گرفتن حضانت فرزند از مادر + شکایت سلب حضانت

سلب حضانت فرزند از مادر یکی از دعاوی حساس در دادگاه های خانواده به شمار می رود. قانون، مادر را در سال های ابتدایی زندگی کودک، بهترین سرپرست برای او می داند و حق نگهداری را به او می دهد. اما این حق دائمی و مطلق نیست. هر زمان که سلامت جسمی یا روانی کودک به دلیل رفتار یا شرایط مادر در خطر قرار بگیرد، قانون برای حمایت از کودک وارد عمل می شود. در این شرایط، امکان بازپس گیری حضانت از مادر و واگذاری آن به شخص صاحب صلاحیت دیگری، مانند پدر، وجود دارد. 

برای پرسیدن سوالات حقوقی خود در این زمینه به بخش وکیل خانواده مراجعه کنید. 

منظور از حضانت چیست؟

حضانت در قانون به معنای نگهداری و تربیت کودک است. این وظیفه شامل تمام اموری است که برای رشد سالم یک کودک لازم است؛ از جمله مراقبت های جسمی، عاطفی، بهداشتی و آموزشی. 
بسیاری حضانت را با ولایت اشتباه می گیرند. ولایت، اختیاری است که به پدر و جد پدری تعلق دارد و به امور مالی و حقوقی کودک مربوط می شود. در حالی که حضانت، صرفا به نگهداری و پرورش او اختصاص دارد. طبق قانون مدنی، حضانت فرزندان چه دختر و چه پسر تا پایان هفت سالگی در اولویت مادر است. 

برای درک بهتر این موضوع پیشنهاد می کنم حتما مقاله تفاوت حضانت و ولایت را مطالعه کنید. 

سلب حضانت از مادر

همان طور که گفته شد، اولویت نگهداری از فرزند تا هفت سالگی با مادر اوست. پس از این سن نیز اگر میان والدین اختلافی برای حضانت وجود داشته باشد، دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت کودک تصمیم گیری می کند. سلب حضانت از مادر به این معناست که پدر یا قیم قانونی کودک به دادگاه ثابت کند که مادر صلاحیت لازم برای نگهداری از فرزند را از دست داده است.
این اقدام تنها زمانی صورت می گیرد که دلایل محکمی برای اثبات عدم صلاحیت مادر وجود داشته باشد. هدف اصلی قانون در این موضوع، تنبیه مادر نیست، بلکه حفاظت از منافع و سلامت کودک است. بنابراین، دادگاه با حساسیت بالایی این پرونده ها را بررسی می کند تا مطمئن شود که تغییر سرپرست، به صلاح کودک خواهد بود. 

شرایط سلب حضانت فرزند از مادر

قانون موارد مشخصی را به عنوان دلایل اصلی برای بازپس گیری حضانت از مادر مشخص کرده است. صرفا وجود اختلاف میان والدین یا عدم علاقه پدر به سپردن فرزند به مادر، دلیلی برای این کار نیست. دادگاه تنها در صورت وجود یکی از شرایط زیر، حکم به سلب صلاحیت مادر می دهد:

اعتیاد زیان آور به مواد مخدر، الکل یا قمار

اگر اعتیاد مادر به حدی باشد که به سلامت جسمی، روانی و تربیتی کودک آسیب بزند، دادگاه می تواند حضانت را از او بگیرد. تشخیص زیان آور بودن اعتیاد به عهده دادگاه است که معمولا از نظر کارشناسان و پزشکی قانونی کمک می گیرد.

اشتهار به فساد اخلاقی و فحشا

چنانچه مادر به انجام کارهای خلاف اخلاق، شهرت داشته باشد، به طوری که محیط زندگی برای رشد سالم کودک نامطلوب شود، این موضوع یکی از دلایل محکم برای سلب صلاحیت او خواهد بود.

