رای باز در زندان چیست؟
دراین مقاله به بررسی سازمان زندانها و انواع زندان و شرایط استفاده از رای باز در زندان پرداخته ایم .برای بسیاری از موکلان ما این سوال پیش میآید که رای باز یعنی چی؟ رای باز زندان یک برنامه اصلاحی است که در بسیاری از سیستم‌های قضایی جهان به کار گرفته میشود و هدف آن اصلاح و بازپروری زندانیان است. زندان رای باز به گونه‌ای طراحی شده است که زندانیان بتوانند در حین گذراندن محکومیت خود به تدریج به زندگی عادی برگردند. زندانی رای باز اجازه دارد تا در طول روز برای کار، تحصیل یا فعالیت‌های اجتماعی از زندان خارج شود و در ساعات مقرر به زندان بازگردد. این نظام به کاهش تراکم زندانها و فراهم آوردن شرایط بهتر برای بازگشت زندانیان به جامعه کمک می‌کند.
شرایط رای باز شدن زندانی چیست؟
در نظام حقوقی ایران، شرایط رای باز شدن زندانی از جمله موضوعات مهم و حساس در حوزه حقوق کیفری و اجرایی است. شرایط رای باز شدن زندانی به معنای فراهم آوردن امکان حضور زندانی در خارج از زندان برای انجام فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی مشخص و با نظارت قانونی است. این وضعیت به زندانیان واجد شرایط اجازه می‌دهد تا با حفظ بخشی از آزادی‌های اجتماعی خود، ضمن اجرای حکم، به بازگشت به زندگی عادی و اجتماعی نزدیک‌تر شوند.
شرایط رای باز شامل مجموعه‌ای از معیارها و ضوابط قانونی است که باید توسط زندانی رعایت و احراز شود تا بتواند از این نوع مرخصی برخوردار گردد. این شرایط به طور کلی شامل مواردی مانند حسن رفتار زندانی در مدت زمان حبس، گذراندن حداقل مدت معین از حبس، و نداشتن سابقه فرار یا تخلف در دوران زندان است. علاوه بر این، وضعیت خانوادگی و اجتماعی زندانی نیز ممکن است در اعطای رای باز تأثیرگذار باشد.
شرایط رای باز شدن زندانی
شرایط رای باز شدن زندانی بر اساس آیین‌نامه‌ها و مقررات اجرایی سازمان زندانها تنظیم میشود. یکی از مهم‌ترین شرایط رای باز این است که زندانی باید بخشی از مدت محکومیت خود را به خوبی سپری کرده باشد و نشان دهد که توانایی و تمایل به بازگشت به زندگی اجتماعی را دارد. همچنین، زندانی نباید دارای جرائم خاصی باشد که از نظر قانونگذار مانع استفاده از تسهیلات رای باز گردد. بررسی و تأیید این شرایط توسط کمیته‌های تخصصی و مراجع قانونی انجام میشود تا اطمینان حاصل شود که زندانیان واجد شرایط به درستی انتخاب شده‌اند.
شرایط زندان باز
شرایط زندان باز نیز باید مورد توجه قرار گیرد. زندان باز نوعی از زندان است که در آن محدودیت‌های فیزیکی و کنترلی کمتری برای زندانیان وجود دارد و آنها می‌توانند تحت نظارت مشخصی به فعالیت‌های اجتماعی و حرفه‌ای بپردازند. در این نوع زندانها، زندانیان باید نشان دهند که توانایی انضباط فردی و احترام به قوانین و مقررات را دارند. شرایط رای باز شدن زندانی در این محیط‌ها به گونه‌ای تنظیم میشود که امنیت جامعه و روند بازپروری زندانی به طور همزمان تضمین شود.
در نتیجه، شرایط رای باز شدن زندانی و شرایط رای باز به عنوان بخشی از نظام حقوق کیفری و اجرایی، نقش مهمی در بازگشت موفقیت‌آمیز زندانیان به جامعه دارند. اجرای صحیح این شرایط میتواند به کاهش میزان تکرار جرم و تسهیل در بازگشت به زندگی عادی کمک کند، و از سوی دیگر، باید تضمین کند که این تسهیلات تنها به زندانیان واجد شرایط و با دقت در انتخاب آنها اعطا میشود.
