طلاق خلع چیست؟ + شرایط و مدارک لازم برای طلاق خلعی

مطابق با فقه اسلامی و قانون مدنی، طلاق به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود که یکی از آن، طلاق خلعی است. این نوع طلاق نشان‌دهنده بیزاری زن از شوهر خود است و خانم از زندگی زناشویی خود ناراضی است. یعنی زمانی که خانم درخواست طلاق داشته باشد، طلاق از نوع خلعی خواهد بود. البته همه چیز به این سادگی نیست و جاری شدن صیغه طلاق در طلاق خلعی، پیچیدگی‌ها و شرایطی دارد که در ادامه توضیح داده‌ایم. با ما همراه باشید.

منظور از طلاق خلع چیست؟

واژه خلع به معنای برکناری است و در اصطلاح حقوقی، معنای بخشش تمام یا قسمتی از مهریه را به شوهر می‌دهد. در واقع طلاق خلع از سوی زن مطرح می‌شود و جایی موضوعیت دارد که خانم از زندگی ناراضی باشد. به همین خاطر به این نوع طلاق، طلاق خلع بدون رضایت شوهر هم می‌گویند. البته در این رابطه خانم باید در مورد طلاق به علت کراهت شدید زوجه نیز اطلاعات کافی کسب کند. مطمئن‌ترین تعریف از طلاق خلعی نیز در ماده 1146 قانون مدنی آمده است. مطابق با این ماده:

«طلاق خلع آن است که زن به واسطه‌ی کراهتی که از شوهر خود دارد، در مقابل مالی که به شوهر می‌دهد، طلاق بگیرد؛ اعم از این که مال مزبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کم‌تر از مهر باشد».

در فقه اسلامی، به مالی که خانم به شوهر خود می‌بخشد، فدیه می‌گویند. همانطور که در ماده 1146 ذکر شده، این مال خود می‌تواند عین باشد، یا منفعت یا دین. در عین حال، در مورد مقدار دقیق فدیه، قانون طلاق خلع صحبت مشخصی به میان نیاورده و میزان آن با توافق طرفین تعیین می‌شود. مثلا، نفقه معوقه و یا حتی اجرت شیر دادن به فرزند می‌تواند به عنوان فدیه در نظر گرفته شود.

طلاق خلع به چه انواعی تقسیم‌بندی می‌شود؟

طلاق در قانون مدنی به دو دسته «طلاق بائن» «طلاق رجعی» تقسیم‌بندی می‌شود. مطابق با این تقسیم‌بندی، طلاق خلعی نیز دو نوع مختلف دارد:

1. طلاق خلع بائن

طلاق بائن طلاقی است که در آن رابطه زوجین با یکدیگر به صورت تمام و کمال قطع می‌شود و حق رجوعی در آن وجود ندارد. طلاق خلع نیز در حالت کلی از نوع طلاق بائن است. چون طلاق یک طرفه از سمت زن به خاطر کراهتی که از همسرش دارد مطرح می‌شود و زندگی زناشویی از اساس به پایان می‌رسد. در واقع چون موضوع موضوعاتی مثل مهریه و نفقه مستقیما مورد طرح نیستند، زن و مرد پس از بخشش مال توسط زوجه مسیر زندگی خودشان را از یکدیگر جدا می‌کنند.

2. طلاق خلع رجعی

طلاق رجعی به طلاقی گفته می‌شود که در مدت عده پس از طلاق، مرد می‌تواند به زن رجوع کند و بدون اینکه لازم باشد مجدد صیغه نکاح را بخواند، با او زندگی کند. حال گفتیم که طلاق خلعی علی‌الاصول رجعی است، اما در صورتی که پس از بخشش مال زوجه پشیمان شود و برای دریافت مال بخشیده شده به همسرش اقدام کند، طلاق خلع به طلاق رجعی تبدیل می‌شود و مرد نیز می‌تواند برای زندگی با همسرش مجددا رجوع کند. در این شرایط نیز مثل زمانی که طلاق از طرف مرد مطرح می‌شود، زوج امکان رجوع به همسرش را پس از طلاق خواهد داشت.

طلاق خلع چه شرایطی دارد؟

برای آن‌که طلاقی تحت عنوان طلاق خلعی دسته‌بندی شود، باید الزاماتی داشته باشد به اسم شرایط طلاق خلع. این الزامات به شرح زیرند:

• برای این‌که طلاق مشمول عنوان طلاق خلع باشد، لازم است که زن از شوهر خود چنان کراهت و بیزاری داشته باشد که به هیچ عنوان ادامه زندگی برای وی ممکن نباشد. منظور این نیست که شوهر لزوما ایرادی داشته باشد، بلکه همین که زن از زندگی با شوهر خود کراهت داشته باشد، این شرط برآورده می‌شود.

• دومین شرط از ویژگی های طلاق خلع این است که زن برای برای جلب رضایت شوهرش به جاری کردن صیغه طلاق، مالی را به وی می بخشد.

