اذن ازدواج پدر برای دختر؛ در چه شرایطی می‌توان بدون اجازه پدر ازدواج کرد؟
مطابق با قانون مدنی کشورمان، اجازه پدر یا جد پدری (یعنی پدرِ پدر) برای ازدواج دختر باکره لازم است. قاعده اذن ازدواج برگرفته از فقه شیعی است که مصلحت را بر ضرورت کسب اجازه از پدر دانسته و جاری شدن صیغه نکاح را منوط به آن ساخته است. با این حال اما این قاعده مطلق نیست و دختر در مواردی می‌تواند حتی بدون اجازه پدر نیز ازدواج کند. آن‌چه در ادامه این مطلب آورده‌ایم توضیح مفصلی در رابطه با شرایط اذن ازدواج دختر توسط پدر است؛ با ما همراه باشید.
قانون اذن ازدواج دختر توسط پدر
در ماده 1043 قانون مدنی اصلاحی سال 1370 آمده است که:
«نکاح دختر باکره، اگرچه به سن بلوغ رسیده باشد، موقوف به اجازه پدر یا جد پدری او است و هرگاه پدر یا جد پدری بدون علت موجه از دادن اجازه مضایقه کند، اجازه او ساقط و در این صورت دختر می‌تواند با معرفی کامل مردی که می خواهد با او ازدواج نماید و شرایط نکاح و مهری که بین آنها قرار داده شده، پس از اخذ اجازه از دادگاه مدنی خاص، به دفتر ازدواج مراجعه و نسبت به ثبت ازدواج اقدام نماید».
مطابق با قانون اذن ازدواج دختر توسط پدر، این تنها دختر باکره است که برای ازدواج خود ملزم به کسب اجازه از پدر است، اما خانم غیر باکره می‌تواند بدون اذن پدرش نیز ازدواج نماید. بنابراین حتی اگر دختر باکره یک بار شوهر کرده و قبل از نزدیکی از او جدا شده باشد، برای ازدواج دوم نیز به اذن ولی نیاز خواهد داشت.
در چه صورت دادگاه به جای پدر اذن ازدواج می‌دهد؟
گاهی اوقات شرایطی پیش می‌آید که پدر یا جد پدری بدون عذر موجه از دادن اذن برای ازدواج امتناع می‌کند. در اینجاست که دختر می‌تواند با ارائه دادخواست اذن ازدواج، از دادگاه تقاضای صدور اجازه‌نامه کند. اما سوالی که پیش می‌آید است که شرایط اجازه دادگاه برای ازدواج دختر چیست؟
در صورتی که جمیع شرایط زیر به صورت یکجا وجود داشته باشد، دادگاه به جای پدر اجازه ازدواج می‌دهد:
-
دختر باید به سن 13 سال تمام شمسی و پسر به سن 15 سال تمام شمسی رسیده باشند؛
-
دختر حتما باکره باشد؛
-
پدر و یا جد پدری بدون دلیل موجه از دادن اجازه مضایقه نماید؛
-
دختر باید به شکل کامل مردی را به دادگاه معرف کند (با ارائه اطلاعاتی مثل شغل، تحصیلات، میزان دارایی و درآمد)؛
-
شرایط نکاح و مهر بین طرفین تعیین شود.
جدای از موارد بالا اما شرایط دیگری نیز وجود دارد که در آنها نیز متقاضی پرونده با ارائه مدارک لازم برای اجازه ازدواج، می‌تواند از دادگاه درخواست صدور اجازه نامه ازدواج نماید. این شرایط عبارت است از عدم دسترسی به پدر یا جد پدری که استیذان از آنها معمولا ممکن نباشد و دختر نیز حتما نیاز به ازدواج داشته باشد. در این حالت دادگاه صالح اذن ازدواج خواهد داد.
مراحل گرفتن نامه از دادگاه برای ازدواج کدام است؟
هرچند که مدت زمان اجازه دادگاه برای ازدواج همیشه یکسان نبوده و به فاکتورهای مختلفی مثل تعدد پرونده، زمان حضور پدر در دادگاه، سهولت در احراز سایر شرایط و ... بستگی دارد، اما هر دادگاه خانواده‌ای برای آنکه اذن ازدواج دهد، مراحل زیر را طی می‌کند:
-
احراز شرایط اذن ازدواج دختر باکره (که در همین مطلب ذکر شد)؛
-
تحقیق از و وضعیت اجتماعی و اخلاقی پسر از راه واحد مددکاری یا شهادت شهود؛
-
تحقیق در خصوص محل اقامت پدر در صورتی که پدر مجهول المکان معرفی شود؛
-
اخذ نظریه پزشکی قانونی و گواهی عدم سوء پیشینه؛
-
و در نهایت صدور نامه اذن ازدواج.