💠 مطلب مرتبط: نمونه لایحه درخواست اعاده دادرسی کیفری 💠
قانون رای باز
مطابق قانون رای باز و ماده قانونی مربوطه، زندانیانی که شرایط خاصی را دارا باشند، می‌توانند از مزایای آزادی مشروط یا همان رای باز بهره‌مند شوند. این قانون، با هدف اصلاح و بازاجتماعی‌سازی زندانیان وضع شده و به آنها فرصتی می‌دهد تا قبل از پایان مدت محکومیت خود، به جامعه بازگردند و تحت نظارت قرار گیرند.
برای بهره‌مندی از رای باز، زندانی باید شرایط مشخصی را از جمله گذراندن حداقل بخشی از مدت محکومیت، نداشتن سابقه فرار یا تخلف انضباطی، شرکت در برنامه‌های اصلاحی و حرفه‌آموزی و همچنین ارائه تضمین‌های لازم را دارا باشد. ماده قانونی رای باز به طور دقیق شرایط و ضوابط بهره‌مندی از این تسهیلات را مشخص کرده است.
هدف از اجرای قانون رای باز، کاهش جمعیت کیفری زندانها، کاهش هزینه‌های نگهداری زندانیان و همچنین کمک به بازگشت موفق زندانیان به جامعه است. با اعطای فرصت اشتغال و حرفه‌آموزی به زندانیان در دوران رای باز، می‌توان به کاهش احتمال ارتکاب مجدد جرم توسط آنها کمک کرد و آنها را به عضوی مفید از جامعه تبدیل نمود.
البته، اجرای قانون رای باز با چالش‌هایی نیز همراه است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به احتمال فرار زندانیان، ارتکاب جرم جدید توسط آنها و همچنین نگرانی‌های امنیتی اشاره کرد. به همین دلیل، نظارت دقیق بر زندانیان در دوران رای باز از اهمیت بالایی برخوردار است.
در مجموع، قانون رای باز به عنوان یک ابزار موثر در نظام کیفری، میتواند به کاهش جمعیت کیفری زندانها و بازاجتماعی‌سازی زندانیان کمک کند. با این حال، اجرای موفق این قانون مستلزم رعایت دقیق مقررات قانونی، نظارت مستمر بر زندانیان و همچنین فراهم آوردن امکانات و تسهیلات لازم برای اشتغال و حرفه‌آموزی آنها است.
آیین‌نامه جدید رای باز زندانیان: گامی رو به سوی اصلاح و بازاجتماعی‌سازی
در راستای اصلاح قوانین کیفری و تاکید بر اهمیت بازاجتماعی‌سازی محکومین، آیین‌نامه جدید رای باز زندانیان با تغییرات قابل توجهی در مقایسه با آیین‌نامه قبلی، به تصویب رسیده است. این آیین‌نامه با رویکردی انسان‌گرایانه و با هدف کاهش جمعیت کیفری و بازگشت موفق محکومین به جامعه، شرایط و ضوابط جدیدی را برای اعطای رای باز به زندانیان، به ویژه محکومین مواد مخدر و محکومین مالی، تعیین کرده است.
در این آیین‌نامه، علاوه بر اصلاح معیارهای ارزیابی صلاحیت زندانیان برای بهره‌مندی از رای باز، بر اهمیت آموزش‌های حرفه‌ای، روان‌درمانی و برنامه‌های مددکاری اجتماعی در زندانها تاکید شده است. همچنین، مکانیسم‌های نظارتی بر زندانیان رای باز تقویت شده و شرایط بازگشت مجدد آنها به زندان در صورت تخلف از ضوابط تعیین شده، مشخص‌تر شده است. با اجرای این آیین‌نامه، امید است شاهد کاهش آمار بازگشت مجدد به جرم محکومین آزاد شده از زندان باشیم و شاهد بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادی این افراد باشیم.
نکات کلیدی در این اصلاحیه عبارتند از:
-
گسترش شمول رای باز: با اصلاح معیارهای ارزیابی، امکان بهره‌مندی تعداد بیشتری از زندانیان از رای باز فراهم شده است.
-
تاکید بر آموزش و توانمندسازی: بر اهمیت آموزش‌های حرفه‌ای، روان‌درمانی و برنامه‌های مددکاری اجتماعی در زندانها تاکید شده است.
-
تقویت نظارت بر زندانیان رای باز: مکانیسم‌های نظارتی بر زندانیان رای باز تقویت شده است.
-
تعیین شرایط بازگشت مجدد به زندان: شرایط بازگشت مجدد زندانیان رای باز به زندان در صورت تخلف، مشخص‌تر شده است.
با اجرای این آیین‌نامه جدید، امید است شاهد کاهش جمعیت کیفری و بازگشت موفق محکومین به جامعه باشیم و شاهد بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادی این افراد باشیم.