• در مورد این‌که میزان مال بخشیده شده چقدر باشد، قانون دست طرفین را باز گذاشته است. یعن این مال می‌تواند عین مهریه بوده، معادل آن باشد و کم‌تر و یا حتی بیشتر از مهریه باشد.

طلاق خلع و مبارات چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

طلاق خلعی شباهت بسیاری با طلاق مبارات دارد و قانون مدنی نیز در یک جا از آن‌ها استفاده کرده است. این دو نوع طلاق در عین شباهت زیاد، دو تفاوت اساسی با هم دارند که عبارتند از:

1. در طلاق مبارات، کراهت و بیزاری از هر دو طرف بوده، هم شوهر و هم زن از یکدیگر بیزار هستند. در حالی که در طلاق خلع، بیزاری تنها از سوی زن است. در واقع منظور از طلاق مبارات، همان است که در جامعه تحت عنوان طلاق توافقی جا افتاده، اما طلاق خلعی به درخواست یک طرفه طلاق اشاره دارد.

(بهترین‌ها را بیابید: طلاق توافقی با وکیل)

1. در طلاق مبارات، مالی که زن به شوهر خود می‌دهد تا راضی به اجرای صیغه طلاق شود، نباید بیشتر از مهریه باشد؛ در حالی که در طلاق خلع، این مال می‌تواند کم‌تر، هم اندازه و حتی بیشتر از مهریه نیز باشد.

شرایط برگشت در طلاق خلع؛ آیا رجوع در طلاق خلع امکان‌پذیر است؟

بالاتر در مورد رجوع یا برگشت در طلاق صحبت کردیم. رجوع یعنی این‌که مرد در طول مدت عده، از طلاق برگشت کند و بدون این‌که نیاز باشد تشریفات نکاح برقرار شود، مجددا زندگی زناشویی را با همسر خود آغاز نماید. حالا سوال این است که آیا در طلاق خلعی نیز امکان رجوع وجود دارد یا خیر؟ 

پاسخ به این سوال از این قرار است که:

طلاق خلع اصالتا نوعی طلاق بائن است، و از جمله طلاق‌هایی به شمار می‌رود که مرد به هیچ عنوان حق رجوع به زن را ندارد، ولی زن در مدت عده می تواند به مابذل (یعنی آن‌چه که بخشیده) رجوع کند و با رجوع زن به مهریه، ماهیت طلاق تغییر پیدا می‌کند و از طلاق خلعی تبدیل به طلاق رجعی می شود. در این صورت، طلاق رجعی خواهد بود و در نتیجه مرد می‌تواند در مدت عده به زوجیت رجوع کند.

شرایط برگشت در طلاق خلعی چگونه است؟

شرایط برگشت در طلاق خلع به این صورت می باشد که در صورتی که زن پس از بخشش مهریه ، از بخشش مهریه پشیمان شود و بخواهد به مهریه رجوع کند باید در ایام عده به دفترخانه ای که طلاق در آنجا صورت گرفته است مراجعه و رجوع خود به مهریه را اعلام نماید ومتعاقب آن امکان برگشت زوج به زوجیت فراهم می شود.

برگشت به مهریه یک عمل حقوقی یک طرفه و از ایقاعات می باشد و زوج باید از رجوع از بخشش مهریه آگاه شود تا او نیز بتواند از حق رجوع به زوجیت استفاده کند.

در صورتی که زوجه در دادگاه یا طی سند جداگانه حق رجوع به مهریه را از خود سلب و ساقط نموده باشد زوجه نمیتواند به مابذل رجوع کند. توجه داشته باشید که زوجه فقط در ایام عده می تواند به مهریه و یا مالی که بخشیده رجوع کند اگر مدت عده منقضی شود امکان رجوع به مهریه وجود ندارد.

مدت عده طلاق خلع چقدر است؟

شرایط و مدت عده طلاق خلع مانند عده انواع دیگر طلاق است که در ماده 1151 قانون مدنی ذکر شده است. مطابق با این ماده:

« عده طلاق و عده فسخ نکاح سه طهر است مگر اینکه زن با اقتضای سن، عادت زنانگی نبیندکه دراین صورت عده او سه ماه است».

نکته: در نظر داشته باشید که در صورتی که زن باردار باشد، عد‌ه‌ای که باید نگه دارد، تا زمان وضع حمل است. همچنین اگر زوجه باکره و یا زن یائسه باشد، نیازی به نگه داشتن عده نیست.

بهترین متخصصین حقوقی را در وکیل وند بیابید: وکیل طلاق توافقی فوری

مهریه در طلاق خلع چه شرایطی دارد؟

مسئله طلاق خلع و مهریه موضوعی بسیار چالش‌زا است.  مهریه از زمان جاری شدن عقد نکاح در مالکیت زن قرار می‌گیرد و می‌تواند آن را از شوهر طلب کند. اما همان‌طور که گفتیم،  نکته مهم در مورد طلاق خلعی، بحث بخشش مهریه توسط خانم است. در این نوع طلاق، زن از حقوق مالی خودش صرف نظر می‌کند تا حق طلاق را از همسرش بگیرد (چرا که حق طلاق با مرد است) و بدون نیاز به طولانی شدن پرونده طلاق از او جدا شود.

