به اجرا گذاشتن مهریه برای بار دوم + شرایط، مراحل و مدارک لازم

شرایط و ضوابط به اجرا گذاشتن مهریه؛ آیا مهریه را برای بار دوم می‌توان به اجرا گذاشت؟

مطابق با قانون مدنی و قواعد فقهی، مهریه از جمله حقوق مسلم زوجه است و به محض انعقاد عقد نکاح، زن مالک تمام مهریه می‌شود. این قاعده البته یک اصل کلی است و در سال‌های اخیر اصلاحات و تبصره‌های جدیدی بر قانون مهریه وارد شده که شرایط دریافت آن را پیچیده کرده است. تجربه هم به ما ثابت کرده که این تغییرات سوالات بسیاری در رابطه با چگونگی به اجرا گذاشتن مهریه، نحوه دریافت آن و کمک گرفتن از وکیل مهریه در ذهن زوجین بوجود آورده است. مطلبی که در ادامه آورده‌ایم، پاسخی به همین پرسش‌هاست؛ از جمله اینکه چند بار میتوان مهریه را اجرا گذاشت؟ با ما همراه باشید. 

مهریه را از چه طریقی می‌توان به اجرا گذاشت؟

مهریه از دو طریق قابل مطالبه است:

 1- مراجعه به دادگاه (یا شورای حل اختلاف)

 2- مراجعه به اداره ثبت

 اگر مهریه تا 20 میلیون تومان باشد رسیدگی از طریق ارائه دادخواست به شورای حل اختلاف به عمل می‌آید و اگر بالای 20 میلیون تومان باشد زوجه هم از طریق دادگاه و هم اداره ثبت یا همان دفتر ازدواج و طلاقی که در آن عقد کرده است می‌تواند مهریه‌اش را به اجرا بگذارد. در بخش زیر مراحل مطالبه مهریه را بیشتر توضیح داده‌ایم:

1. درخواست مهریه از طریق اداره ثبت

درخواست مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت به درد کسانی می‌خورد که شناسایی دقیق از اموال منقول و غیرمنقول همسرشان دارند. در این صورت، اجرا گذاشتن مهریه در اداره ثبت دو مزیت ویژه هم دارد: نخست آنکه رسیدگی برای زن کم هزینه‌تر است (در واقع اصلا هزینه‌ای ندارد) و دوم آنکه طی کردن این مسیر در صورت معرفی مال توسط زن، به مراتب کم دردسرتر خواهد بود. 

2. مطالبه مهریه از طریق دادگاه

در مهریه بالای 20 میلیون تومان زوجه می‌تواند به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و دادخواست مطالبه مهریه خود را برای رسیدگی در دادگاه ثبت نماید. خوبی این روش امکان جلب شوهر (تا سقف ۱۱۰ سکه یا معادل وجه نقد آن) است. همچنین زن برای جلوگیری از نقل و انتقال اموال می‌تواند از دادگاه تقاضای توقیف اموال حتی قبل از ابلاغ حکم را کند (به این شکل که اول اموال معرفی شده توسط زن توقیف شود و سپس دادگاه برای رسیدگی به دعوی وقت رسیدگی ترتیب دهد).

نکته مهم: برخی از اموال شوهر در هیچ صورتی قابل توقیف نیستند که در اصطلاح حقوقی به آن‌ها مستثنیات دین گفته می‌شود. منزل مسکونی شوهر در حدود شئون شخص معسر، اثاثیه لازم برای رفع نیازهای ضروری و مواد خوراکی به قدر احتیاج محکوم‌ٌعلیه و افراد تحت تکفل وی از جمله مهم‌ترین مستثنیات دین به شمار می‌روند.

