جرم نگه داشتن عده بعد از طلاق | زمان شروع عده طلاق

طلاق یکی از دعاوی حقوقی است که دارای احکام و قواعد خاصی بوده و صیغه آن باید بر اساس همین احکام جاری شود.

یکی از احکام مهم مطرح شده پس از جاری شدن صیغه طلاق عده زن است که وی باید تحت شرایط به خصوص آن را نگه دارد. . اگر این عده توسط زن نگهداری نشده و وی بر خلاف آن عمل کند محکوم به مجازاتی خواهد شد.

ما نیز در این مبحث قصد بررسی جرم نگه نداشتن عده بعد از طلاق را داریم تا بتوانیم با قوانین آن بیشتر آشنا شده و اطلاعاتی کسب کنیم.

مفهوم عده در قانون مدنی

قبل از اینکه بررسی کنیم مجازات نگه نداشتن عده چیست؟ بهتر است مفهوم آن را از نظر قانونی بدانیم‌.

با استناد به ماده 1150 قانون مدنی «عده عبارت است از مدتی که تا انقضای آن زنی که عقد نکاح او منحل شده است نمی‌تواند شوهر دیگری اختیار کند».

در اولین آیه سوره طلاق نیز به عده و اهمیت نگه داشتن آن از طرف زن اشاره شده است. همچنین در ماده 1151 قانون مدنی به زمان عده نیز اشاره شده است که بر اساس آن مدت عده سه طهر است مگر اینکه زن به اقتضای سن عادت زنانگی نداشته باشد که در این صورت مدت عده وی 3 ماه است.

فلسفه نگه داشتن عده

به عده در قرآن کریم نیز اشاره شده است و بر همین اساس هیچ شک و شبهه‌ای راجع به لزوم نگه داشتن آن وجود ندارد. البته فقه و قرآن کریم فلسفه عده را کامل شدن جنین در رحم مادر و احتمال بازگشت مرد به زندگی زناشویی می‌داند.

برای نگه داشتن عده دلایل دیگری نیز وجود دارد که شامل:

جلوگیری از اختلاط نسب

اولین دلیلی که می‌توان برای نگه داشتن عده از طرف زن در نظر گرفت جلوگیری از اختلاط نسب است.

هنگامی که ازدواج زنی به دلیل طلاق یا فوت همسر منحل می‌شود وی باید برای اطمینان از پاکی رحم خود مدت معینی را از ازدواج مجدد جلوگیری کند. البته زنان یائسه و صغیره و باکره به این دلیل که امکان بارداری در آن‌ها زیر صفر است نیازی به نگه داشتن عده نخواهند داشت و می‌توانند پس از جاری شدن صیغه طلاق ازدواج کنند.

امکان رجوع مجدد

عده را می‌توان فرصتی برای طرفین دانست که بتوانند به زندگی زناشویی خود بازگردند و از آن لذت ببرند.

گاهی اوقات افراد به دلیل وجود مشکلات نمی‌توانند تصمیم درستی راجع به طلاق داشته باشند و به همین دلیل دادگاه سعی می‌کند فرصت مجدد به آن‌ها بدهد. البته این فرصت در صورتی که طلاق به صورت بائن باشد وجود ندارد و مرد نمی‌تواند تحت هیچ شرایطی به زن رجوع کند.

حمایت و حفظ جنین

همانطور که به آن اشاره کردیم یکی از فلسفه‌های نگه داشتن عده در زنان، اطمینان از پاکی رحم آن‌هاست.

اگر در طول مدت نگهداری عده زن متوجه شود که جنینی در شکم او وجود دارد اما اقدام به ازدواج مجدد کرده باشد فشارهای روانی زیادی هم به او هم به جنین وارد خواهد شد که در همین راستا گفته می‌شود برای حمایت و حفظ جنین تا قبل از مطمئن شدن از وجود آن نباید ازدواج مجددی صورت بگیرد.

احترام به شوهر مرحوم

بهتر است به این نکته اشاره کنیم عده‌ای که زن باید برای فوت همسر خود نگه دارد مدت طولانی‌تری نسبت به طلاق‌های دیگر دارد که دلیل آن نیز حفظ احترام و حرمت همسر فوت شده است.

جرم نگه نداشتن عده در نکاح دائم

همانطور که به آن اشاره شد نگه داشتن عده توسط زن دارای اهمیت بالایی است و در قانون نیز برای عدم نگهداری آن مجازات تعیین شده است.

با استناد به ماده 1050 قانون مدنی هرکس زنی که در عده طلاق یا در عده وفات است را بر علم بعده و حرمت نکاح برای خود عقد کند عقد باطل و آن زن مطلقا بر آن شخص حرم موبد می‌شود. اما بر اساس ماده 1051 قانون مدنی اگر عقد از روی جهل انجام شده باشد و نزدیکی نیز میان طرفین انجام نشده باشد عقد باطل نخواهد شد اما حرمت ابدی حاصل نمی‌شود.

البته قانون مجازات نیز در ماده 644 کسی را که زن شوهردار یا زنی که در عده دیگری است به عقد خود دربیارود به حبس از6 ماه تا 2 سال یا از 3  تا 12 ملیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد کرد.

لازم به ذکر است بگوییم این حکم زمانی صادر خواهد شد که مواقعه یا نزدیکی صورت نگرفته باشد.

جرم نگه نداشتن عده در نکاح موقت

 اگر شوهر حین عقد موقت یا صیغه فوت کند یا مدت آن تمام شود زن موظف به نگهداری عده خواهد بود که با توجه به شرایط وی این زمان متفاوت خواهد بود. اما در مورد جرم نگه نداشتن عده در نکاح موقت باید گفت که با آن همانند نکاح دائم رفتار خواهد شد و همان مجازات را برای وی در نظر می‌گیرند.

جرم خواستگاری از زن در ایام عده

در قوانین ایران طلاق دارای اقسام مختلفی است که شامل مواردی همچون رجعی، بائن و ... می‌شود.

در طلاق رجعی مرد می‌تواند در زمان عده به زن بازگردد و زن نیز در حکم زوجه خواهد بود و در نتیجه خواستگاری از وی چه با تصریح چه با کنایه حرام است. اما در صورتی که زن در عده طلاق بائن باشد خواستگاری به تصریح از وی جایز نیست اما با تعریض و اشاره اشکالی نخواهد داشت.

سخن آخر

در همه زندگی‌های مشترک امکان رسیدن به نقطه پایانی وجود دارد و در همین راستا سعی می‌شود تا حد امکان از این اتفاق تلخ جلوگیری شود.

عده نیز زمانی است که برای زن در نظر گرفته شده تا بعد از طلاق از ازدواج مجدد جلوگیری کند و از پاک بودن رحم خود اطمینان حاصل کند. البته در این مدت به طرفین مهلتی داده می‌شود تا در صورت پشیمانی از تصمیم خود به زندگی مشترک بازگردند.

به جهت اهمیت این موضوع در قانون برای زنانی که عده نگه نمی‌دارند و در این زمان برخلاف آن عمل میکنند مجازات در نظر گرفته می‌شود تا بتوان نظم لازم را در این مورد رعایت نمود.