طلاق بائن چیست؟ | آثار طلاق باین | انواع طلاق بائن

طلاق یکی از تلخ‌ترین اتفاقات در زندگی مشترک زوجین است. این دعوی می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیوفتد اما در هر صورت دارای تشریفات خاصی است. طلاق در قوانین ایران دارای انواع مختلفی بوده که هر کدام شرایط متفاوتی داشته و می‌توانند اثرات مختلفی برای زوجین داشته باشند. ما در این مقاله قصد داریم راجع به طلاق بائن که یکی از انواع طلاق است صحبت کنیم و اطلاعات جامعی راجع به آن به شما منتقل کنیم با ما همراه باشید.

طلاق بائن چیست؟

به از بین رفتن پیوند ازدواج میان زوجین طلاق گفته می‌شود که با خواندن صیغه مربوط به آن جاری خواهد شد. بائن در لغت به معنی جدا شده است اما طلاق بائن با استناد به ماده 1144 قانون مدنی، طلاقی است که در مدت عده برای شوهر حق رجوع وجود ندارد.عده به مدتی گفته می‌شود که زن بعد از طلاق باید از ازدواج مجدد خودداری نماید که در صورت عدم رعایت این نکته وی مجازات خواهد شد.

دلیل نامگذاری این طلاق نیز همین مورد است که پس از جاری شدن صیغه طلاق زن به مرد محرم نبوده و در مدت عده باید در منزل دیگری سکونت داشته باشد.

موارد طلاق بائن

در ادامه توضیح معنای طلاق بائن و در خصوص اینکه  طلاق بائن چیست، لازم است به این موضوع پرداخته شود که انواع طلاق بائن چیست. به بیانی بهتر، بر اساس قانون، در چه مواردی طلاق از نوع بائن خواهد بود. در ماده 1145 قانون مدنی، انواع طلاق بائن آمده است که به موجب آن در موارد ذیل طلاق از نوع بائن می‌باشد:

ماده ١١۴۵ قانون مدنی مقرر داشته است در موارد ذیل طلاق بائن خواهد بود:

1. طلاقی که پیش از نزدیکی انجام پذیرد
2. طلاق زن یائسه
3. طلاق خلع و مبارات زمانی که زوجه رجوع به عوض ننموده باشد
4. سومین طلاق که پس از سه وصلت پی‌درپی ایجاد گردد از جمله اینکه وصلت ناشی از رجوع باشد یا در اثر نکاح جدید.

طلاق بائن طلاق پیش از نزدیکی

در صورتی که مردی قبل از برقراری رابطه زناشویی با همسر خویش او را طلاق دهد، طلاق بائن خواهد بود. به این خاطر که نزدیکی و رابطه جنسی برقرار نگردیده است و شوهر نسبت به طلاق زوجه خود اقدام می‌کند بنابراین طلاقی که انجام می‌پذیرد، طلاق بائن محسوب می‌گردد. به بیانی دیگر چنانچه مردی بعد از برقراری رابطه جنسی، زوجه خود را طلاق دهد، علی الاصول نوع طلاق، رجعی خواهد بود.

طلاق زن یائسه از چه نوعی است؟

به حسب ماده ١١۴۵ قانون مدنی، در صورتی که مرد، زوجه خود را در شرایطی که یائسه است طلاق دهد، از نوع طلاق بائن خواهد بود و مرد دیگر حق رجوع نخواهد داشت. زن یائسه به زنی گفته می‌شود که عادت ماهیانه ندارد و توانایی بارداری خود را از دست داده است. معمولا یائسگی در سن ۵۰ سالگی به بالا صورت می‌پذیرد که مورد فوق از جمله موارد و مصادیق قانونی در موارد طلاق بائن محسوب می‌گردد.

طلاق بائن به علت خلع و مبارات

طلاق بائن در حالت خلع به زمانی اشاره دارد که زوجه بر اساس کراهتی که نسبت به مرد دارد، در ازای پرداخت وجه و مبلغی و یا هر عوض دیگری که طرفین نسبت به آن به توافق رسیده‌اند و خواست شوهر باشد از جانب زوجه به مرد پرداخت می‌گردد و زوجه به موجب آن درخواست طلاق و جدایی خود را از دادگاه مطالبه می‌کند.

طلاق بائن در حالت مبارات به زمانی اشاره دارد که زوجین نسبت به یکدیگر حس بیزاری داشته و کراهت آنان دو جانبه بوده و هر کدام از زن و شوهر از دیگری متنفر می‌باشد. طلاقی که بر حسب خلع و یا مبارات انجام گیرد، از مصادیق طلاق بائن خواهد بود. 