چند بار میتوان مهریه را اجرا گذاشت؟

ممکن است خانم پس از به اجرا گذاشتن مهریه، به هر دلیلی پشیمان شده و پیگیر پرونده نشود یا از درخواست خود صرف نظر کند. حال سوالی که پیش می‌آید این است که آیا زن این حق را دارد که مجددا اجرا گذاشتن مهریه را درخواست کند؟ 

برای پاسخ به این پرسش می‌توان حالت های زیر را در نظر گرفت:

حالت اول: زمانی است که زن مهریه‌ را اصطلاحا ابراء می‌کند (می‌بخشد). یعنی می‌‌گوید از نظر من تو دیگر تکلیفی برای پرداخت مهریه نخواهی داشت (یا تو را از پرداخت مهریه بری می‌کنم). این بیان باعث می‌‌شود که  تکلیف شوهر در ادای مهریه به طور کلی ساقط شود. پس در این حالت زن حق رجوع (پشیمانی) ندارد و پاسخ به این سوال که چند بار میتوان مهریه را اجرا گذاشت منفی خواهد بود.

حالت دوم: زمانی است که زن در قبال طلاق، کل مهریه‌اش را به شوهر می‌بخشد. بذل مهر در طلاق‌‌های خلع و مبارات (یا همان طلاق توافقی) انجام می‌‌شود. این طلاق مربوط به زمانی است که زن از شوهر به قدری تنفر پیدا کرده باشد که حاضر شود با پرداخت پول از او طلاق بگیرد. این پول پرداختی ممکن است مهریه زن یا معادل آن باشد. عبارت مشهور «مهرم حلال و جانم آزاد» مربوط به همین طلاق است. حال اگر زن در ایام عده طلاق از بخشش خود پشیمان شود، طلاق لغو می‌شود. یعنی طرفین همچنان زن و شوهر محسوب می‌شوند. در نتیجه در این حالت زن حق رجوع از مهریه را تا پایان مدت عده دارد و بعد از آن نمی‌تواند مهریه را به اجرا بگذارد.

حالت سوم: زمانی است که زن مهریه خود را به شوهر هبه می‌‌کند (هدیه می‌دهد). یعنی می‌‌گوید من مهر خود را به تو بخشیدم. در این حالت تکلیف شوهر در پرداخت مهریه به‌طور کلی از بین نمی‌‌رود و زن هر چند بار که بخواهد می‌تواند مهریه را مطالبه کند. چراکه زن می‌‌تواند تحت شرایطی از هبه رجوع کرده و مهریه خود را مطالبه کند؛ خواه طلاق گرفته باشد یا نگرفته باشد.

بیشتر بخوانید: در چه صورتی مهریه خانم قطع می‌شود؟

دریافت مهریه در طلاق توافقی به چه شکل است؟

از جمله مهم‌ترین مسائلی که در زمان طلاق مطرح می‌شود، بحث مهریه زوجه است. مطابق با آنچه که اشاره کردیم، از لحظه نکاح مالکیت مهریه به زن تعلق می‌گیرد. این مالکیت البته در شرایطی می‌تواند دستخوش تغییر شود که یکی از این شرایط، بحث طلاق توافقی است. در این نوع طلاق، زوجین باید در رابطه با کلیه امور پیش آمده به توافق برسند و آن را در به صورت رسمی به ثبت برسانند. در واقع آنچه در طلاق توافقی مهم خواهد بود، مفاد توافق‌نامه طرفین است.

مثلا می‌دانیم که حضانت فرزند بعد از هفت سالگی علی‌الاصول با پدر است. حال ممکن است که زوجه با هدف بدست آوردن حضانت، مهریه خود را ببخشد. در این صورت اگر طرفین به چنین توافقی رضایت دهند و آن را ثبت کنند، دادگاه مطابق با مفاد این توافق عمل خواهد کرد. نتیجه آنکه طلاق توافقی لزوما مانع دریافت مهریه نیست و زن در هر حال مستحق مهریه است، مگر آنکه بنا به دلایلی (مثل بدست آوردن حق حضانت) از این حق خود بگذرد.

قانون 110 سکه مهریه و یک نکته مهم

یکی از مسائلی مورد سوال بسیاری افراد است، قانون جدید مهریه است که صدور حکم جلب را برای بیش از 110 سکه بهار آزادی ممنوع کرده است.  در قانون جدید محکومیت‌های مالی و قانون حمایت خانواده، فقط تا میزان ۱۱۰ سکه یا معادل ریالی آن به نرخ روز، امکان جلب شوهر به سبب نپرداختن مهریه وجود دارد. یعنی میزان مهریه توافق شده در سند ازدواج هر چقدر باشد، درست است و امکان مطالبه آن هم وجود دارد، اما "صدور حکم جلب" فقط تا ۱۱۰ سکه امکان پذیر است. همچنین به طور کل محاسبه مهریه به نرخ روز انجام می‌شود. اجازه دهید برای روشن شدن موضوع مثالی بزنیم:

