. بر اساس این قوانین، مهریه تا میزان ۱۱۰ عدد سکه بهار آزادی یا معادل آن به عنوان ضمانت اجرایی ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی در نظر گرفته میشود. اما مبلغ بیشتر از ۱۱۰ عدد سکه قابل پرداخت به صورت اقساط است.
مهریه در قانون و شرع اسلامی به عنوان حق زن تعریف شده است و مقدار آن بسته به توافق طرفین میتواند متفاوت باشد. در قانون مدنی نیز، قوانین مختلفی درباره تعلق مهریه به زن، نوع مهریه، محاسبه آن و روش مطالبه آن تعیین شده است.
در این مقاله، به بیان مواد قانونی مربوط به مهریه و تفسیر قانون جدید مهریه سال ۱۴۰۲ پرداختیم تا نحوه پرداخت مهریه بر اساس اصلاحات اخیر را مشخص کنیم.
مهریه چیست؟
مهریه یا کابین، در عقد نکاح، مالی است که مرد به زن خود می‌پردازد یا به آن مکلف میشود. طبق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، با عقد نکاح، زن مالک مهر میشود و میتواند در آن به هر نوع تصرفی که بخواهد بپردازد. مهریه به صورت مالی معینی است که همراه با عقد نکاح توسط شوهر به همسر داده میشود، اما گاهی میتواند به جای مال، انجام کاری به نفع زن باشد مانند تعهد مرد به آموزش قرآن به زن.
در عقد دائم، در صورتی که مهریه در زمان عقد تعیین نشده باشد، عقد صحیح است و طرفین می‌توانند بعد از ازدواج در مورد مهریه توافق کنند. اما در عقد موقت (صیغه)، تعیین مهریه شرط لازم و ضروری برای صحت عقد است و عدم تعیین مهریه و مدت زمان عقد موقت منجر به بطلان عقد میشود.
در صورتی که می‌خواهید از حق حبس مهریه استفاده کنید و نیاز به راهنمایی و مشاوره دارید، می‌توانید با بهترین وکیل مهریه از سایت های حقوقی مشهور مانند وکیل وند تماس بگیرید و هر سوالی که دارید را بپرسید.
انواع مهریه
مهریه در انواع مختلفی قابل تعریف است که عبارتند از:
1. مهر المسمی:
در این نوع، مهر به توافق زوجین تعیین میشود یا به انتخاب شخصی که زوجین مشخص می‌کنند.
2. مهر المثل:
در این حالت، مهر بر اساس عرف و عادت و با توجه به شرایط زن از لحاظ سن، تحصیلات، وضعیت خانوادگی و اجتماعی زن و با توجه به زمان و مکان تعیین میشود.
مهر المثل در موارد زیر تعیین میشود:
• وقتی که مهر المسمی تعیین نشده باشد و نزدیکی واقع شده باشد.
• در صورتی که در عقد نکاح شرط عدم مهریه وجود داشته باشد، پس از وقوع نزدیکی زن مستحق مهر المثل است.
• در مواردی که مهر المسمی به دلیلی باطل باشد، پس از نزدیکی زن مستحق مهر المثل میشود.
• مرد بعد از نزدیکی بدون تعیین مهریه زن خود را طلاق می دهد.
3. مهر المتعه:
در صورتی که در عقد ازدواج مهر مشخص نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن را طلاق دهد، زن مستحق مهر المتعه میشود. در این نوع، وضعیت مالی و اقتصادی مرد مدنظر قرار می‌گیرد.
4. مهر السنة:
این مهر مشخصه ای است که پیامبر اسلام (ص) برای دخترش فاطمه (س) تعیین کرده است. این نوع مهر معادل ۵۰۰ درهم است و به عنوان یک نوع مهر المسمی محسوب میشود.