یک مسئله اختلافی؛ آیا دختران بالای 30 سال برای ازدواج نیاز به اجازه پدر دارند؟
اشاره کردیم که علی‌القاعده در هر دختر باکره‌ای برای آنکه بخواهد ازدواج کند، باید اجازه پدر یا جد پدری را داشته باشد. اما شبهه‌ای به‌وجود آمده تحت این عنوان که دختران بالای 30 سال برای ازدواج نیاز ندارند که از پدر خود اجازه گیرند. فلسفه این مسئله در ضرورت نکاح و محاسنی است که ازدواج دختران بالای 30 سال دارد، در نتیجه برخی افراد سعی دارند هرگونه مانعی را در این مسیر از بین ببرند.
به همین جهت است که بعضی از مراجع تقلید در مورد اذن پدر برای ازدواج دختر بالای 30 سال گفته‌اند:
«دختری که سن او بیش از سی سال است به‌شرط این‌که فرد هوشیاری باشد و بتواند تصمیم بگیرد و مصلحت خود را تشخیص دهد می‌تواند بدون اذن پدر ازدواج کند».
اختلافی بودن این مسئله بخاطر همین چالش‌هاست، زیرا برخی فقها نظر بر عدم لزوم کسب اجازه از پدر دارند (برای دخترهای باکره بالای 30 سال)، اما قانون به شکل مطلق ازدواج همه دخترهای باکره را منوط به اذن پدر کرده است.
در نتیجه نظر قوی‌تر آن است که دختر باکره را در هر سن و سالی مکلف به کسب اجازه از پدر بدانیم. در صورتی که در مورد این مسئله سوالی دارید، می‌توانید از مشاوره حقوقی وکلای مجموعه وکیل وند بهره‌مند شوید.
وکالت اذن ازدواج؛ آیا پدر می‌تواند اجازه ازدواج را به کس دیگری واگذار کند؟
ولایت در نکاح، فی نفسه قابل واگذاری به دیگری نیست و وکالت دادن اذن پدر در عقد نکاح هرچند ذاتا مانعی ندارد، اما به دلایل مصلحتی ولی نمی‌تواند اجازه ازدواج صغیر یا اذن در نکاح دختر باکره‌اش را از طریق وکالت، به غیر واگذار کند. البته در مورد نکاح صغیر یا دختر باکره با شخص معینی که مورد رضایت ولی قرار گرفته است، اعطای وکالت ساده در قالب اذن به وکیل مجاز است.
آیا اذن پدر برای ازدواج دوم نیز ضرورت دارد؟
همانطور که بالاتر اشاره کردیم، اذن پدر دختر برای ازدواج در صورتی واجب است که دختر هنوز باکره باشند. در موردی که در ازدواج اول (حتی در زمان کوتاهی بعد از خواندن صیغه عقد)، باکره بودن دختر از میان برود یا آنکه بر اثر بیماری، مقاربت جنسی و یا هر دلیل دیگری بکارت زائل شود، اذن ولی لازم نیست.
البته زائل شدن بکارت منوط به رابطه جنسی با شوهر نیست و می‌تواند به هر دلیلی اتفاق افتد. برای همین اذن ازدواج مجدد فقط برای دختری لازم است که همچنان باکره باشد.
در صورت فوت پدر دختر، اذن ازدواج با چه کسی خواهد بود؟
اذن ازدواج دختر بعد از فوت پدر با جد پدری است. اما در حالتی که علاوه بر پدر، جد پدری هم فوت کرده باشد، اذن ازدواج دختر یتیم به صورت مطلق در اختیار خود دختر خواهد بود و او حتی نیاز به طرح دادخواست در دادگاه و دریافت اذن دادگاه را نخواهد داشت.
نکته: اگر پدر و جد پدری در قید حیات نباشند، اجازه مادر، برادر و … شرط نیست و دختر خودش می‌تواند بدون کسب اجازه از هر کس دیگری برای ازدواج خود تصمیم بگیرد.
اگر پدر اذن در ازدواج نداد، چکار کنیم؟
اینجا دقیقا همان جایی است که کمک گرفتن از یک وکیل خبره اهمیت خود را نشان می‌دهد. در جایی که پدر بی‌دلیل در برابر ازدواج مانع تراشی می‌کند و طرفین را چشم به انتظار می‌گذارد، وکیل خانواده وارد عمل شده و با طرح دادخواست در مرجع قضایی صالح، مقدمات الزام به حضور پدر را در دادگاه فراهم می‌آورد. در این شرایط دادگاه از پدر سوال می‌کند و اگر جواب‌های او را قانع‌کننده نیابد، خود اجازه نامه ازدواج را صادر می‌کند.
سخن آخر؛ مشاوره حقوقی امور خانواده در مجموعه وکیل وند
اگر به دنبال یافتن بهترین وکیل هستید و می‌خواهید با متخصصین حوزه خانواده مشاوره حقوقی تلفنی داشته باشید، حتما روی کمک وکلای مجموعه وکیل وند حساب باز کنید. ما جمعی از باتجربه‌ترین وکلای امور خانواده را در وکیل وند گردهم آورده‌ایم تا در صورت بروز هرگونه سوال یا مشکل در این رابطه، بتوانید مسائل خود را با ما در میان بگذارید و همچنین می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی رایگان وکیل وند بهره‌مند شوید.