مهریه خانمی 400 سکه است. زوجه از طریق دادگاه دادخواست مطالبه مهریه می‌دهد و دادگاه هم حکم محکومیت مرد را صادر می‌کند. اما زوج قادر به پرداخت این مقدار سکه نیست، در نتیجه او دادخواست اعسار از پرداخت دفعی مهریه را تقدیم دادگاه می‌کند و اعسارش را ثابت می‌کند. دادگاه با توجه به این مسئله، زوج را به پرداخت سکه پیش پرداخت و هر دو ماه یک محکوم می‌کند. حالا اگر زوج پیش ‌پرداخت و اقساطش را ندهد، دادگاه به درخواست زوجه، تا سقف 110 سکه، حکم جلب مرد را صادر می‌کند.

اما اگر تا ۱۱۰ سکه پرداخت شود، مرد با نپرداختن باقی مانده و مازاد ۱۱۰ سکه دیگر جلب نخواهد داشت و زوجه باید بتواند اموالی از شوهر به دادگاه معرفی کند و اگر عاجز از آن باشد یا شوهر مالی نداشته باشد، نه می‌توان شوهر را جلب کرد و نه می‌توان او را ممنوع الخروج نمود.

چند نکته در رابطه با نحوه دریافت مهریه توسط زوجه

• زوجه می‌تواند قبل از طرح دعوی، از طریق اظهارنامه مطالبه مهریه به زوج اخطار نماید مهریه را پرداخت نماید. این یکی از حقوق قانونی خانوم است که در خیلی از موارد از طرح شکایات در دادگاه جلوگیری می‌کند.

• سرعت توقیف کردن مال از طریق دادخواست در دادگاه سریع‌تر است ولی یک عیب بزرگ هم دارد و اینکه هزینه دادرسی دادگاه معادل 3.5 درصد خواسته دعوی است که در موضوعات مربوط به مهریه غالبا مبلغ بالایی است.

• اگر زوجه قصد ممنوع‌الخروج کردن شوهر را داشته باشد اقدام از طریق اجرای ثبت سریع‌تر از اقدام از طریق دادگاه خواهد بود.

• اگر مهریه عندالمطالبه باشد و زوج مالی برای توقیف نداشته باشد، بهتر است از طریق دادگاه دادخواست مطالبه مهریه داده شود.

• اگر مهریه عندالاستطاعه باشد نه امکان جلب زوج وجود دارد و نه امکان ممنوع‌الخروج کردن او. در این شرایط فقط در صورتی که مالی از زوج به دادگاه یا اداره اجرای ثبت معرفی شود از بابت مهریه توقیف می‌شود و اگر مالی نباشد امکان وصول مهریه وجود نخواهد داشت.

• اگر مرد توانایی پرداخت مقدار مهریه‌ای را که بواسطه آن ممنوع‌الخروج شده است نداشته باشد، می‌تواند با دادن دادخواست اعسار از پرداخت مهریه، از دادگاه تقاضای تقسیط مهریه نماید.

• در صورت صدور حکم قطعی دادگاه به تقسیط مهریه و پرداخت پیش پرداخت اولیه و حداقل یک قسط از مهریه، زوج می‌تواند از مرجع صادرکننده حکم ممنوع‌الخروجی تقاضای رفع اثر از این حکم را نماید.

در این مطلب سعی کردیم به شکل خلاصه مهم‌ترین نکات راجع به مهریه را مطرح کنیم و به سوالات شما پیرامون این مسئله پاسخ دهیم. با این وجود جای تردیدی نیست که وارد شدن به مسائلی اینچنینی نیاز به دانش حقوقی کافی و تجربه بالا دارد. ما در مجموعه وکیل وند ضمن بهره‌گیری از حاذق‌ترین وکلای طلاق و مهریه، آماده‌ایم تا شما را از زمان تنظیم دادخواست تا صدور اجرائیه همراهی کرده و تمام تلاش خود در جهت احقاق حقوق شما را انجام دهیم.