حتما بخوانید: نحوة تعیین مهر المثل، مهر المتعه و نحوة تعیین مهر المتعه
انواع مهریه از نظر زمان مطالبه
درست است که زن مالک مهریه است و میتواند در هر زمانی که بخواهد مهریه خود را از شوهرش مطالبه کند. با این حال، مهریه از نظر زمان مطالبه به دو دسته تقسیم میشود که عبارتند از:
1. مهریه عند المطالبه: در این حالت، هر زمان که زوجه بخواهد، میتواند مهریه خود را از همسرش درخواست کند و شوهر موظف به پرداخت آن است. در این صورت، شوهر باید توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود و بار اثبات آن نیز بر عهده شوهر قرار می‌گیرد. در این حالت، شوهر باید ثابت کند که توانایی کافی برای پرداخت تمام یا بخشی از مهریه را به صورت یکجا ندارد.
2. مهریه عند الاستطاعه: در این حالت، پرداخت مهریه به شرط داشتن توانایی مالی از سوی شوهر به همسرش صورت می‌گیرد و شوهر باید توانایی مالی برای پرداخت مهریه به صورت یکجا را نداشته باشد. اگر زوجه مهریه خود را درخواست کند، شوهر باید ثابت کند که توانایی پرداخت تمام یا بخشی از مهریه به صورت یکجا را ندارد، و بار اثبات خلاف این موضوع بر عهده زوجه قرار می‌گیرد.
برای اطلاعات بیشتر و کسب راهنمایی کامل در مورد شرایط تعلق گرفتن مهریه به زوجه، می‌توانید با بهترین وکیل مهریه در غرب تهران تماس بگیرید و از ایشان کاملترین راهنمایی را در این زمینه دریافت کنید.
مطالبه مهریه طبق قانون جدید مهریه
قانون ۱۱۰ سکه که در سال ۱۳۹۱ تصویب شده است، مقرر میکند که مرد مکلف به پرداخت ۱۱۰ سکه به عنوان مهریه باشد، بدون توجه به میزان و مقدار مهریه زن. با تقدیم دادخواست اعسار از پرداخت مهریه، مردی که توانایی پرداخت یکجای 110 سکه را ندارد می تواند از دادگاه تقاضای قسیط مهریه کند.
بنابراین، طبق قانون جدید مهریه زن نمیتواند برای پرداخت مهریه بیش از ۱۱۰ سکه؛ حکم جلب مرد را بگیرد، مگر اینکه بتواند اثبات کند که مرد توانایی مالی برای پرداخت بیش از ۱۱۰ سکه را دارد. در صورتی که زن بخواهد بیش از ۱۱۰ سکه از مهریه را مطالبه کند، میتواند درخواست توقیف اموال زوج را بنماید، مگر اینکه مستثنیات دین باشد آن اموال.
ضمناً چنانچه مهریه هنگام عقد تا 110 سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد مشمول مقررات ماده 22 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1391 خواهد بود. اما زمانی که مهریه بیش از این مقدار باشد، تنها توانایی مالی زوج تعیین کننده پرداخت است و مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز 1402 باید رعایت شود.
حتما بخوانید: شرایط دریافت مهریه بالای 110 سکه | دریافت بیش از 110 سکه
توقیف اموال زوج در قانون جدید مهریه
با توجه به قوانین مربوط به مهریه و واکنش زن برای مطالبه مهریه خود و توقیف اموال مرد، به‌طور کلی می‌توانم بگویم:
1. در صورتی که زن تصمیم بگیرد اموال مرد را توقیف کند تا پایان مزایده و مشخص شدن تکلیف مالی مرد، توقیف برای مازاد مهریه از یکصدده سکه حکم جلب صادر نمی‌کنند.
2. قبل از تصویب رأی وحدت رویه، مردان بدهکار مهریه معمولاً مجبور بودند در حبس به سر ببرند تا صدور رأی قطعی دادگاه. اما با تصویب قانون جدید مهریه، شرایط تغییر کرده است و مردان مدعی اعسار می‌توانند در زمان رسیدگی دادگاه به پرونده مطالبه مهریه، دادخواست اعسار را بدون نیاز به حبس به دادگاه تقدیم کنند. سپس دادگاه بررسی میکند و در مورد اعسار مرد در پرداخت مهریه، رأی صادر میکند.