مرخصی باز شامل چه کسانی میشود؟
مرخصی رای باز، امتیازی است که در قوانین کیفری بسیاری از کشورها، از جمله ایران، برای زندانیانی که شرایط خاصی را دارا هستند، در نظر گرفته شده است. این مرخصی، به زندانی اجازه می‌دهد تا به طور موقت و تحت شرایط مشخص، از زندان خارج شده و به زندگی عادی بازگردد. هدف از اعطای مرخصی رای باز، آماده‌سازی زندانی برای بازگشت کامل به جامعه و کاهش احتمال ارتکاب مجدد جرم است.
رای کار زندانیان رای باز، یکی از مهم‌ترین جنبه‌های این مرخصی است. زندانیانی که از مرخصی رای باز برخوردار میشوند، می‌توانند در مشاغلی که به آنها واگذار میشود، مشغول به کار شوند. اشتغال زندانیان رای باز نه تنها به آنها کمک می‌کند تا مهارت‌های حرفه‌ای خود را ارتقا دهند، بلکه به کسب درآمد و استقلال مالی نیز منجر میشود. همچنین، اشتغال، به ایجاد انگیزه در زندانی برای بازگشت به جامعه و زندگی سالم کمک شایانی می‌کند.
اما رای باز شامل چه کسانی میشود؟ به طور کلی، زندانیانی که رفتار مناسب داشته، در برنامه‌های اصلاحی شرکت کرده و نشان داده‌اند که برای بازگشت به جامعه آماده هستند، می‌توانند برای دریافت مرخصی رای باز درخواست دهند. البته، عوامل دیگری مانند مدت زمان محکومیت، نوع جرم ارتکابی و سابقه کیفری نیز در تصمیم‌گیری در این خصوص موثر هستند.
بعد از چه مدت از حبس می‌توان رای باز شد؟ مدت زمان مشخصی برای اعطای مرخصی رای باز وجود ندارد و این موضوع به عوامل مختلفی بستگی دارد. اما به طور معمول، زندانیانی که حداقل نیمی از مدت محکومیت خود را سپری کرده باشند، می‌توانند برای دریافت این مرخصی درخواست دهند.
یکی از مهم‌ترین مسائلی که در رابطه با مرخصی رای باز مطرح میشود، موضوع غیبت در رای باز است. غیبت در رای باز، تخلفی محسوب میشود و میتواند عواقب جدی برای زندانی در پی داشته باشد. در صورت غیبت زندانی، مرخصی وی لغو شده و ممکن است به زندان بازگردد و مجازات‌های دیگری نیز برای وی در نظر گرفته شود.
در مجموع، مرخصی رای باز، ابزاری موثر برای کاهش آثار سوء حبس بر زندانیان و بازگشت موفقیت‌آمیز آنها به جامعه است. با این حال، برای بهره‌مندی از این امتیاز، زندانیان باید شرایط و قوانین مربوطه را رعایت کرده و تلاش کنند تا نشان دهند که برای زندگی در جامعه آماده هستند.
نمونه متن درخواست رای باز
درخواست اعطای مرخصی از زندان
احتراماً، اینجانب [نام و نام خانوادگی]، با مشخصات کامل [مشخصات فردی کامل]، محکوم به تحمل [مدت محکومیت] حبس در پرونده کلاسه [شماره پرونده]، با عنایت به اینکه مدت قابل توجهی از محکومیت خود را سپری نموده و در طول مدت حبس رفتار مناسب و سازنده‌ای داشته‌ام، و با توجه به [دلایل درخواست مرخصی، مانند شرکت در مراسم خانوادگی، ادامه تحصیل، درمان بیماری و ...]، بدینوسیله از محضر دادستان محترم و مقام قضایی ذی‌ربط، درخواست می‌نمایم تا ضمن عنایت به شرایط خاص اینجانب و با لحاظ بندهای [بندهای مربوطه از قانون مجازات اسلامی یا آیین دادرسی کیفری که به آن استناد میشود]، دستور فرمایند تا اینجانب به صورت موقت و تحت شرایطی که مقرر می‌دارند، از زندان مرخص گردم.
بدیهی است اینجانب متعهد می‌گردم در تاریخ مقرر به زندان مراجعت نموده و به کلیه قوانین و مقررات حاکم بر زندانها احترام بگذارم. ضمناً، [نام ضامن] با مشخصات کامل [مشخصات ضامن]، حاضر است به عنوان ضامن اینجانب معرفی شده و مسئولیت بازگشت اینجانب به زندان را بر عهده گیرد.