بنابراین در طلاق خلع، تمام مهریه‌ یا حداقل بخشی از مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد و زوجه نمی‌تواند برای دریافت مهریه خودش مانند دیگر انواع طلاق اقدام نماید. به عبارتی، دریافت تمام مهریه‌ای که در عقدنامه آمده، در این نوع طلاق موضوعیت ندارد. البته پس از طلاق زن می‌تواند مهریه خودش را از مرد مطالبه کند (یعنی از آنچه که بخشیده رجوع کند)، که در این صورت طلاق خلعی به طلاق رجعی تبدیل می‌شود و مرد نیز می‌تواند مجددا برای زندگی مشترک با همسرش جلو بیاید.

آیا در طلاق خلعی به زن نفقه تعلق می‌گیرد؟

بالاتر اشاره کردیم که طلاق خلعی علی‌الاصول نوعی طلاق بائن است. در طلاق بائن نیز از آن‌جایی که مسیر زندگی زوجین کاملا جدا می‌شود و حق رجوعی برای طرفین متصور نیست، نفقه‌ای هم به زن تعلق نمی‌گیرد که البته در این مورد می توان به وکیل نفقه مراجعه کرد. این در حالی است که در طلاق رجعی زن حق دریافت نفقه را بعد از طلاق تا زمان انقضاء عده خواهد داشت.

طلاق خلعی نوبت اول و دوم چیست؟

منظور از طلاق خلع نوبت اول یعنی طلاق خلعی زن و مرد برای نخستین بار. در حقیقت زمانی که زن و مردی برای نخستین بار با هم ازدواج کرده و با طلاق خلع از هم جدا می‌شوند، طلاق واقع شده، طلاق خلعی نوبت اول خواهد بود. در این مورد، زوجه باید سه طهر یا سه ماه عده نگه دارد (البته اگر باکره، یائسه یا باردار نباشد). همچنین اگر طلاق برای نوبت دوم انجام شود، به آن طلاق خلعی نوبت دوم می‌گویند.

چطور می‌توان دادخواست طلاق خلعی را ثبت کرد؟

اگر سوال شود که طلاق خلع چقدر طول میکشد، باید در پاسخ به مراحل ثبت دادخواست این نوع طلاق پرداخت. ارائه دادخواست طلاق خلعی توسط زن، باید به صورت طرح دعوی باشد. برای این منظور، زوجه باید مراحل زیر را طی کند:

1. ثبت‌نام در سامانه ثنا

2. مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی 

3. ارائه دادخواست طلاق همراه با ذکر موضوع کراهت زن از شوهر

4. حضور زوجه در دادگاه و اثبات کراهت در طلاق خلع نسبت شوهر

5. بخشش مهریه یا مبلغی کمتر یا بیشتر از آن و تعیین دقیق آن مبلغ

6. در صورت پذیرش دلایل نفرت از سوی قاضی و همچنین رضایت شوهر به دریافت مال تعیین شده، صدور گواهی عدم امکان سازش

7. مراجعه به دفاتر ازدواج و طلاق برای جاری شدن صیغه طلاق (اعتبار دادنامه صادر شده برای اجرای صیغه طلاق تا سه ماه پس از قطعیت حکم است)

هزینه طلاق خلعی

پرداخت هزینه هر نوع طلاقی بر عهده طرفی است که درخواست طلاق را ثبت کرده باشد. از آن‌جایی که در طلاق خلعی زن خواهان طلاق است بنابراین او باید هزینه وکیل برای اجرای مهریه و جاری شدن صیغه طلاق را بپردازد. هزینه‌های طلاق می‌توانند شامل هزینه تنظیم و ثبت درخواست، هزینه جلسات مشاوره قبل از طلاق، هزینه دادرسی و هزینه دفتر ازدواج و طلاق برای خواندن صیغه طلاق باشند. در صورت گرفتن وکیل، هزینه‌های آن نیز باید در نظر گرفته شود.

سخن پایانی

در آخر یک توصیه داریم: اگر می‌خواهید برای طلاق خلعی اقدام نمایید، حتما و حتما از یک وکیل خانواده کمک بگیرید. به هر حال نباید فراموش کرد که حق طلاق اساسا با مرد است، و از آن‌جایی که در طلاق خلعی این خانم است که از زندگی با شوهر خود کراهت دارد و دادخواست طلاق را می‌دهد، بهتر است حتما از کمک یک وکیل دادگستری حاذق و آماده بهره‌مند شود.

ما در همین راستا در مجموعه وکیل وند جمعی از بهترین وکلای خانواده و طلاق را گردهم آورده‌ایم تا یاری‌کننده شما در این مسیر پرپیچ‌وخم باشند. می‌توانید همین حالا وکیل آنلاین طلاق خود را انتخاب نمایید و اولین جلسه را به صورت رایگان برگزار نمایید. به این ترتیب خواهید توانست که با خیال راحت صفر تا صد پرونده خود را به وی بسپارید و از نتیجه‌ای که به‌دست می‌آید، مطمئن باشید. ما تا انتها کنار شماییم.