نکته: در صورتی که در طلاق بائن از نوع خلع، برای مرد حق رجوع در نظر گرفته شود، انجام طلاق خلع بی فایده بوده و عبث می‌شود.

طلاق بائن پس از سه طلاق

بند ۴ ماده ١١۴۵ به اختصار مقرر داشته است:

در صورتی که مرد نسبت به طلاق زوجه خود اقدام نماید و طلاق او از نوع طلاق رجعی باشد و در مدت عده به همسر خود رجوع کند، اما بعد از رجوع برای دومین مرتبه همسر خود را طلاق دهد، و مجددا در مدت عده طلاق رجعی به همسر خود رجوع کند و این مرتبه هم به طلاق او اقدام نماید، نوع آن طلاق بائن خواهد بود و به شوهر اذن رجوع در مدت عده داده نخواهد شد.

حکم مذکور در موردی که شوهر حتی بعد از اتمام عده در طلاق رجعی، زوجه را به عقد ازدواج خویش در می‌آورد و با او عقد نکاح جدید منعقد می‌کند هم جاری بوده و در صورتی که سه مرتبه پی‌درپی بعد از طلاق رجعی زن را عقد کند، طلاقی که بعد از آن صورت می‌گیرد، از نوع طلاق بائن می‌باشد.

آثار طلاق بائن

طلاق بائن که یکی از انواع طلاق در قوانین ایران است پس از جاری شدن آثار مختلفی را برای زوجین به وجود می‌آورد که هر دو طرف باید به آن‌ها پایبند باشند. این آثار شامل مواردی همچون:

انحلال عقد نکاح

یکی از آثاری که طلاق بائن برای زوجین دارد انحلال عقد نکاح است.

بر این اساس عقد نکاح از همان تاریخ وقوع طلاق بائن، از بین خواهد رفت و دو طرف از قید زوجیت رها خواهند شد. همچنین به محض جاری شدن این طلاق، زن و مرد به یکدیگر نامحرم می‌شوند و در صورتی که بخواهند با هم ازدواج کنند باید مجددا صیغه عقد میان آن‌ها جاری شود.

ازدواج مجدد طرفین

در صورتی که صیغه طلاق بائن میان زوجین جاری شود مرد می‌تواند بلافاصله پس از آن برای ازدواج مجدد اقدام نماید و نیازمند هیچگونه حکم و دستوری نیز نخواهد بود.

زن نیز در صورتی که عده طلاق نداشته باشد می‌تواند ازدواج مجدد داشته باشد اما اگر عده طلاق داشته باشد باید تا سپری شدن مدت آن صبر کند و سپس اقدام نماید.

تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر 

در طلاق رجعی مرد موظف است در زمان عده به همسر خود نفقه بدهد یا اینکه پس از فوت از یکدیگر ارث می‌برند اما پس از جاری شدن طلاق بائن مرد و زن تکالیفی نسبت به یکدیگر نخواهند داشت. به عنوان مثال زن دیگر وظیفه تمکین در برابر شوهر را ندارد مرد نیز مکلف به پرداخت نفقه در مدت عده نخواهد بود.

عده طلاق بائن

عده طلاق به زمانی گفته می‌شود که زن پس از فوت یا طلاق از همسر خود اجازه ازدواج نخواهد داشت و در صورتی که ازدواجی صورت بگیرد باطل خواهد بود.

لازم به ذکر است در طلاق بائن برعکس طلاق رجعی امکان رجوع مرد در دوران عده به زن وجود نداشته و باید برای رجوع دوباره صیغه محرمیت خوانده شود.

عده طلاق بائن برای زن یائسه

اگر زن هنگام طلاق بائن، یائسه باشد عده طلاق نداشته و می‌تواند پس از جاری شدن صیغه طلاق اقدام به ازدواج مجدد نماید.

عده طلاق بائن برای زن باکره

هنگامی طلاق قبل از نزدیکی اتفاق بیوفتد زن نیازی به نگه داشتن عده نخواهد داشت و همانند زن یائسه می‌تواند بلافاصله پس از طلاق ازدواج کند.

عده طلاق خلع و مبارات

عده طلاق خلع و مبارات با استناد به ماده 1151 قانون مدنی سه طهر است به این معنا که زن باید از تاریخ وقوع طلاق سه بار دوران پاکیزگی بعد از عادت خود را به پایان برساند. اگر زن هنگام طلاق باردار باشد عده او تا وضع حمل خواهد بود.

عده زن سه طلاقه

سه طلاقه اصطلاحی فقهی است و به زنی گفته می‌شود که سه بار از همسر خود طلاق گرفته است. مدت زمان عده در این نوع طلاق نیز همانند طلاق خلع و مبارات سه طهر است و باید از طرف زن رعایت شود.