خواهشمند است دستور فرمایند تا درخواست اینجانب مورد بررسی قرار گرفته و در صورت احراز شرایط قانونی، موافقت لازم مبنی بر اعطای مرخصی به اینجانب صادر گردد.
با تشکر
[امضا و تاریخ]
💠 بیشتر بخوانید: رابطه نامشروع چیست؟ 💠
وضعیت حاضر بخواب در زندان؛ مفاهیم حقوقی و چالش‌ها
"وضعیت حاضر بخواب در زندان" اصطلاحی است که در حوزه حقوق کیفری و اجرای احکام، به شرایط و موقعیتی اطلاق میشود که یک فرد در زندان به سر می‌برد. این عبارت، صرفاً به محل نگهداری فرد محکوم یا متهم محدود نمی‌شود، بلکه شامل مجموعه عوامل و شرایطی است که بر زندگی روزمره زندانی تأثیر می‌گذارد.
از جمله مواردی که تحت عنوان "وضعیت حاضر بخواب در زندان" بررسی میشود، می‌توان به نوع جرم ارتکابی، مدت محکومیت، شرایط زندان، امکان دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی، فرصت‌های آموزشی و اشتغال، ارتباط با خانواده و جامعه، و همچنین رفتار فرد در طول دوران محکومیت اشاره کرد. این عوامل به طور مستقیم بر کیفیت زندگی زندانی و همچنین احتمال بازگشت مجدد وی به جامعه تأثیرگذارند.
اهمیت تعیین وضعیت حاضر بخواب در زندان
تعیین دقیق وضعیت حاضر بخواب در زندان، از چند جهت دارای اهمیت است. نخست، این امر به مقامات قضایی کمک می‌کند تا تصمیمات مناسب‌تری در خصوص اجرای حکم و اعطای تخفیف یا عفو به زندانی اتخاذ کنند. همچنین، این اطلاعات برای برنامه‌ریزی‌های اصلاحی و تربیتی زندانیان ضروری است. از طرف دیگر، آگاهی از وضعیت حاضر بخواب زندانیان، به خانواده‌ها و وکلای مدافع کمک می‌کند تا از حقوق قانونی زندانیان دفاع کرده و به آنها در حل مشکلاتشان یاری رسانند.
چالش‌های موجود
با وجود اهمیت موضوع، تعیین دقیق وضعیت حاضر بخواب در زندان با چالش‌های متعددی همراه است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به تنوع شرایط زندانها، تفاوت در قوانین و مقررات اجرای احکام در کشورهای مختلف، و همچنین کمبود اطلاعات دقیق و به‌روز در خصوص وضعیت زندانیان اشاره کرد. علاوه بر این، برخی از زندانیان به دلیل ترس از تبعات، ممکن است اطلاعات صحیحی در خصوص شرایط خود ارائه ندهند.
بندهای زندان؛ تقسیم‌بندی و شرایط نگهداری زندانیان
بندهای زندان، به عنوان واحدهای نگهداری زندانیان، بر اساس نوع جرم، مدت محکومیت، وضعیت رفتاری و سایر عوامل طبقه‌بندی میشوند. هر یک از این بندها، شرایط و مقررات خاص خود را دارد.
بند کارگری زندان چیست؟
بندهای کارگری، به زندانیانی اختصاص داده میشود که به منظور آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای و اشتغال، در کارگاههای داخل زندان مشغول به کار میشوند. هدف از ایجاد این بندها، آماده‌سازی زندانیان برای بازگشت به جامعه و کاهش احتمال بازگشت آنها به جرم است.
بند مشاوره زندان چیست؟
بندهای مشاوره، فضایی برای ارائه خدمات مشاوره‌ای به زندانیان است. در این بندها، زندانیان می‌توانند با مشاوران روان‌شناس، مددکار اجتماعی و سایر متخصصان در زمینه‌های مختلف، در مورد مشکلات خود صحبت کرده و راهکارهای مناسب برای بهبود وضعیت خود را بیابند.
جهادی شدن زندانی یعنی چه؟
مفهوم "جهادی شدن زندانی" به معنای تغییر نگرش و رفتار زندانی و گرایش وی به سوی ارزش‌های مثبت و سازنده است. زندانیانی که به این مرحله می‌رسند، معمولاً در فعالیت‌های فرهنگی، آموزشی و مذهبی زندان مشارکت فعال دارند و تلاش می‌کنند تا به فردی مفید برای جامعه تبدیل شوند.