ابتلا به بیماری های روانی

صرف داشتن یک بیماری روانی کافی نیست. بیماری باید به تشخیص قطعی پزشکی قانونی، به گونه ای باشد که توانایی مادر برای مراقبت صحیح از کودک را مختل کند و سلامت روانی فرزند را به خطر اندازد.

سوءاستفاده از کودک

هرگونه وادار کردن کودک به انجام کارهای غیر اخلاقی، بزهکاری، تکدی گری (گدایی) یا قاچاق، موجب می شود که صلاحیت مادر فورا زیر سوال برود و دادگاه برای حفاظت از کودک، حضانت را از او سلب کند.

ضرب و جرح خارج از حد متعارف

تنبیه کودک باید در محدوده ای معقول و تربیتی باشد. هر نوع ضرب و جرح شدید یا آزار جسمی که سلامت کودک را تهدید کند، می تواند به گرفتن حضانت از مادر منجر شود.

ازدواج مجدد مادر

طبق قانون مدنی، هرگاه مادری که حضانت فرزند را بر عهده دارد، دوباره ازدواج کند، اولویت حضانت با پدر خواهد بود. البته این یک قانون قطعی نیست. اگر پدر صلاحیت لازم را نداشته باشد یا دادگاه تشخیص دهد که ماندن کودک نزد مادر و همسر جدیدش به مصلحت اوست، حضانت نزد مادر باقی می ماند.

بیشتر بخوانید: شرایط حضانت فرزند دختر طبق قانون جدید 

مراحل پس گرفتن حضانت فرزند از مادر

اگر پدری معتقد است که مادر به یکی از دلایل بالا صلاحیت نگهداری از فرزند را ندارد، باید از مسیر قانونی اقدام کند. این فرآیند شامل گام های زیر است:

• گام اول: مشاوره با وکیل متخصص

اولین و مهم ترین قدم، مشورت گرفتن از یک وکیل خانواده است. وکیل می تواند مدارک شما را بررسی کند و بهترین مسیر قانونی را پیش روی شما بگذارد.

• گام دوم: جمع آوری اسناد و مدارک

برای اثبات ادعای خود در دادگاه، به مدارک محکمی احتیاج دارید. این مدارک می تواند شامل گواهی پزشکی قانونی، استشهادیه (شهادت شهود)، گزارش کلانتری، عکس، فیلم یا هر سند دیگری باشد که عدم صلاحیت مادر را نشان دهد.

• گام سوم: ثبت دادخواست

پس از آماده کردن مدارک، باید دادخواست "سلب حضانت" را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کنید. در این دادخواست، دلایل و مستندات خود را به طور کامل شرح می دهید.

• گام چهارم: رسیدگی در دادگاه خانواده

پرونده شما به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده می شود. قاضی با تعیین وقت رسیدگی، از شما و مادر کودک دعوت می کند تا در جلسه حاضر شوید. در این جلسات، هر دو طرف فرصت دارند تا دلایل و دفاعیات خود را مطرح کنند. قاضی ممکن است برای تصمیم گیری بهتر، موضوع را به کارشناس یا مددکار اجتماعی ارجاع دهد.

• گام پنجم: صدور رای نهایی

در نهایت، قاضی بر اساس مدارک موجود و با در نظر گرفتن اصلی ترین معیار یعنی "مصلحت کودک"، رأی خود را صادر می کند. این رای قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر است.

پرونده های سلب حضانت، مسیری حقوقی و عاطفی پر از سختی را پیش روی والدین قرار می دهند. قانون همواره تلاش می کند تا بهترین تصمیم را برای آینده کودک بگیرد. به همین دلیل، اثبات عدم صلاحیت مادر نیازمند دلایل قوی و مستند است. طی کردن این مسیر بدون راهنمایی یک فرد آگاه به قوانین، می تواند بسیار دشوار باشد.
مجموعه حقوقی وکیل وند با بهره گیری از وکلای متخصص و برجسته در حوزه خانواده، آماده است تا شما را در تمام مراحل این مسیر همراهی کند.