طلاق توافقی چیست؟ قانون جدید طلاق توافقی در سال 1402

طلاق توافقی چیست و چقدر زمان می‌گیرد؟

خیلی چیزها با توجه به اسم "طلاق توافقی" مشخص می‌شود. طلاقی که با توافق دو طرف صورت می‌گیرد و زوجین بر سر مسائل مختلف مالی و غیرمالی به یک تفاهم مشترک می‌رسند. مثلا زن قبول می‌کند که از مهریه خود بگذرد، به شرطی که حضانت فرزند به او سپرده شود. شرایط تفاهم میان دو طرف نیز کاملا به اراده آن‌ها بستگی دارد و هر توافقی که آن‌ها انجام دهند، از نظر دادگاه معتبر خواهد بود. ولی اجازه دهید کمی عمیق‌تر به این موضوع نگاه کنیم. سوال این است که طلاق توافقی چقدر زمان می‌برد؟ از چه مراحلی تشکیل شده؟ زوجین چه کارهایی را برای انجام آن باید در پیش گیرند؟ در ادامه پاسخ همه این سوالات را داده‌ایم. با ما همراه باشید.

شرایط طلاق توافقی چیست؟

برای به نتیجه رسیدن طلاق توافقی که به دو دسته طلاق خلع و طلاق مبارات تقسیم می‌شود، زوجین باید درباره مسائلی مثل نفقه همسر و فرزندان، مهریه، حضانت، جهیزیه، امور مالی و مواردی از این دست به توافق کامل دست یابند. توافق بر سر این موضوعات پیش شرط طلاق است و تا زمانی که تفاهم کامل و مشترک صورت نگیرد، از جدایی خبری نخواهد بود. در ادامه کمی جزئی‌تر در رابطه با مسائلی که زوجین باید بر سر آن‌ها به تفاهم برسند صحبت کرده‌ایم.

اجرت‌المثل زوجه و طلاق توافقی

بر اساس ماده ۳۰ قانون حمایت از خانواده، در مواردی که زوجه در دادگاه ثابت کند به امر زوج یا اذن وی از مال خود برای مخارج متعارف زندگی مشترک که برعهده زوج است هزینه کرده و زوج نتواند قصد تبرع زوجه را اثبات کند، زوجه می‌تواند معادل آن را از وی دریافت نماید.

جدای از مخارجی که زن برای زندگی انجام داده، اجرت‌المثل به امور منزلی که شرعا وظیفه خانم نبوده ولی ایشان در طول زندگی مشترک انجام داده، تعلق می‌گیرد. در همین رابطه باید توجه داشت که  اجرت‌المثل فقط در صورتی که طلاق از طرف آقا باشد به خانم تعلق می‌گیرد. در نتیجه در طلاق توافقی و طلاق یک طرفه از سمت خانم که لایحه از سمت خانم تنظیم می‌شود، اجرت المثل به او پرداخت نمی‌شود. فراموش نکنید که یک وکیل اجرت المثل حاذق و توانا می‌تواند در پرونده‌های مربوط به اجرت المثل کارگشا باشد.

جهیزیه و نحوه استرداد آن در زمان طلاق

در صورتی که خانم و آقا توافق کنند که جهیزیه را به هر اندازه که می‌خواهند بین خودشان تقسیم کنند مشکلی نیست. ولی در صورتی که سر موضوع جهیزیه به توافق نرسند باید طبق قانون عمل کنند. یعنی در صورتی که خانم در زمان ازدواج سیاهه‌ای برای جهیزیه‌ی خود تهیه کرده باشد، براساس آن می‌تواند جهیزیه را از منزل مشترک خارج کند.

همچنین اگر خانم فاکتور وسایل را دارد می‌تواند بر اساس آن فاکتور وسایلی را که خریداری کرده است از منزل خارج کند. وسایلی هم که بعد از ازدواج خریداری شده باشند در صورتی که آقا پول آن‌ها را داده باشد، ایشان مالک وسایل هستند و در صورتی که خانم خریداری کردند وسایل برای ایشان است. هزینه استرداد جهیزیه نیز در طلاق توافقی طبق قانون با زوجه است.