شرایط نگهداری زندانیان در هر یک از این بندها، بر اساس قوانین و مقررات سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور تعیین میشود. این شرایط شامل مواردی مانند ساعات خواب، تغذیه، امکانات بهداشتی، آموزشی و تفریحی است. همچنین، زندانیان در هر بند، تحت نظارت مداوم نگهبانان و سایر پرسنل زندان قرار دارند.
گروه وکیلوند با تیمی از مجرب‌ترین وکلای کشور، آماده ارائه خدمات حقوقی جامع و تخصصی در تمامی زمینه‌ها از جمله حقوق مدنی، کیفری، خانواده، تجارت و ... به شما عزیزان است. ما با بهره‌گیری از دانش به‌روز حقوقی و تجربه عملی گسترده، بهترین راهکارها را برای حل مسائل حقوقی شما ارائه می‌دهیم. از مشاوره حقوقی اولیه تا پیگیری پرونده‌های پیچیده قضایی، وکیلوند همواره در کنار شماست تا با اطمینان خاطر به حقوق خود دست یابید. با انتخاب وکیلوند، به آینده‌ای روشن‌تر و امن‌تر برای خود و عزیزانتان سرمایه‌گذاری کنید.
قبل از هر چیز برای معرفی سازمان زندانها باید به سراغ آیین نامه سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی برویم ؛
سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی چیست ؟
مطابق ماده ۱ ـ سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور، سازمانی است مستقل که مستقیماً زیر نظر رئیس قوه قضائیه انجام وظیفه می‌نماید و اختصاراً در این آئین نامه سازمان نامیده میشود.
سازمان همه ساله در موعد مقرر بودجه خود را در ردیف مستقل پیش بینی نموده و پس از موافقت رئیس قوه قضائیه ضمن ارسال به سازمان مدیریت و برنامه ریزی، برای تصویب نیز پیگیری و اقدامات لازم را انجام خواهد داد.
💠 بیشتر بخوانید: اثبات ضرب و جرح بدون شاهد چگونه است؟ 💠
زندان به چه محلی گفته میشود ؟بازداشتگاه کدام محل است ؟
زندان محلی است که در آن محکومین قطعی با معرفی مقامات ذیصلاح قضائی و قانون برای مدت معین یا بطور دائم بمنظور اصلاح و تربیت و تحمل کیفر نگهداری میشوند.
بازداشتگاه محل نگهداری متهمینی است که با قرار کتبی مقامات صلاحیتدار قضائی تا اتخاذ تصمیم نهائی به آنجا معرفی میشوند.
تا زمانی که بازداشتگاهها ایجاد نشده است، در طبقه بندی داخل زندانها محل جداگانه‌ای برای نگهداری متهمین تحت قرار در نظر گرفته میشود.
با اجرای طرح ساماندهی منطقه‌ای زندانهای کشور، محکومین به حبسهای کوتاه مدت که از سوی سازمان تعیین و ابلاغ میشود در بازداشتگاه نگهداری خواهند شد.
در ادامه به بررسی انواع زندانها پرداخته ایم پس همراه گروه وکلا و مشاوران و کارشناسان حقوقی سایت وکیلوند اولین استارتاپ حقوقی ایران تا انتها بمانید ؛
انواع زندان ها کدام است و کدام دسته از مجرمین در آنجا نگه داری میشوند ؟
بر اساس ماده ۵ آیین نامه سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی ؛
زندانها به زندان بسته، زندان نیمه باز، زندان باز و مجتمع های حرفه آموزی و کار درمانی «اردوگاه» تقسیم میشوند.
زندان بسته
زندان بسته، زندانی است محصور که با برجهای دیده بانی در پوشش داخلی و خارجی دارای حفاظت کامل باشد.
در این نوع زندان، محکومین شبها در خوابگاههای اختصاصی یا گروهی نگهداری و روزها از برنامه های آموزشی و فنی حرفه‌ای و تفریحی استفاده می‌نمایند و یا در کارگاههای داخل زندان بکار گمارده میشوند.
زندان نیمه باز
زندان نیمه باز، زندانی است محصور که در پوشش خارجی دارای حفاظت مناسب باشد و در آن زندانیان بطور گروهی با تعداد کافی مأمور مراقب بدون اسلحه بکار اعزام می‌گردند و پس از خاتمه کار مجدداً به آسایشگاههای خود عودت داده میشوند.
زندانیان زیر در زندان نیمه باز نگهداری میشوند:
الف ـ محکومین جرائم غیر عمدی.