حتما بخوانید: توقیف (خانه قولنامه ای، ملک بدون سند و...) برای مهریه
تمکن مالی مرد در قانون جدید مهریه
قوانین جدید مهریه، بر خلاف قوانین قدیمی، تغییراتی را در مطالبه مهریه زوجه به وجود آورده است. طبق این قوانین، تمکن مالی مرد دیگر اصلی برای پرداخت مهریه نیست و اگر زوج نتواند مهریه را پرداخت کند، به عنوان معسر شناخته میشود و توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه را ندارد.
همچنین، در قانون جدید مهریه، حبس مرد به عنوان دیون ابتدایی مجاز نیست، مگر اینکه مرد از دین خارج شده و از پرداخت مهریه فرار کند. بطور کلی، در این قانون جدید، در مورد مهریه می‌توان گفت که اگر مهریه زن بیشتر از ۱۱۰ سکه یا معادل آن باشد، در ابتدا ۱۱۰ سکه باید توسط مرد پرداخت شود و مازاد بر این مبلغ، تحت ضمانت اجرایی کیفری قرار نمی‌گیرد.
قانون جدید مهریه ۱۴۰۲
قانون جدید مهریه سال ۱۴۰۲ دو مورد جدید را به قوانین اصلاح شده مهریه اضافه کرده است.
1. اولین مورد مربوط به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی است. دو ماده واحده به این ماده اضافه (الحاق) شده است.که طبق تبصره اول ماده، اگر مهریه به صورت وجه نقد باشد، براساس تغییرات سالانه شاخص قیمت‌ها در زمان تادیه (تعیین شده توسط بانک مرکزی ایران) محاسبه و پرداخت خواهد شد. با توجه به این تبصره، اگر زن مهریه را از طریق دادگاه مطالبه کند یا مرد بخواهد برای خلاص شدن از مهریه آن را پرداخت کند، مبلغ مهریه با توجه به شاخص قیمت‌ها محاسبه خواهد شد. در غیر این صورت، مرد مدیون زن باقی خواهد ماند.
2. دومین قانون جدید در مورد مهریه این است که برخی اعتقاد دارند، طبق قانون جدید، حتی اگر مهریه بیشتر از ۱۱۰ عدد سکه باشد، فقط ۱۱۰ عدد سکه قابل قبول است و زن فقط میتواند از آن تعداد مطالبه کند و مبلغ بیشتر مورد قبول قرار نمی‌گیرد. حتی افرادی که قبل از تصویب این قانون ازدواج کرده‌اند نیز به این باور هستند که تا ۱۱۰ عدد سکه باید پرداخت کنند.
با توجه به قانون جدید و به منظور حبس کمتر زندانیان بابت مهریه و اجرای محکومیت‌های مالی، تصویب شده است که هر چقدر مهریه تعیین شده باشد، زن اگر مهریه خود را مطالبه کند، تا حد صد و عدد سکه، ماده دو نحوه اجرای محکومیت‌های مالی را شامل خواهد شد. به عبارت دیگر، زن تا این میزان میتواند حکم جلب مهریه را دریافت کرده و مرد را به زندان می اندازد. در مورد بیشتر از این مقدار مهریه، مرد میتواند درخواست تقسیط دهد و مهریه را به صورت اقساط با تعیین مقدار و شرایط توسط دادگاه به زن پرداخت کند.
نکته: قانون جدید درباره میزان مهریه محدودیتی اعمال نمی‌کند، اما در خصوص ضمانت اجرای مهریه بیش از ۱۱۰ سکه، تغییراتی ایجاد کرده است. طبق ماده ۷ از قانون جدید نحوه اجرای محکومیت‌های مالی که در تاریخ ۱۵ مهرماه ۱۳۹۳ تصویب شده است، در مواردی که قبلی مدیون (مرد) نشانه‌ای از توانایی مالی داشته باشد یا مدیون در عوض دین، به هر نحوی دریافت مالی جایگزین بدهد یا به هر شیوه دیگری منابع مالی را به دست آورده باشد، بار اثبات عدم توانایی مالی بر عهده وی (مرد) است، مگر آنکه بتواند ثابت کند که آن مال تلف شده یا مورد حکم قرار گرفته است.