مهریه و طلاق توافقی زوجین

مهریه از لحظه وقوع نکاح به مالکیت زوجه درمی‌آید و مهم‌ترین حق مالی اوست. این حق زوجه اما در طلاق توافقی معمولا دستخوش توافق دو طرف قرار می‌گیرد. زوجه می‌تواند مهریه را ببخشد، یا کل آن را دریافت کند، یا بخشی از آن را بگیرد و قسمتی از آن را ببخشد. در هر صورت قاضی موظف است که به توافق طرفین در باب مهریه احترام بگذارد. تنها در صورتی که قرار است مهریه به خانم پرداخت شود، باید تکلیف نوع پرداخت هم مشخص شود.

نفقه و طلاق زوجین

نفقه مثل مهریه از جمله حقوق مالی زوجه است، با این تفاوت که مقدار آن از قبل به شکل دقیق مشخص نشده و با وقوع نکاح، به مالکیت زن درنمی‌آید، بلکه در طول زمان و به طور مستمر برقرار می‌شود. به این ترتیب اگر نفقه‌ای بر عهده مرد باشد که آن را به همسر خود پرداخت نکرده، باید ترتیبات پرداخت آن را فراهم کند یا به هر شکل دیگری رضایت زوجه را جلب نماید، وگرنه امکان صدور گواهی عدم امکان سازش فراهم نخواهد بود.

طلاق توافقی بدون وکیل یا با کمک وکیل؛ کدام یک توصیه می‌شود؟

به طور کلی تلاش می‌شود تا جای ممکن فرایند طلاق توافقی به طول بیانجامد تا احتمال انصراف زوجین از طلاق و بازگشت به جمع خانواده افزایش یابد. به همین خاطر است که فرایند طلاق توافقی بدون وکیل حتی گاهی ممکن است تا بیش از 9 ماه طول بکشد. در حالی که همین فرایند اگر به کمک یک وکیل حاذق صورت بگیرد، خیلی سریع‌تر به نتیجه می‌رسد. در زیر کمی بیشتر در این رابطه توضیح داده‌ایم:

طلاق توافقی بدون وکیل 

اگر بخواهید طلاق توافقی رو بدون حضور وکیل انجام دهید، باید مراحل زیر را قدم به قدم طی کنید:

1. در سامانه تصمیم ثبت‌نام کنید؛

2. از سامانه تصمیم وقت مشاوره دریافت کنید؛ در نظر داشته باشید که معمولا از زمان ثبت‌نام در سامانه تا زمانی که اولین جلسه مشاوره تعیین شود، حدود 2 ماه زمان خواهد بود. بعد از گذشت این دو ماه نیز بنا به تشخیص مشاور باید به 4 تا 8 بار در این جلسات حضور پیدا کنید؛

3. بعد از گذشت ۴۵ روز از آخرین جلسه می‌توانید گواهی عدم انصراف از طلاق را دریافت کنید؛

4. وقتی عدم سازش را دریافت کردید، می‌توانید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید و دادخواست طلاق توافقی خودتان را ثبت نمایید؛

5. پس از تقدیم دادخواست طلاق توافقی، باید منتظر تعیین وقت حضور در دادگاه خانواده جهت رسیدگی به موضوع باشید. سپس باید در وقت تعیین شده، شما یا وکیلتان در جلسه دادرسی حاضر شوید.

6. در این مرحله مشاور خانواده مستقر در دادگاه سعی در سازش بین شما و همسرتان می‌کند و اگر به هر دلیلی این امر ممکن نشد، مشاور گواهی‌ای مبنی بر عدم مصلحت ادامه زندگی مشترک ارائه می‌دهد؛

7. سپس دادگاه با مشاهده اظهارنظر مشاور خانواده، گواهی عدم امکان سازش یا همان دادنامه طلاق را صادر می‌کند؛

8. در آخرین مرحله نیز می‌توانید به دفاتر طلاق مراجعه کرده و طلاق رسمی خود را آنجا ثبت نمایید.

نکته: همانطور که مشاهده می‌کنید، اگر طلاق توافقی بدون حضور وکیل انجام گیرد، ممکن است این فرایند چیزی نزدیک به یک سال طول بکشد که این مهم‌ترین چالش در انجام فرایند طلاق بدون حضور وکیل است.