ب ـ محکومین به جزای نقدی که به لحاظ عجز از پرداخت جزای نقدی تحمل کیفر حبس می‌کنند.
ج ـ محکومین مالی، موضوع ماده ۲ قانون نحوۀ اجرای محکومیتهای مالی.
دـ محکومین به حبس در جرائم عمدی با شرایط زیر:
۱ ـ محکومین به حبس تعزیری تا دو سال.
۲ ـ محکومین به حبس بیش از دو سال تا ۱۵ سال بشرط تحمل۱۰ /۱ از مدت محکومیت در زندان بسته.
۳ ـ محکومین به حبس بیش از ۱۵ سال و حبس ابد بشرط تحمل ۲ سال از مدت محکومیت در زندان بسته.
زندان باز
زندان باز، زندانی است بدون حفاظت و مأمور مراقب که زندانی مدت محکومیت خود را در آن با اشتغال بکار یا خدمت می‌گذارند و حق خروج از زندان را نداشته و شبها را در نزدیکترین آسایشگاهی که به همین منظور تعیین شده است استراحت می‌نماید.
زندانیان زیر در زندان باز نگهداری میشوند:
الف ـ محکومین جرائم غیرعمدی.
ب ـ محکومین به جزای نقدی که به لحاظ عجز از پرداخت جزای نقدی تحمل کیفر حبس می‌کنند.
ج ـ محکومین مالی، موضوع ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی.
د ـ محکومین به حبس در جرائم عمدی با شرایط زیر:
۱ ـ محکومین به حبس های تعزیری تا دو سال پس از گذراندن ۴ /۱ از مدت محکومیت در یکی از زندانهای بسته یا نیمه باز.
۲ ـ محکومین به حبس بیش از دو سال تا ۱۵ سال به شرط تحمل ۵ /۱ از مدت محکومیت در یکی از زندانهای بسته یا نیمه باز.
۳ ـ محکومین به حبس بیش از ۱۵ سال و حبس ابد به شرط تحمل ۴ سال از مدت محکومیت در یکی از زندانهای بسته یا نیمه باز.
منظور از رای باز چیست؟
رای باز یک نظام اجرایی در زندانهای ایران است که به زندانیان اجازه می‌دهد تحت شرایط خاصی به فعالیت‌های خارج از محیط زندان بپردازند. این نظام با هدف تسهیل بازگشت تدریجی زندانیان به جامعه و کاهش فشار روانی ناشی از حبس اجرا میشود. در این نظام، زندانیان مجاز به انجام کارهای روزمره و حتی اشتغال در محیط خارج از زندان هستند، البته با نظارت دقیق و شروط خاص که توسط مقامات قضایی تعیین میشود.
رای باز یعنی چه؟
رای باز به معنای اعطای اجازه به زندانیان برای خروج از زندان در ساعات مشخصی از روز و بازگشت به آن در پایان روز است. این نظام به منظور کمک به فرآیند اجتماعی شدن مجدد زندانیان و کاهش خطرات احتمالی ناشی از بازگشت ناگهانی آنان به جامعه پس از پایان دوره محکومیت طراحی شده است. رای باز شامل نظارت مستمر و ارزیابی‌های منظم از سوی مقامات قضایی است تا اطمینان حاصل شود که زندانیان از این فرصت به درستی استفاده می‌کنند و قوانین و مقررات را رعایت می‌کنند.
بند باز زندان چیست؟
بند باز در زندانها بخشی است که به زندانیان مشمول رای باز اختصاص داده میشود. در این بخش، زندانیان از آزادی نسبی بیشتری برخوردار هستند و می‌توانند تحت شرایط خاصی به فعالیت‌های خارج از زندان بپردازند. بند باز زندان شامل امکانات و تسهیلاتی است که به زندانیان کمک می‌کند تا مهارت‌های شغلی و اجتماعی خود را تقویت کنند و برای بازگشت به جامعه آماده شوند. این بخش به نحوی مدیریت میشود که هم امنیت زندان و هم امنیت عمومی حفظ شود و زندانیان بتوانند به طور مؤثر در برنامه‌های بازپروری شرکت کنند.
وظایف روسای زندانها
رئیس زندانهای باز و نیمه باز یا هر یک از مؤسسات محل کار زندانیان باید به طریق مقتضی طرز اخلاق و رفتار و نظم و ترتیب کار محکومین را کنترل نمایند.