در مواردی که مدیون (مرد) دینی را دریافت نکرده یا پرداخت نکرده باشد و زن درخواست اثبات عدم توانایی مالی او را دارد، اگر زن نتواند توانایی مالی فعلی یا گذشته مدیون را ثابت کند و یا این توانایی به دستور قاضی تأیید نشده باشد، ادعای اعسار با اعلام سوگند مدیون (مرد) بر اساس مقررات قانون آیین دادرسی مدنی قابل قبول خواهد بود.
بیشتر بخوانید: مهریه زن در چه صورتی قطع میشود
همچنین، طبق اعلام کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، برخی از مواد قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مربوط به مهریه اصلاح شده و در کمیسیون مربوطه تصویب شده است. بر این اساس:
در صورت ارائه درخواست اعسار توسط مرد، تا زمانی که توانایی مالی آن طرف ثابت نشده باشد، امکان حبس او وجود نخواهد داشت.
زوجه میتواند با ارائه سند مهریه به عنوان یک سند اجرایی، آن را به ادارات ثبت از قسمت اجرائیات ثبت، مهریه خود را اجرا بزارد و در نتیجه، نیازی به ارائه درخواست و اجرای مهریه از طریق دادگاه نخواهد بود.
در رابطه با حق الثبت مهریه، حداقل مهریه، مهرالسنه و حداکثر آن، صد سکه است. در این صورت، ، حق التحریر این میزان مهریه معادل ۰.۲ درصد است. اما اگر در زمان ازدواج مبلغ مهریه بیشتری توافق شود، ، مبلغ حق الثبت به تناسب افزایش خواهد یافت.
جدید ترین قوانین مهریه چیست؟
درست است که در جامعه ما بیشتر زوج‌ها از سکه بهار آزادی به عنوان مهریه استفاده می‌کنند و با توجه به افزایش قیمت سکه در سال ۱۳۹۷، تصمیم بر کاهش حکم جلب مهریه به ۵۵ سکه گرفته شد. اما این طرح ناکام ماند و همان روال سال‌های گذشته با حکم جلب مهریه بر اساس ۱۱۰ سکه ادامه یافت.
قانون جدید مهریه، به مرد چقدر زمان برای پرداخت مهریه می دهد؟
قانون جدید مهریه در مواردی که زن تصمیم بگیرد مهریه خود را توسط دادگاه به اجرا بگذارد، به شرح زیر عمل میکند:
1. دادگاه پس از دریافت درخواست اجراییه مهریه از زن، برای مرد اجرائیه صادر میکند.
2. مرد برای پرداخت مهریه تا ۱۱۰ سکه یا معادل ریالی آن، فرصتی به مدت یک ماه از تاریخ صدور اجرائیه دارد. در صورتی که توان پرداخت تمام یا بخشی از این مبلغ را نداشته باشد، باید در زمان معین شده یک ماهه، درخواست اعسار خود را به دادگاه ارائه کند.
3. در صورت عدم ارائه درخواست اعسار توسط مرد در زمان معین شده، زوجه میتواند درخواست حکم جلب مرد را ارائه دهد و دادگاه میتواند این حکم را صادر کند.
وکیل متخصص در زمینه دعاوی خانواده معتقد است که اگر درخواست اعسار مرد توسط دادگاه پذیرفته شود و پرداخت مهریه به صورت قسطی مشخص شود، مرد ملزم است اقساط را به صورت منظم پرداخت کند. در صورتی که اقساط پرداخت نشود، پس از دو یا سه قسط معوقه، زوجه میتواند درخواست حکم جلب را ارائه دهد و دادگاه میتواند این حکم را صادر کند.
