واژه سوء پیشینه در حقوق از آن تحت عنوان سابقه کیفری یاد می شود سابقه کیفری نتایجی در بر دارد از جمله محرومیت از حقوق اجتماعی همچون اشتغال به برخی از کارهای دولتی و همچنین افرادی که دارای سوء پیشینه و یا سابقه کیفری می باشند نمی توانند در مدت مذکور در قانون گواهی عدم سوء پیشینه دریافت نمایند.
این مورد نیز مانند بسیاری از موارد در جهت پیشگیری از وقوع جرم و سخت تر کردن مجازات ها و ترس بیشتر از ارتکاب به جرایم می باشد.
ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی
محکومیت قطعی کیفری در جرائم عمدی، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می‌کند:
الف- هفت سال در محکومیت به مجازاتهای سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی
ب- سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنی علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار
پ- دو سال در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده نصف دیه مجنیٌ علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج
تبصره ۱- در غیر موارد فوق، مراتب محکومیت در پیشینه کیفری محکوم درج میشود لکن در گواهی‌های صادره از مراجع ذیربط منعکس نمی‌رسد مگر به درخواست مراجع قضائی برای تعیین یا بازنگری در مجازات
تبصره ۲- در مورد جرائم قابل گذشت در صورتی که پس از صدور حکم قطعی با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی، اجرای مجازات موقوف شود اثر تبعی آن نیز رفع میشود.
تبصره ۳- در عفو و آزادی مشروط، اثر تبعی محکومیت پس از گذشت مدتهای فوق از زمان عفو یا اتمام مدت آزادی مشروط رفع میشود. محکوم در مدت زمان آزادی مشروط و همچنین در زمان اجرای حکم نیز از حقوق اجتماعی محروم می‌رسد.
میتوان از متن ماده به موارد زیر رسید:
این مجازات ها تحت عنوان مجازات تبعی شناخته می شود که دارای مراتبی است که معمولاً محرومیت از حقوق اجتماعی می باشد این محرومیت ها بستگی به مجازات اصلی تعیین شده متفاوت می باشد.
هرچه درجه مجازات اصلی بیشتر باشد مدت زمان مجازات تبعی نیز بیشتر میشود این مدت زمان از ۷ سال تا ۲ سال می باشد.
طبق تبصره یک ماده تنها موارد بندهای الف ب و پ ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی گرفتن گواهی عدم سوء پیشینه تاثیر دارد و در غیر موارد حقوق محکومیت از پیشینه کیفری محکوم درج میشود ولی در گواهی صادره از مراجع ذیربط منعکس نمی گردد.
مثال اگر شخصی به جریمه نقدی و یک سال حبس محکوم شود این محکومیت در سجل قضایی و ثبت می شود ولی باید توجه کرد که این مورد جزء موارد مذکور در ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی نمی باشد در گواهی عدم سوء پیشینه چیزی به عنوان محکومیت درج نمی شود.
همچنین در مورد جرایم قابل گذشت پس از صدور حکم قطعی در صورتی که شاکی یا مدعی خصوصی گذشت کند هم مجازات و هم اثر تبعی آن متوقف می شود.
در مورد سوء پیشینه مواد مخدر بستگی به جرم ارتکابی می تواند مجازات اصلی متفاوت باشد برای مثال قاچاق مواد مخدر با حمل مواد مخدر و یا مصرف مواد مخدر و حتی فروش مواد مخدر،می‌توانند مجازاتهای متفاوتی داشته باشند.
حال اینکه مجرم محکوم به چه مجازاتی و چه درجه ای شود می تواند در مجازات تبعی آن تاثیر داشته باشد و از طرفی هم در پاک شدن سوء پیشینه آن موثر باشد
گاهی ممکن است و به علت قاچاق مواد مخدر به حبس ابد محکوم شود که در آن صورت مشمول بند الف ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی می شود یعنی هفت سال طول می کشد تا محکومیت کیفری از سابقه کیفری وی در صورت عفو(شروع از تاریخ عفو) پاک شود.
میتوان همچین مواردی را در ماده چهار قانون مبارزه با مواد مخدر مشاهده کرد
هر کس بنگ و چرس و تریاک و شیره و سوخته تریاک را وارد کشور و یا صادر
کند یا تولید یا توزیع و یا خرید و فروش کند و یا در معرض‌فروش قرار دهد با رعایت تناسب و با توجه به مقدار مواد مذکور به مجازاتهای زیر محکوم میشود
1 - تا پنجاه گرم، تا پانصد هزار ریال جریمه نقدی و تا پنجاه ضربه شلاق
2 - بیش از پنجاه گرم تا پانصد گرم، از چهار میلیون تا ده میلیون ریال جریمه نقدی
و بیست تا هفتاد و چهار ضربه شلاق و یک تا پنج سال حبس.
3 - بیش از پانصد گرم تا پنج کیلوگرم، ده تا چهل میلیون ریال جریمه نقدی و پنجاه
تا هفتاد و چهار ضربه شلاق و سه تا پانزده سال حبس.
4 - بیش از پنج کیلوگرم، اعدام و مصادره اموال به استثناء هزینه تأمین زندگی
متعارف برای خانواده محکوم.
و یا فرد به دلیل فروش مواد مخدر به حبس درجه ۲ محکوم شود در آن صورت مشمول بند ب ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی می شود.
همانطور که دیده شد محکومیت اصلی تاثیر بسیاری در پاک شدن سوء پیشینه دارد چراکه سوء پیشینه نوعی مجازات است که به تبع مجازات اصلی برای فرد تعیین می شود.