رؤسای زندانهای باز و نیمه باز و مؤسسات محل کار زندانیان موظفند پس از ورود زندانیان آنان را با برنامه های خاص زندان و مؤسسات آشنا نمایند.
وظایف زندانیان زندان ها
زندانیان زندانهای باز و نیمه باز که در مؤسسات کار، اشتغال می‌یابند در تمامی ساعات اشتغال، حق خروج از محل کار را نداشته و پس از خروج از آسایشگاه باید مستقیماً به محل کار رفته و به موقع نیز مراجعت نمایند.
زمان ورود و خروج آنان در محل کار دقیقاً باید ثبت شود.
وظایف مأموران زندان ها
مأموران زندان موظفند، طرز رفتار و اخلاق و نظم و ترتیب کار زندانیان را برابر مقررات سازمان کنترل نموده و تخلفات آنان را سریعاً به اطلاع رئیس زندان و محل کار مربوطه برسانند.
در هر مورد که زندانی مقررات مربوطه را رعایت ننماید و یا صلاحیت جهت کار یا نگهداری در محلهای مذکور را نداشته باشد، با نظر رئیس زندان به زندان بسته اعزام تا حسب مورد تصمیم نهائی از سوی مراجع قضائی یا شورای طبقه بندی و انضباطی مربوطه اتخاذ گردد و مراتب به قاضی ناظر زندان جهت اطلاع اعلام خواهد شد.
مجتمع حرفه آموزی و کار درمانی اردوگاه
مجتمع حرفه آموزی و کار درمانی اردوگاه مرکزی است برای نگهداری متهمین و محکومین جرائم مواد مخدر و اعتیاد.
زندانیان طبق تصمیم شورای طبقه بندی به منظور اشتغال به کار یا حرفه آموزی به مؤسسات صنعتی، کشاورزی و خدماتی زیر اعزام میشوند:
مؤسسات داخل زندان این مؤسسات ممکن است در مالکیت زندان باشد یا به سایر سازمانهای دولتی یا مؤسسات خیریه یا تعاونیها یا بخش خصوصی تعلق داشته و زندان مجاز به استفاده از آنان باشد.
مؤسسات صنعتی، کشاورزی و خدماتی با توجه به وضعیت ساختمان و کیفیت حفاظت آنها به پیشنهاد رئیس مؤسسه و تشخیص رئیس سازمان میتواند بعنوان زندان باز و یا نیمه باز تلقی گردد.
مؤسسات خارج از زندان که نوعی زندان باز می‌باشند. این مؤسسات ممکن است در مالکیت زندان باشد یا به سایر سازمانهای دولتی یا مؤسسات خیریه یا تعاونیها یا بخش خصوصی تعلق داشته و زندان مجاز به استفاده از آنها باشد.
مؤسسات صنعتی، کشاورزی و خدماتی خارج از زندان باید حتی الامکان واجد محلهای کافی، جهت نمازخانه، کتابخانه، وسائل ارتباط جمعی، خوابگاه، غذاخوری، محلی جهت ملاقات زندانیان و سایر زمینه های تفریحات سالم باشند.
💠 بیشتر بخوانید: حکم خیانت زن به شوهر چیست؟ 💠
مراکز اقدامات تامینی و تربیتی
مراکز اقدامات تأمینی و تربیتی مؤسساتی هستند که در آنجا متهمین و محکومین قبل و بعد، یا ضمن اجرای مجازات یا مستقل از آن تا رفع حالتی که آنها را در آینده در مظان ارتکاب جرم قرار می‌دهد به حکم یا قرار کتبی مراجع قضائی نگهداری میشوند.
موسسات صنعتی ،کشاورزی ،خدماتی
مؤسسات صنعتی، کشاورزی، خدماتی و نظایر آن مؤسساتی هستند که تحت نظارت سازمان با امکانات لازم از طریق سرمایه گذاری دولت و یا مشارکت بخش خصوصی و تعاونی به منظور اشتغال و آموزش فنی حرفه‌ای و نیل به خود کفایی با هدف اصلاح و تربیت زندانیان تأسیس میشوند.
کانون اصلاح و تربیت
کانون اصلاح و تربیت مرکزی است که اطفال و نوجوانان بزهکار کمتر از ۱۸ سال تمام در آنجا برای اصلاح، تربیت و آموزش نگهداری میشوند.