طلاق توافقی با حضور وکیل

از سال 97 بود که حضور زوجین در جلسات مشاوره برای دریافت گواهی عدم امکان سازش اجباری شد. همین مورد از جمله موضوعاتی است که باعث شده فرایند طلاق توافقی بدون حضور وکیل بسیار طول بکشد. اما اگر از کمک وکیلی حاذق و باتجربه در امر طلاق برخوردار باشید، کل این فرایند ممکن است در حتی کم‌تر از 30 روز به انجام برسد. ضمن اینکه حضور زوجین در بسیاری از مراحل لازم نخواهد بود و این امکان وجود دارد که کل فرایند به شکل غیرحضوری و بدون مواجهه زوجین انجام شود. 

احراز باردار بودن یا نبودن زوجه، شرط صدور گواهی عدم امکان سازش

برای اینکه گواهی عدم امکان سازش صادر شود، باید مشخص شود که زوجه باردار است یا خیر. برای انجام این کار نیز از سه طریق می‌توان اقدام کرد:

1. اقرار زوجه؛ یعنی اگر زوجه اقرار کند که باردار نیست، دادگاه گواهی عدم امکان سازش را ارائه می‌دهد، هرچند که جاری شدن صیغه طلاق در دفاتر ازدواج و طلاق مستلزم انجام آزمایشات پزشکی است.

2. مراجعه به آزمایشگاه؛ یعنی اگر زوجه گواهی عدم بارداری را از آزمایشگاه بگیرد، امکان صدور گواهی عدم امکان سازش و جاری شدن صیغه طلاق وجود خواهد داشت.

3. اتفاق نظر زوجین مبنی بر بارداری زوجه؛ چنانچه زوجین بر وجود جنین اتفاق نظر داشته باشند، این موضوع در گواهی عدم امکان سازش ذکر می‌شود.

دو نکته مهم: اول اینکه در صورتی که زوجه یائسه باشد، نیازی به اقرار وی به عدم بارداری و همچنین نیازی به ارائه گواهی عدم بارداری نیست. و دوم اینکه در صورتی که زوجه باکره باشد، نیازی به اقرار زوجه به عدم بارداری و همچنین نیازی به ارائه گواهی عدم بارداری نیست. اما بجای آن زوجه باید با معرفی نامه دادگاه به پزشکی قانونی (فقط پزشکی قانونی و نه آزمایشگاه پزشکی و یا پزشکان دیگر) مراجعه نماید و پس از انجام آزمایشات و معاینات مربوطه، «گواهی سلامت بکارت» مبنی بر تایید دوشیزه و غیر مدخوله بودن را اخذ کند و به دادگاه ارائه نماید.

آیا طلاق توافقی به صورت غیرحضوری امکان‌پذیر است؟

پاسخ به این سوال مثبت است، به شرط آنکه از وکیل کمک بگیرید. در فرایند طلاق توافقی بدون حضور وکیل، زوجی باید در جلسات دادرسی، جلسات مشاوره و غربالگری حضور داشته باشند، حال آنکه این موضوع برای بسیاری خوشایند نیست. این افراد اگر از کمک وکیل دادگستری استفاده نمایند، می‌توانند کلیه امور خود را از طریق وکیل پیش ببرند و به صورت غیرحضوری دادنامه طلاق را دریافت نمایند. پس اگر می‌خواهید در پروسه طلاق حضور مستقیم نداشته باشید، حتما باید به یک وکیل طلاق حاذق مراجعه نمایید.

هزینه طلاق توافقی چقدر است؟

هزینه طلاق توافقی در حالت کلی شامل موارد زیر است:

• هزینه مشاوره‌های اجباری (4 تا 6 جلسه)؛

• هزینه دادرسی و تعرفه دفتر خدمات الکترونیک قضایی؛

• حق الوکاله وکیل (اگر برای انجام کار وکیل داشته باشید)؛

• هزینه مشاوره یا داوری مستقر در دادگاه خانواده؛

•  هزینه آزمایش عدم بارداری یا سلامت بکارت؛ 

• هزینه دفترخانه رسمی طلاق به منظور اجرای صیغه طلاق.