مهریه در طلاق بائن

مهریه در طلاق بائن همان مقداری است که در عقد نکاح مشخص شده و مرد آن را امضا کرده است. البته باید دقت داشت که این مهریه زمانی به صورت کامل به زن تعلق می‌گیرد که خود او بخشی یا تمام آن را نبخشیده باشد. همچنین اگر این طلاق به صورت خلع و مبارات باشد مهریه باید به صورت توافقی میان مرد و زن تعیین شده و بر اساس آن پرداخت شود.

احکام طلاق بائن

پس از اینکه با تعریف طلاق بائن آشنا شدیم و موارد و آثار آن را دانستیم باید احکام این طلاق را نیز بدانیم. وجود هر کدام این احکام می‌تواند در مورد تایید قرار گرفتن طلاق تاثیرگذار باشد که شامل:

• طرفین باید دارای عقل، بلوغ، اختیار و اهلیت لازم باشند.
• زوجه هنگام جاری شدن صیغه طلاق، نباید در عادت ماهیانه قرار داشته باشد.
• دادخواست طرفین باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و ارسال شود.

آیا طلاق توافقی یک طلاق بائن محسوب می‌شود؟

در طلاق توافقی یا طلاقی که در آن زوجه وکالت طلاق از همسرش دارد، از نوع طلاق بائن خواهد بود. دلیل این مسئله هم این است که زوجه بر اساس وکالت طلاقی که دارد و یا بر اساس اثبات عسر و حرج خود در دادگاه، حکم طلاق خود از مرد را دریافت می‌کند و دیگر تمایل به ادامه زندگی مشترک با او نیست.

گاها دریافت حکم طلاق به تقاضای زن با سختی و مشقت بسیار و بار اثبات سنگینی همراه است. از این رو در صورتی که شوهر قادر به رجوع در مدت عده به زن باشد، تمامی اعمال حقوقی انجام شده بی فایده می‌شود و شوهر خط بطلانی بر حکم دادگاه که زوجه بامشقت دریافت نموده است، می‌کشد. طلاق بائن به این دلیل است که اعمال حقوقی انجام شده، بی‌تاثیر و بیهوده نشود.

رجوع از بذل

به این خاطر که طلاق خلع از انواع طلاق بائن به شمار می‌رود، بعد از تحقق آن زوج حق ندارد در زمان عده به زوجه خود رجوع نماید؛ این در صورتی بوده که زوجه حق دارد به فدیه پرداختى به شوهر خود در زمان عده رجوع نماید و آن را بازپس بگیرد، اگرچه شوهر ناخشنود باشد.

در این شرایط، مرد حق رجوع به همسر خود را داشته و در این که جواز رجوع زوجه مشروط به امکان صحت رجوع زوج می‌باشد یا خیر، اختلاف نظر وجود دارد.

بر اساس قول نخست، در صورت عدم امکان رجوع مرد مثل اینکه زوجه عده نداشته و یا سه طلاقه باشد، رجوع زوجه هم صحیح نخواهد بود.

همچنین در این‌ مورد که صحت رجوع زوجه بسته به علم مرد از آن است یا خیر، اختلاف وجود دارد. با وجود این بایستی در نظر داشت که رجوع به بذل یک امر حقوقی یک طرفه‌ بوده که به صورت صرف به اراده زن واقع می‌گردد. ولی با وجود یک طرفه بودن آن لازم است از شرایطی برخوردار باشد:

• اعم از اینکه زن تنها در زمان عده حق رجوع به فدیه را دارد.
• و اینکه زن بایستی در زمان عده از رجوع زن به بذل مطلع گردد تا بتواند به صورت متقابل حق خود را اعمال نماید.

بدیهی است اگر مرد از این موضوع (رجوع زن به بذل) بی‌اطلاع باشد، رجوع زن به بذل باطل است. رجوع بایستی به نحوی باشد که مرد هم امکان رجوع به ازدواج را داشته باشد.

با رجوع زن به بذل، نوع بائن بودن طلاق زایل گردیده و در این حالت طلاق رجعی می‌گردد و مرد حق رجوع به زن در ایام عده را خواهد داشت.

سخن آخر

امکان اینکه هر زندگی مشترکی به بن‌بست برسد برای همه افراد وجود دارد. طلاق راهی برای از بین بردن زوجیت میان طرفین است که دارای انواع مختلفی بوده و هر کدام نیز دارای قوانین و شرایط مختلفی است. طلاق بائن یکی از انواع طلاق است که در آن مرد حق رجوع در دوران عده را به زن ندارد و به محض جاری شدن صیغه طلاق زوجین به یکدیگر نامحرم می‌شوند.