البته با عنایت به آیین نامه تفکیک طبقه بندی زندانیان مصوب ۸۶/۰۱/۲۱ که رئیس قوه قضاییه ابلاغ نموده است: در ماده یک آن تفکیک و طبقه بندی را از لحاظ جنس، سن، نوع جرم، وضعیت متهم و محکوم و وضعیت سلامتی، زندانیان را جدا سازی وتعریف کرده است. چنانچه مراجع حسب مورد تصمیم خاصی در خصوص نگهداری زندانی اتخاذ نماید شورای طبقه بندی موظف به رعایت آن می باشد .
همچنین در خصوص زندانیان اتباع خارجه تاکید بر جدایی از سایر زندانیان شده است .
مطابق تبصره 2 ماده 513 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال 92 که مشعر است : بجز مواردی که در قانون یا در حکم دادگاه تصریح شده است؛ محکومان با توجه به نوع و مدت محکومیت؛ پیشینه و شخصیتشان؛ بر اساس تصمیم شورای طبقه بندی و تایید قاضی اجرای احکام در یکی از بخشهای فوق نگهداری میشوند.
در این آیین نامه تاکید شده زندانیانی که مخل نظم وانظباط عمومی و یا موجب آزار و اذیت دیگر زندانیان می گردند؛ برابر تصمیم شورای انظباتی حداکثر ۶ ماه در محل جداگانه نگهداری می شوند. زندانیان مذکور شبها در اتاقهای تکنفره در فضای حداقل ۱۰ متر مربع با نور کافی و سرویس بهداشتی مناسب نگهداری می شوند.
در خصوص مادران زندانی در این آیین نامه تاکید شده است آنها حق دارند فرزند شیر خوار خود را تا سن 2 سالگی در زندان و یا بازداشتگاه ها نگهداری نمایند.
شایان ذکر است مطابق این آیین نامه، زنان باردار و اطفال شیر خوار با مادرانشان در قسمت جداگانه از زندان یا بازداشتگاه نگهداری می شوند
همچنین گروه سنی بالای هیجده سال تا سی سال بایستی جدا از سایر زندانیان نگهداری شوند
ازمنظر دیگر: طبقه بندی زندانیان بر اساس نوع جرم در زندان های با ظرفیت بالای 700 نفر به شرح ذیل است :
الف : زندانیانی که در جرایم باندی و سازمان یافته، قتل عمدی، سرقت مسلحانه، آدم ربائی، تجاوز به عنف، اسید پاشی و اشرار و سارقین سابق دار محکوم شده اند.
ب: زندانیانی که محکوم به جرایم مالی مانند کلاهبرداری، رشاء و ارتشاء، اختلاس، جعل و استفاده از سند مجعول، خیانت در امانتف اخلال در نظام اقتصادی، قاچاق کالا، ارز، سرقت فاقد سابقه، ضرب وجرح عمدی زنا ولواط، جرایم بر ضد عفت و اخلاق و نظم عمومی، جرایم غیر عمدی، جرایم بر ضد حقوق و تکالیف خانوادگی،صدور چک بلا محل و محکومین مالی موضوع ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، شده اند.
ج: جرایم ویژه باحساسیت عمومی نظیر جاسوسی اقدام علیه امنیت کشور
د: جرایم مربوط به مواد مخدر
زندان هایی که با ظرفیت اسمی زیر 300 نفر زندانی می باشد بدینگونه است : زندانیان با جرایم قتل عمدی، سرقت مسلحانه، سرقت عادی، آدم ربائی، تجاوز به عنف، اسید پاشی ، جرائم باندی و سازمان یافته، ضرب وجرح عمدی، زنا و لواط و جرائم بر ضد عفت و اخلاق و نظم عمومی جدای از سایر زندانیان نگهداری می شوند.
زندانیانی که روحانی و نظامی هستند در بندهای جداگانه نگهداری می شوند.
زندانیان شاغل در زندان ها نیز در بخش جداگانه ای موسوم به سالن کارگری نگهداری می شوند .
معلولین و سایر بیماری های واگیر و بیماران صعب العلاج و لاعلاج تا زمان برخورداری از عفو و یا تخفیف مجازات و همچنین بیماران روانی و مددجویانی که از خدمات مشاوره ای بهره مند می شوند.
معلولان نابینا حسب مورد مطابق دستور العمل سازمان و با لحاظ سیاست‌های وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی در محل های جداگانه نگهداری می شوند .
لازم به ذکر است مطابق این بخشنامه، شورای طبقه بندی می تواند بر حسب تحصیلات، ویژگی های اخلاقی، خصوصیات رفتاری و چگونگی شخصیت زندانیان، آنان را در هر یک از طبقات جدای از طبقه خاص خود قرار دهد .