مدارک مورد نیاز برای طلاق توافقی

برای آنکه گواهی عدم امکان سازش صادر شود و صیغه طلاق جاری شود، زوجین ملزم به ارائه مدارک زیر خواهند بود:

• سند ازدواج (اگر سند ازدواج مفقود شده بود، می‌توانید به همان دفتری که ازدواجتان را ثبت کرده مراجعه نمایید و رونوشت تایید شده سند ازدواج را دریافت کنید)؛

• شناسنامه و کارت ملی زوجین؛

• وکالت نامه وکیل در صورتی که مراحل طلاق توسط وکیل انجام شود؛

• گواهی عدم بارداری یا گواهی بکارت زوجه؛

• توافقنامه کتبی مبنی بر توافق در مورد مسائلی مثل حضانت و روش ملاقات فرزندان، شرایط پرداخت مهریه، مقدار بذل مهریه، نفقه دوران زوجیت و غیره؛

• نظریه کتبی واحد مشاوره خانواده مستقر در دادگاه مبنی بر عدم مصلحت ادامه زندگی مشترک طرفین

• ارائه گواهی عدم امکان سازش ظرف حداکثر ۳ ماه از تاریخ ابلاغ و یا از تاریخ قطعی شدن رای به دفتر رسمی ازدواج و طلاق.

آیا طلاق توافقی در دوران عقد ممکن است؟

منظورمان از دوره عقد، آن بازه‌ای است که از بعد از جاری شدن صیغه عقد آغاز می‌شود و تا قبل از ازدواج طول می‌کشد. یعنی زمانی که خانم و آقا به یک دیگر محرم هستند ولی در یک منزل مشترک زندگی نمی‌کنند. در این شرایط نیز طلاق توافقی ممکن است، به شرط آن که خانم و آقا سر مهریه، نفقه و دیگر مسائلی که محل اختلاف است، به توافق برسند. ضمن اینکه اگر خانم دوشیزه بوده و قرار به پرداخت مهریه باشد، نصف میزان مهریه به خانم تعلق می‌گیرد، نه کل آن.

طلاق توافقی برای ایرانیان خارج از کشور

طلاق از جمله احوال شخصیه است و ایرانیان در هرکجای دنیا که باشند باید آن را مطابق با قانون کشورمان انجام دهند تا از نظر دادگاه‌ها طلاق آن‌ها رسمیت داشته باشد. بدین ترتیب شرایطی فراهم شده تا ایرانی‌های خارج از کشور نیز بتوانند به یکی از دو شکل زیر طلاق خود را نهایی کنند:

1. روش اول ثبت نام در سامانه میخک است. برای این کار باید وارد سایت میخک شوید و در آن ثبت نام نمایید. سپس مورد وکالت خود را مشخص کنید و وکالت نامه مورد نظر را تنظیم و حدود اختیارات وکیل را تعیین نمایید. در آخر نیز برای احراز هویت و تائید مدارک هویتی خود باید یا به سفارت ایران مراجعه کنید و یا به صورت اسکایپی این کار را انجام دهید. بعد از انجام مراحل احراز هویت و تائید مدارک، وکالت‌نامه شما در ایران توسط وکیل‌تان دریافت می‌شود و فرایند طلاق‌ نهایی می‌شود.

2. در روش دوم اگر سیم کارت فعالی در داخل ایران دارید باید در سامانه ثنا برای ایرانیان خارج از کشور ثبت نام  کرده و تمام اطلاعات هویتی و محل سکونت خود را وارد کنید. خوشبختانه احراز هویت سامانه ثنا به صورت غیرحضوری انجام می‌شود و از این نظر محدودیتی وجود ندارد. در این سامانه می‌توان قرارداد را به صورت الکترونیک تنظیم و آن را امضا کرد. در نهایت بعد از امضا قرارداد الکترونیک وکیل می‌تواند کار طلاق شما را در ایران انجام دهد و نیازی به حضور شما نیست.

همانطور که توضیح دادیم، انجام فرایند طلاق توافقی با حضور وکیل بسیار سریع‌تر و ساده‌تر از زمانی است که خودتان بخواهید صفر تا صد کار را پیش ببرید. در همین رابطه توصیه می‌کنیم که در ابتدا از مشاوره تلفنی با وکیل بهره‌مند شوید. ما در مجموعه وکیل وند در همین راستا آماده‌ایم تا ضمن ارائه راهنمایی‌های دقیق حقوقی، در طول این فرایند پیچیده در کنار شما باشیم تا بتوانید با کم‌ترین دردسر، کار را خود را به سرانجام برسانید.